Factcheck: de ‘World Climate Declaration’ ontkent de klimaatcrisis met door de wetenschap weerlegde claims 

Op sociale media wordt een verklaring gedeeld waarin de wetenschappelijke consensus over de klimaatverandering ter discussie wordt gesteld. ‘Er is geen klimaatcrisis’, zegt de verklaring. Alleen blijken de claims waarop die verklaring is gebaseerd al meermaals door klimaatwetenschappers weerlegd. 

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Begin februari deelt een Nederlandse ondernemer in de reisindustrie onderstaand bericht op LinkedIn.

Volgens het bericht hebben ‘meer dan 1880 wetenschappers, professionals en Nobelprijswinnaars fysica uit meer dan 30 landen’ een verklaring ondertekend met als titel ‘Er is geen klimaatalarmcrisis’. Vergelijkbare posts worden ook op X gedeeld. 

World Climate Declaration

In zijn bericht voegt de auteur een link toe naar de website van Clintel, waar we de ‘World Climate Declaration’ terugvinden. Volgens de tekst van die verklaring zou het klimaat minder politiek moeten zijn en het klimaatbeleid wetenschappelijker. 

De verklaring blijkt een update te zijn van een tekst die werd gepubliceerd in 2020 door de in 2019 in Nederland opgerichte groep Climate Intelligence (Clintel). De tekst werd op 23 september 2019 overhandigd aan de secretaris-generaal van de Verenigde Naties Antonio Guterres, zoals Knack toen al uitlegde.

Clintel, dat zichzelf omschrijft als een ‘onafhankelijke stichting’ en de ondertekenaars van de verklaring ‘een diverse groep van competente wetenschappers’ noemt, is opgericht door Guus Berkhout, een emeritus hoogleraar geofysica en gepensioneerd Shell-medewerker, en journalist Marcel Crok. 

Knack schreef in 2019 dat Clintel een half miljoen euro kreeg toegestopt van de Nederlandse vastgoedmagnaat Niek Sandmann. Uit onderzoek van Platform Authentieke Journalistiek, Follow the Money en Pointer is in 2020 gebleken dat Berkhouts klimaatsceptische werk deels was gefinancierd door fossielebrandstofbedrijven. Iets wat Marcel Crok zelf ontkende in een e-mail aan de factcheckers van AFP op 2 september 2022. ‘Clintel heeft nooit een cent gekregen van de olie-industrie’, schreef hij.

De factcheckers van AFP vroegen ook een reactie aan de vijf oliebedrijven die in het bovengenoemde onderzoek worden vermeld. Shell zegt in een mail aan AFP dat het geen weet heeft van financiering van Berkhout, ExxonMobil zegt dat de claim dat het financiering zou hebben gegeven aan Berkhout ‘niet accuraat’ is. De drie andere bedrijven weigerden commentaar aan AFP.

Nochtans zijn 7 van de ondertekenaars van de verklaring geïdentificeerd als ex-werknemers van Shell en 8 andere als ex-medewerkers van de olie-industrie. Crok bevestigde aan AFP dat Berkhout ‘ongeveer 40 jaar geleden’ voor Shell werkte. 

Verschillende ondertekenaars van de verklaring hebben banden met Amerikaanse klimaatsceptische groepen die op hun beurt banden hebben met de olie-industrie. Het gaat om het Heartland Institute, het Competitive Enterprise Institute en het Cato Institute. Die groepen hebben stuk voor stuk geld ontvangen van oliegigant ExxonMobil, zo blijkt uit documenten die Greenpeace heeft gepubliceerd (hier, hier en hier). Het bedrijf wordt ervan beschuldigd de wetenschap te hebben ondermijnd om zijn activiteiten in fossiele brandstof te beschermen – een aanklacht die de firma ontkent.

1000 ondertekenaars

Ongeveer anderhalf jaar geleden deed de verklaring ook al de ronde op sociale media, onder meer op Facebook. Toen ging het om ‘meer dan 1000 wetenschappers en experts uit meer dan 20 landen’ die de verklaring hadden ondertekend. 

Een van de ondertekenaars die toen al op de lijst stond is Ivar Giaever, een van de winnaars van de Nobelprijs voor Fysica in 1973, voor zijn werk over supergeleiders. Volgens Google Scholar heeft hij echter nooit iets gepubliceerd over klimaatwetenschap. 

Volgens een berekening van AFP in 2022 omschreven tien van de ondertekenaars zichzelf expliciet als klimatologen of klimaatwetenschappers, dat was minder dan één procent van het totaal aantal ondertekenaars op dat moment. 

Enkele anderen omschrijven zichzelf als specialisten in paleoklimatologie en atmosferische wetenschappen. Verder zijn er ongeveer 40 geofysici, 130 geologen en 200 verschillende soorten ingenieurs bij, naast nog enkele wiskundigen, dokters in de geneeskunde en landbouwwetenschappers. 

Verder waren er vissers, piloten, sommeliers, muzikanten, advocaten, taalkundigen, gepensioneerde leerkrachten, urologen, psychoanalisten en vakbondsvertegenwoordigers uit de energiesector.

De gespecialiseerde factcheckers van Climate Feedback hebben de eerdere versie van de verklaring geanalyseerd en ze gecatalogeerd als ‘weinig geloofwaardig, inaccuraat, misleidend bevooroordeeld’, daarbij verwijzend naar het significante aantal werknemers uit de sector van de fossiele brandstoffen bij de ondertekenaars.

Ontegensprekelijk bewijs

De meest uitgebreide bundeling van alle actuele wetenschappelijke kennis over de klimaatverandering is het driedelige Sixth Assessment Report van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC), dat werd gepubliceerd tussen augustus 2021 en april 2022. 

Het IPCC bestaat uit 721 klimaatexperts uit 90 landen. Het rapport stelt dat er ontegensprekelijk bewijs is dat de mens het klimaat doet opwarmen door fossiele brandstoffen te verbranden. Dat daarover wel degelijk consensus bestaat, blijkt ook uit andere recente wetenschappelijke publicaties, zoals deze, deze en deze.

De vaak gedeelde ‘World Climate Declaration’ bevat ook een reeks van claims over de klimaatwetenschap waarvoor geen bronnen worden gegeven en die al door klimaatexperts zijn weerlegd. De factcheckers van het Franse persagentschap AFP en andere organisaties hebben eerder al verschillende van de claims gefactcheckt. Die factchecks zijn onder meer hier, hier en hier terug te vinden.