‘Het hele Wintermanifest over het coronabeleid ademt wantrouwen’

‘De kritiek is soms nodeloos giftig, onderhuids en ook nog eens onterecht’, schrijft Knack-hoofdredacteur Bert Bultinck.

Er was geen ontsnappen aan. Het zogenaamde Wintermanifest kreeg vorige week aandacht in de tv-journaals, in Terzake, in De zevende dag en in alle kranten. Ook in Knack gaan we door op die petitie, die pleit voor een ander coronabeleid, met een uitvoerig interview met de initiatiefnemer van het manifest, de datawetenschapper Tijl De Bie. Dat doen we niet omdat de kernboodschap van het manifest zo nieuw is. Dat is ze helemaal niet. We doen het al zeker niet omdat we het eens zouden zijn met de kritiek op de ’tunnelvisie’ van de beleidsorganen. Van die tunnelvisie was geen sprake.

We doen het wel omdat dit een goed moment lijkt – ‘lijkt’, want we moeten in deze crisis altijd met twee woorden spreken – om lessen te trekken uit het verleden en uit te kijken naar een stappenplan voor wanneer een nieuwe epidemie toeslaat. Ondanks de ellende van de afgelopen jaren staat het bijlange niet vast dat onze diverse regeringen daar genoeg middelen voor willen vrijmaken. Het verlangen om terug te keren naar vroeger is enorm, en de begrotingstekorten worden vroeg of laat weer een mijnenveld. In België én in Vlaanderen, met zijn PFOS-vervuiling en zijn andere forever chemicals, is de lange termijn een forever werkpuntje.

De politiek, het is soms een hondenjob. Je zult maar moeten kiezen tussen, bijvoorbeeld, een dure, middenklassebrede premie om de explosieve energieprijzen te counteren en een goed gefinancierd noodplan voor de rampen die ons de komende jaren kunnen overvallen. Er valt een goede case te maken voor de tweede optie, maar hoeveel politici kunnen de verleiding weerstaan om toch snel voor de eerste optie te gaan? Je ziet de Facebook-campagnes zo voor je. In de klimaatstrijd – vandaag de belangrijkste dreiging – wint de korte termijn elke keer.

Empathie hoeft kritiek niet in de weg te staan. Het is niet vreemd dat het Wintermanifest juist op dit moment de kop opsteekt. De epidemie is verre van voorbij, begin deze week schoten de besmettingscijfers nog fors de hoogte in. Maar de druk op de ziekenhuizen is de laatste tijd aanzienlijk minder geworden, de vaccins en de vaccinatiecampagnes werken goed tot zeer goed, en zo komt er ruimte voor wat meer tegengas. Dat zag je de afgelopen dagen ook in Nederland of Spanje.

Helaas is de kritiek soms nodeloos giftig, onderhuids en ook nog eens onterecht. Het is goed te begrijpen dat viroloog Marc Van Ranst zich beledigd voelde door sommige passages in het manifest. ‘De wetenschap’ letterlijk tussen aanhalingstekens zetten, terwijl we onze herwonnen vrijheid in grote mate aan de wetenschap te danken hebben, is één voorbeeld. De al geciteerde ’tunnelvisie’ is een ander, alsof onze virologen te werk zijn gegaan als blinde vakidioten. Het hele manifest ademt een wantrouwen dat onze opinieredactie maar al te goed kent van andere auteurs, die zich in bochten blijven wringen om te ontkennen wat altijd zonneklaar was: zonder de maatregelen was ons zorgsysteem kopje onder gegaan. Al de rest was altijd al praat voor de vaak.

Zelfs het pleidooi voor meer transparantie in het manifest is ronduit drammerig, als het al niet naar de paranoia neigt: welke cruciale informatie zou er dan wel achtergehouden zijn? Het valt op dat kerkjurist Rik Torfs de petitie heeft ondertekend, terwijl hij in tal van andere dossiers de – inderdaad – al te reflexmatige vraag naar meer transparantie met veel plezier op de korrel neemt. De ene transparantie is de andere niet.

Maar Torfs bracht in het debat met onder meer Van Ranst ook goeie punten naar voren. Hij haalde de zuurtegraad naar beneden met een kwinkslag: ‘Marc heeft mij geblokkeerd op Twitter en dat getuigt enkel van zijn goede smaak.’ Humor kan in deze gepolariseerde tijden van pas komen.

En hij bleef vooral, en terecht, het belang benadrukken van een toekomstperspectief. Deze week inKnack belichten we de oversterfte in dit land, en dan blijkt het toch iets beter mee te vallen dan pakweg Geert Noels blijft beweren. Maar vooruitkijken is belangrijker dan te blijven twisten over wat gebeurd is. Daarom had ook infectiologe Erika Vlieghe eerder al het idee van een wetenschappelijk symposium geopperd. Laten we daar werk van maken. Wie weet helpt dat om de brokken te lijmen. Een heel klein beetje vrede: er is grote behoefte aan.