‘Wie kanttekeningen maakt over ggo’s wordt de hel ingeschreven’

‘Het debat over ggo’s krijgt geen kans in Vlaanderen. Wie kanttekeningen maakt wordt de hel en het vagevuur ingeschreven. Men moet voor zijn. Punt aan de lijn’, hekelt Bart Staes, Europarlementslid van Groen.

Mijnheer De Ceulaer

Ik heb me zitten afvragen of ik tijd zou investeren in het schrijven van een antwoord op uw lichtjes puberale open brief. U spuwt uw ironische gal tegen groene politici die kritische kanttekeningen maken bij bepaalde ontwikkelingen. Het is uw recht die groene opvattingen -op basis van argumenten- onzinnig te vinden. En uiteraard hebt u ook recht op uw meningen, pleziertjes en doldwaze columns. Maar dit epistel viel me eerlijk gezegd wat tegen van iemand, die toch gezegend is met enige dosis (al dan niet homeopathisch) gezond verstand.

Onder het mom van kritisch denken, gooit u bijzonder belangrijke en gecompliceerde kwesties in een met smeuïge ingrediënten gevulde grote pan en kruidt dat met nietszeggende boutades en anekdotes. U slaagt erin binnen amper zeven alinea’s groene politici te hekelen over biotechnologie in de landbouw, globalisering van de voedselproductie, klimaatverandering, homeopathie en elektromagnetische straling. Voorwaar een rationele ratatouille van een meester chef die zichzelf tussen de regels wel erg au sérieux neemt.

U verdedigt dé wetenschap, dat spreekt. Al wie niet automatisch halleluja roept over de zegen van wetenschappelijk onderzoek of technologie is in uw ogen achterlijk. Is “de wetenschap” een soort religie voor u? U gedraagt zich als een zeloot, even dogmatisch als arrogant en daarbovenop ook nog respectloos. In vergelijking met u is de paus een verlichte, nuchtere, humanistisch en non-conformistische denker van het zuiverste water.

In minder dan 700 woorden laat u uw alleswetend licht schijnen over vijf complexe vraagstukken. Ik beperk me tot de groene biotechnologie. Ik beweer niet dat ggo’s per definitie ongezond zijn voor mens en dier, zoals u schrijft, ik zeg alleen dat het debat ruimer is dan dat. Voor de goede orde: ik ben niet tegen wetenschappelijk onderzoek, noch tegen de maakbaarheid van mens en samenleving. Maar ik ben wél – om Prof. Dr. Petra de Sutter, kersvers groen senator en tweede kandidaat op mijn Europese lijst, te citeren, “absoluut tegen een maakbaarheid van de mens die leidt tot onrechtvaardigheid, tot verknechting en tot uitbuiting. De grens van de maakbaarheid van de ene mens wordt met andere woorden bepaald door de autonomie, veiligheid en de belangen van de andere mens. Technologische innovatie heeft dus twee kanten. Naast een stevige portie zelfregulatie, is het (…) aan de overheid om ervoor te zorgen dat de goede kanten maximaal leiden tot vooruitgang van de samenleving en verbetering van de welvaart voor iedereen, en dat de slechte kanten aan banden gelegd worden.”

Dat is wat wij doen in het Europees Parlement. Daar is er tenminste een serieus debat over de zogenaamde voordelen van dit soort technologie. Dat debat krijgt geen kans in Vlaanderen. Wie kanttekeningen maakt wordt de hel en het vagevuur ingeschreven. Men moet voor zijn. Punt aan de lijn. Zogenaamde wetenschap wordt er ontwikkeld in de schaduw van het publiciteitsbord “Hier groeit de aardappel van de toekomst”. Het resultaat van de proef staat dus al bij voorbaat vast. Mooie wetenschap.

In de Europese Unie is er dus gelukkig wel discussie. Daar sta ik als Vlaming niet alleen. Begin dit jaar nog sprak het EP zich met een ruime meerderheid uit tegen de commerciële teelt van een ggo-maïsvariant van Pioneer. 385 collega’s waren tegen, 201 voor. 19 van de 28 milieuministers waren ook ronduit tegen en slecht 4 expliciet voor. Voor de goede orde: er zetelen 50 groenen in het EP en geen enkele van de milieuministers behoort tot de Europese groene partij. U hoeft geen groen complot te zien. Zou het kunnen dat Vlaanderen de spreekwoordelijke uitzondering is in het debat en dat u deze technologie op een totaal onkritische manier verdedigt? U bent ingekapseld. U verdedigt klakkeloos de belangen van het Vlaams Instituut voor Biotechnologie. U bent de kritiekloze woordvoerder van een handvol voedselgiganten die de hele voedselketen om platte geldredenen in handen wil krijgen. U verengt het debat. Niet wij. U weigert te aanvaarden dat niet alle technologie goed is voor de samenleving. U beseft blijkbaar niet dat politieke besluitvorming het eindresultaat is van maatschappelijk debat waarbij alle elementen mee genomen worden. Gelukkig bestaan er politieke strekkingen die niet blindelings alles klakkeloos aannemen van wat de mensheid wordt aangepraat in het schemergebied van commercieel gewin en daardoor gedreven wetenschappelijk onderzoek. Gelukkig zijn er nog politici die de onafhankelijkheid van boeren, boerinnen én consumenten verdedigen.

