‘Drie zaken die studenten moeten weten over de treinstaking’

Wat mogen de studenten verwachten als de regering het besparingsplan voor de NMBS doorvoert, vragen Olivier Goessens en Charlie Le Paige van Comac zich af.

De spoorbonden hebben acties aangekondigd tegen de hervormingen van minister Jacqueline Galant (MR). Wat de impact van de acties zal zijn, is nog niet duidelijk. Wat we wel weten is dat de regering 2,1 miljard euro wil besparen bij de NMBS, bovenop de besparingsmaatregelen genomen door de vorige regering. In totaal zal het spoorbedrijf 3 miljard verliezen, dat is 20% van haar huidige budget. Er staan zes à zevenduizend jobs op de helling. Wat mogen we als studenten verwachten als het Plan Galant wordt doorgevoerd?

1. Met de trein reizen wordt duurder

De laatste jaren stegen de prijzen van tickets en abonnementen al regelmatig. Een Gopass werd 18% duurder op tien jaar tijd, een Railpass zelfs 21%. In februari van dit jaar werd ook de regel van kracht dat wie een ticket op de trein koopt, ongeacht de reden, een vaste toeslag van 7 euro betaalt. En als je dan geen cash of kredietkaart bij je hebt, betaal je onverbiddelijk een boete van 75 euro, want met de bankkaart betalen is geen optie.

Om de zware financiële aderlating van 3 miljard euro ietwat te compenseren, zullen de prijzen opnieuw fel verhogen. Spoorbaas Jo Cornu, door de regering aangesteld als CEO van de NMBS, klaagt dat de prijzen van de NMBS “uitzonderlijk laag zijn.” Het is meer dan waarschijnlijk dat “geprivilegieerde” prijscategorieën, zoals studentenabonnementen, als eerste omhoog moeten. Daarnaast wil de minister ook de mogelijkheid bespreekbaar maken om treinen tijdens de spitsuren duurder te maken.

2. Minder treinen

De NMBS is een openbare dienst die dus normaal gezien voor iedere burger bereikbaar moet zijn. Jammer genoeg drijft de besparingslogica ook naar het schrappen van lijnen en stopplaatsen die weinig gebruikt worden omdat ze ‘niet genoeg opbrengen’. De krant De Tijd suggereerde in mei al een mogelijke piste: 80% van de reizigers stapt op in 15% van de stations, de NMBS zou zich op die reizigers kunnen focussen en de rest verwaarlozen.

Met het Plan Galant zullen de vroege en late treinen op veel lijnen worden afgeschaft. Haltes die nu al weinig bediend worden zullen verdwijnen en in 33 stations zullen de loketten definitief dichtgaan. De treinen die wel nog rijden, zullen nog meer vertragingen kennen door de besparingen. De belangrijkste oorzaak voor de vertragingen bij de NMBS zijn namelijk technische defecten. Door onderhoudswerken en investeringen in de infrastructuur uit te stellen, gaan die defecten onvermijdelijk toenemen.

3. Invloed van de besparingen op het milieu

Als de spoorwegen duurder worden, als het aanbod krimpt en de stiptheid afneemt, dan zal de trein nemen eensklaps een pak minder interessant worden. Als je in Limburg of Luik woont en naar een concert in Brussel wil gaan, is de kans groot dat je geen trein meer naar huis hebt. Als de treinen tijdens de spitsuren te duur worden en je gewoonweg om negen uur in de les moet zitten, dan wordt de auto nemen misschien goedkoper. Kortom, al deze maatregelen hebben een ontradend effect op potentiële treinreizigers.

Nochtans is het nodig om de vervuilende auto steeds meer aan de kant te laten staan en voor het openbaar vervoer te kiezen, om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen die het klimaat doen opwarmen. Een trein tussen Antwerpen en Brussel stoot bijvoorbeeld zes keer minder CO₂ uit dan een auto die hetzelfde traject doet. België ondertekende nog geen drie weken geleden het klimaatakkoord in Parijs dat onder andere de doelstelling bevat van meer te investeren in aantrekkelijk openbaar vervoer. Het omgekeerde beleid, besparingen en verminderde aantrekkelijkheid, schaadt op korte onze portemonnee en op lange termijn ons leefmilieu.

Een alternatief is mogelijk: investeer in kwaliteitsvol en toegankelijk openbaar vervoer

Tussen Brussel en Louvain-La-Neuve rijden er geen treinen meer vanaf half elf ’s avonds. De afstand van amper 32 km kan ook makkelijk een uur duren als er vertragingen zijn. Steeds meer studenten proberen zich te behelpen door te liften. In Knokke is er zelfs een student die elke zondagavond naar Kortrijk fietst omdat hij met de trein veel langer over die afstand van 66 km doet. De meeste studenten kiezen echter voor de auto wanneer het aanbod van de NMBS tekort schiet. Nochtans is het niet zo moeilijk om een degelijke treinverbinding uit te bouwen, als er tenminste wordt geïnvesteerd in maximale dienstverlening.

Maximale dienstverlening, dat wil zeggen treinen die op tijd rijden, goede aansluitingen, ook bediening waar minder mensen wonen, vroege treinen en late treinen voor wie vroeg werkt of naar avondactiviteiten in een andere stad wenst te gaan, goede werkomstandigheden voor het personeel en dat allemaal voor een democratische prijs. Dat is perfect mogelijk. Afgelopen kerst heeft de federale regering voor haar “kerstakkoord” 9,2 miljard euro gevonden om te investeren in nieuw oorlogstuig. Dat toont aan dat er weldegelijk geld beschikbaar is voor investeringen in de komende jaren, maar dat het vooral een kwestie is van prioriteiten.