Er komen geen beschuldigingen van korruptie tegen ex-onderzoeksrechter Antonio Di Pietro. Maar van de Tweede Republiek is er voorts geen goed nieuws.
DE ITALIAANSE gerechtelijke wereld kreeg het hard te verduren sinds onderzoeksrechter Antonio Di Pietro in februari 1992 in Milaan de eerste arrestatie verrichtte in het kader van een enquête, die later roem vergaarde als Tangentopoli (“Operatie Schone Handen”). De operatie van Di Pietro leidde tot de onthulling van omkoperij en afpersing op hogere politieke en ekonomisch-financiële niveaus.
Ook in het verleden wendden gevizeerde politici al hun invloed aan om al te ijverige gerechtsdienaars te ontmoedigen of te dwarsbomen. Dat bepaalde dossiers al een kwarteeuw blijven hangen, mag niet in het minst toegeschreven worden aan hun tussenkomst ; in het beste geval door een overplaatsing te verkrijgen van de gerechtelijke speurder of de onttrekking van diens dossier dat vervolgens wel ergens verzandde ; in het slechtste geval door fysieke uitschakeling. Di Pietro echter volhardde. Dat kon omdat hij zich gesteund wist door zijn direkte overste, prokureur Francesco Saverio Borrelli, en op de samenwerking kon rekenen van zijn pool-kollega’s.
Meer dan de politiek (hoewel die in 1993 wel het kiessysteem hervormde), droeg de doortastendheid van Di Pietro bij tot de geboorte van de zogenaamde Tweede Republiek. De aanklachten van Operatie Schone Handen tegen eerste-rangspolitici ontketende in 1993 nog een revolte binnen het parlement, toen dat in eerste stemming en met krap verschil de opheffing van de onschendbaarheid van de socialistische voorman en ex-premier Bettino Craxi weigerde. Maar de publieke verontwaardiging gaf de rechters hun zin. Veel was er vanaf dat moment niet meer nodig om de klassieke regeringspartijen uiteen te doen vallen. Ondertussen zijn over heel Italië korruptieprocessen opgestart. Er werden ook al veroordelingen uitgesproken onder andere tegen Craxi waartegen dan telkens beroep werd aangetekend.
De wens om met een schone lei te beginnen, spoorde het kiespubliek aan om in april vorig jaar op de Pool van de Vrijheid rond mediamagnaat Silvio Berlusconi te stemmen. Maar als intieme vriend van Craxi ontsnapte ook die niet aan korruptie-verdenkingen. Een wetsontwerp van zijn justitieminister Alfredo Biondi, dat Tangentopoli-verdachten met zachte hand wilde behandelen, joeg de publieke opinie in het harnas. Wat later stuurde die Biondi dan maar zijn inspekteurs naar Milaan om er eventuele onregelmatigheden na te trekken bij de lopende onderzoeken : vruchteloos. Tenslotte werd een cruciaal geacht proces, waarin ook de naam van Berlusconi opdook, van Milaan overgeheveld naar het naburige Brescia. Di Pietro baalde van zoveel vettige beslissingen : hij verliet eind vorig jaar definitief de gerechtszaal als openbaar aanklager.
VERVROEGDE VERKIEZINGEN ?
Maar zo goedkoop leek hij er niet van af te komen. Sinds iets meer dan een maand worden er anonieme dossiers prijsgegeven, die Di Pietro in diskrediet moeten brengen en bijgevolg ook de lopende Tangentopoli-processen die hij aanbracht, behoorden te beduimelen. Ook onderzoeksrechter Fabio Salamone, die in Brescia die okkulte beschuldigingen natrekt, bleef niet gevrijwaard van venijnige insinuaties.
Begin deze week peuterde Di Pietro zich uit de smurrie los. Met opgeheven hoofd kon hij de buitenwereld tegemoet treden, de held heeft schone handen. Di Pietro kon zich tijdens de ondervragingen zuiveren van alle verdachtmakingen, een inbeschuldigingstelling is aan hem niet besteed.
Vooralsnog intimideren de nieuwe ministeriële inspekties in het gerechtshof van Milaan noch de Milanese pool, noch Salamone. Toch riskeert Filippo Manusco, die Biondi opvolgde als justitieminister, met dit verrassende initiatief niet alleen de als technisch aangetreden regering van Lamberto Dini op de helling te zetten ; ook het diskreet herwonnen internationale vertrouwen in de Italiaanse politiek maakt weer wat slagzij. Dat de lire op de internationale markten weer de neiging tot zwalpen vertoont, illustreert de achterdocht.
In tegenstelling tot niet eens een jaar geleden stijgt er evenwel geen proteststem meer op vanuit het eigen volk. Evenmin werden de krantenredakties overstroomd door faxen, die zich afzetten tegen de wet op de voorlopige hechtenis die vorige week werd goedgekeurd. Zelfs de open brief van een tweehonderd openbare aanklagers die de wet schadelijker achten dan het gewraakte ontwerp-Biondi , verhinderde niet dat ook de sociaal-demokratische PDS van Massimo D’Alema ten gunste stemde. Terwijl diens partij tot voor kort nog algemeen beschouwd werd als de grote verdediger van de rechterlijke akties.
Het nieuwe van de Tweede Republiek is eraf. Zowel kiezers als partijen krijgen er stilaan genoeg van voortdurend in of onder spanning te leven. Momenteel bakkeleien de politici erover of de Derde Republiek er komt via vervroegde parlementsverkiezingen in de late herfst, of ergens volgend jaar. Maar hoe revolutionair die volgende republikeinse etappe zal blijken, is nog de vraag. Zeker nu almaar meer stemmen het nakende politieke wederoptreden van banneling Craxi voorspellen.
Marcel Meeus
Antonio Di Pietro zuiverde zich van alle verdachtmakingen.