Hebt u zich wel eens afgevraagd waarom men het vitamine A-tekort met ‘gouden’ rijst wil aanpakken? Dat heeft wellicht meer met marketing te maken dan met ‘wetenschap’. Dat deze ‘wonderrijst’ nog steeds niet vrijelijk te koop is aan redelijke prijzen, ligt niet aan groene activisten, overdreven regulering of het voorzorgsprincipe. Nee, dat ligt aan moeizame research ontwikkelingen en tegenslagen, zoals een artikel uit Science uitlegt. Misschien zijn de educatieve campagnes van de Wereldgezondheidsorganisatie WHO handiger en efficiënter om het vitamine A-tekort te bestrijden? Zo stimuleert men moeders hun kinderen lang genoeg borstvoeding te geven (stel u voor!) en probeert men mensen op het platteland bewust te maken van het belang van het telen en eten van groenten en fruit die voldoende vitamine A bevatten. De introductie van dit soort overheidsprogramma’s in de Filippijen heeft het vitamine A-tekort op enkele jaren spectaculair doen dalen. Dit terwijl er miljoenen onderzoeksgeld gestoken is in de gouden rijst. De sponsors van uw held Igor Potrykus, de ontdekker van de gouden rijst, zien wellicht hun ‘gouden bergen’ langzaam smelten.

U behoort tot degenen die ervan overtuigd zijn dat ggo’s nodig zijn om de honger de wereld uit te helpen. Olivier De Schutter, de Belgische wetenschapper en voormalig speciale rapporteur voor de Verenigde Naties over het recht op voedsel zegt dat ggo’s niet dé oplossing voor honger vormen. Hij veegt de vloer aan met de afgezaagde mantra dat om tegen 2050 9 miljard mensen te voeden de productie via technologie omhoog moet. Die mantra komt vooral van de landbouwlobby’s en grote multinationals als Syngenta en Monsanto, die een steeds grotere greep op de hele voedselketen krijgen, van de zaden tot de chemische bestrijdingsmiddelen. De Schutter: ‘De nadruk wordt vaak gelegd op de kwantitatieve kant van de voedselproductie. Maar nu al wordt er dubbel zoveel voedsel geproduceerd als er nodig is. Heel veel voedsel wordt gebruikt als veevoer, en er gaat ook enorm veel verloren door allerlei vormen van verspilling.”

Tot slot, het voorzorgsprincipe waarvan u groenen verwijt dat we het misbruiken als “reddingsboei”. Ik zou niet weten welke reddingsboei we nodig hebben. Om ondanks onze ketterse opvattingen toch nog opgenomen te kunnen worden in uw hemelse rijk?

Alle gekheid op een stokje, het voorzorgsprincipe is verankerd in Europese wetgeving. Het is er niet gekomen door achterlijke, door nostalgie en angst gedreven groenen. Het is in die wetgeving opgenomen vanuit verstandige nuchtere en wetenschappelijke inzichten in hoe de wereld binnen en buiten laboratoria functioneert. Het is trouwens niet toevallig dat vanuit de Verenigde Staten politici en de verzamelde belangenorganisaties van ‘big business’ de onderhandelingen over een vrijhandelsakkoord aangrijpen om een zeer agressieve aanval in te zetten op het Europese voorzorgsprincipe. Zij verketteren onze Europese regelgeving inzake milieubescherming en voedselveiligheid als “niet-wetenschappelijk”. “Does it ring a bell?”, mijnheer De Ceulaer?

Op 19 oktober organiseert het Vlaams Instituut Biotechnologie de jaarlijkse promotiedag voor biotechnologie onder de slogan “Ontdek de magie van biotechnologie”. “Magie”, dat moet u als hogepriester van de ratio en scepsis toch erg aanspreken, nietwaar? Magie of toverij is de manier waarop mensen proberen natuurlijke krachten te beïnvloeden: de vermeende kunst van het manipuleren van de werkelijkheid vanuit de gedachte dat men in contact kan treden met het bovennatuurlijke door middel van rituelen en bezweringen. Ik denk dat u als een blok zal vallen voor die biotechnologische magie! Weer eens iets anders als Plopsaland.

De beste voorzorgsmaatregel die een journalist kan nemen tegen uitglijden over genetisch gemanipuleerde bananenschillen, mijnheer De Ceulaer, is kritisch blijven tegenover dominante denkbeelden en macht, luisteren naar de stemmen van hen die deel uitmaken van een minderheid en … een beetje objectiviteit betrachten. Of is dat ook al achterlijk tegenwoordig? U suggereerde een cursus kritisch denken. Ik wil u sponsoren!

Met strijdvaardige groet,

Bart Staes