Alcohol en drugs bij de politie: gemiddeld meer dan 1 tuchtstraf per week

Ieder jaar deelt de politie zowat 70 tuchtstraffen uit aan agenten na alcohol- of drugsgebruik. In de afgelopen vijf jaar leidde dat 29 keer tot een ontslag. ‘Zelfs buiten de diensturen worden we geacht supermensen te zijn.’

‘Ik moet ook aan de lopende band politiemensen ontslaan omdat ze betrapt zijn op het gebruik van middelen.’ De uitspraak van de Antwerpse burgemeester Bart De Wever (N-VA) deed afgelopen zomer stof opwaaien. Terwijl Antwerpen kreunde onder het drugsgeweld, bleek de politie zelf ook te kampen met een verslavingsproblematiek.

Achteraf bleek De Wevers uitspraak overdreven. Volgens de politievakbonden zou het om hoogstens twee ontslagen kunnen gaan. Wel bevestigde de burgemeester achteraf dat er tientallen tuchtdossiers per jaar zijn.

In ieder geval is misbruik met roesmiddelen geen exclusief Antwerps probleem. Tussen januari 2017 en juli 2022 deelde de politie 380 tuchtstraffen uit aan medewerkers, of gemiddeld ruim één tuchtstraf per week. Dat blijkt uit cijfers die Kamerlid Eva Platteau (Groen) opvroeg bij minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V).

De meest voorkomende sanctie is een blaam (128), gevolgd door een inhouding van wedde (127). Ook waarschuwingen en een terugzetting in de weddeschaal komen voor. In totaal werd er 29 keer tot ontslag van ambtswege overgegaan, goed voor bijna 8 procent van alle tuchtstraffen.

Lees verder onder het artikel

Alcohol

Het voornaamste probleem ligt bij alcohol. 125 straffen volgden na alcoholgebruik net voor en tijdens de diensturen. Het leeuwendeel van de tuchtstraffen (224) kwam er na alcoholgebruik wanneer de agent niet aan het werk was.

Wanneer een politieagent in zijn privéleven positief test bij een alcoholcontrole, krijgt dat ook een staartje op zijn werkplek. ‘Zelfs buiten de diensturen worden we geacht supermensen te zijn’, zegt Dirk Lauwers van politievakbond Sypol.

Naast alcohol werd ook het gebruik van andere drugs in totaal 31 keer bestraft. De data geven niet aan over welke drugs het gaat. Er wordt ook geen onderverdeling gemaakt per politiezone.

Volgens Lauwers is de politie de meest gecontroleerde beroepsgroep in het land. Dat er gemiddeld ruim één tuchtstraf per week voorvalt, op een totaal van 48.000 medewerkers, zet de zaken dus in perspectief. ‘Ik zal niet zeggen dat het aantal te verwaarlozen is, maar het is zeer weinig.’

Dat er ook bij de politie problemen zijn met alcohol en drugs is geen verrassing, zegt Marie-Claire Lambrechts van het Vlaams expertisecentrum Alcohol en andere Drugs (VAD). ‘Die doen zich voor in alle geledingen van de samenleving. Maar de gevolgen van alcohol- en drugsgebruik op het werk zijn niet overal dezelfde. Net als sommige andere beroepsgroepen heeft de politie een voorbeeldfunctie.’

In elk geval is het belangrijk dat werknemers duidelijk weten wat ze mogen verwachten. ‘Het feit dat men tuchtstraffen uitschrijft, betekent dat er op dat vlak een kader is’, zegt Lambrechts.

185 politiezones

Binnen de politie is er de laatste jaren sprake van een veranderende cultuur, zegt Lauwers. ‘Vroeger werden briefings bij de federale gerechtelijke politie soms in grote cafés gehouden. Dat is vandaag ondenkbaar.’

Toch is er nog ruimte voor verbetering. Zo is er volgens Kamerlid Platteau behoefte aan een overkoepelend preventiebeleid. ‘Het kan niet de bedoeling zijn dat elke korpschef van een lokale politiezone dat beleid naar eigen goeddunken invult. Elke agent zou moeten weten waaraan en waaraf, ongeacht de politiezone.’

In haar parlementaire antwoord benadrukt minister Verlinden nochtans de autonome werking van de lokale politiezones.

De VAD bevestigt dat een kader niet enkel moet bestaan uit sancties, maar ook aandacht moet hebben voor sensibilisering en hulpverlening, zegt Marie-Claire Lambrechts.

Volgens Dirk Lauwers moeten ernstige verslavingsproblemen ook beter worden opgevolgd. ‘Ze zijn er als de kippen bij wanneer ze straffen willen uitdelen, maar voorlopig schiet de organisatie te kort in het aanpakken van de verslavingsproblematiek.’

Dat werd onlangs bevestigd door Paul Jacobs, docent politionele deontologie. ‘Dat er tuchtsancties zijn, is nogal wiedes’, klonk het bij de VRT. ‘De vraag is of men er preventief aan werkt en of er voldoende aandacht voor is in de opleiding. In Nederland worden agenten permanent opgevolgd in verband met deontologie en integriteit. In ons land wordt er enkel tijdens de opleiding en de rekrutering wat aandacht aan problematisch drugsgebruik besteed.’

Een van de oplossingen zou een vermindering van het aantal politiezones kunnen zijn, zegt Lauwers. Vandaag zijn dat er 185. ‘Maar vanwege de gemeentelijke autonomie ligt dat heel gevoelig, vooral bezuiden de taalgrens.’