De Unesco haalde de Ducasse van Aat, een folkloristisch volksfeest, van de lijst van Meesterwerken van het Immateriële Erfgoed.
Aat, in de provincie Henegouwen, was eind vorige week even het epicentrum van het mondiale cultuurdebat over de vraag of een zogenaamde blackface nog geoorloofd is. In de jaarlijkse Ducasse doet de controversiële ‘Sauvage’ of ‘Wilde’ mee – een grote, zwartgeschminkte man op een Napolitaanse vissersboot. De figuur, geïntroduceerd in de eeuwenoude Ducasse in 1873, belichaamt volgens critici koloniale stereotypen en westers superioriteitsdenken. In Rabat schrapte de Unesco vorige vrijdag daarom unaniem, dus ook met steun van de Belgische delegatie en Franstalig minister van Cultuur Bénédicte Linard (Ecolo), de Ducasse van Aat van haar erfgoedlijst.
In Aat reageerde men boos. De Sauvage is helemaal niet racistisch, klonk het, maar een magisch, gefantaseerd personage, dat vorige zomer al van zijn ketens en neusring werd ontdaan. Een burgercomité boog zich sindsdien over de vraag hoe het verder moet met de representatie van de Sauvage. De Unesco maakte vroegtijdig korte metten met dat lokale denkproces. Sommige Waalse kranten schreven dat de Sauvage het slachtoffer was geworden van de woke-ideologie.
‘Ik vind al die debatten over het mogelijk racistische karakter van onze folklore en tradities een beetje ’importe quoi’, zegt de bekende humorist Pierre Kroll, terwijl hij zijn woorden wikt en weegt. ‘Misschien zouden sommige tradities beter verdwijnen, maar wie heeft het recht om voor zedenpolitie te spelen? Laat de inwoners van Aat zelf beslissen. Ik begrijp ook dat die inwoners zich beledigd voelen, nu de indruk is gewekt dat ze racistisch zijn. Ze hebben helemaal niet de intentie om te spotten met zwarte mensen. De Ducasse is een volksfeest, bedoeld om te vermaken. Neem ook de Gilles van het carnaval van Binche. Die zouden geïnspireerd zijn op de Azteken. Mogen de Gilles nog wel op de Unesco-erfgoedlijst? Spot men hier niet met indianen? Ik ben geboren in Congo en ben helemaal niet racistisch, maar ik vind dat je grappige, komische folklore niet met dit soort vraagstukken mag belasten. Het is zoals een vader die tegen zijn kind zegt: “Ik ben een oger, en ik ga je opeten!” Het kind weet heel goed dat het maar om te lachen is. Wij karikaturisten maken voortdurend gebruik van clichés om iets te vertellen. Wat telt, is de intentie waarmee je dat doet. Als sommigen dat niet begrijpen, is dat jammer, maar daar stopt het eigenlijk. Anders zullen we heel veel moeten schrappen.’
Het centrale personage ‘Sauvage’ zou racistisch zijn. Overtrokken, vindt karikaturist Pierre Kroll.
