‘Hoe moet het nu verder met de brexit?’

Professor Herman Matthijs over de uitslag van de verkiezingen in het Verenigd Koninkrijk en de gevolgen voor de brexit.

De Conservatieve partij heeft, na het mislukte Brexit-referendum David Cameron verloren en gaat er nu onderuit in deze Lagerhuis-verkiezingen. Het lijkt nogal logisch dat Theresa May moet vervangen worden aan het hoofd van de Tories.

Bovendien dienen de conservatieven ergens steun te gaan zoeken om te regeren, met andere woorden er moet een coalitie worden gemaakt. Positief voor de grootste partij is wel dat ze winst boekt in Schotland, en dat een coalitie tegen de Tories politiek-mathematisch uitgesloten is.

Eerste Minister May heeft nooit het politieke retorische niveau gehaald van Cameron en heeft een zwakke campagne gevoerd. Als partijleidster is zij verantwoordelijk voor de electorale resultaten. Maar drie weken geleden maakten deze partij wel een goede beurt bij lokale verkiezingen. May heeft dus de laatste weken het verbrod voor haar partij. Het is niet duidelijk of de aanslagen daar de enige reden voor zijn. De vraag is wel welke Tory-vleugel, pro of contra de Europese Unie, de sleutels krijgt van ‘Downing street nr. 10 ‘?.

Jeremy Corbyn wint voor het eerst als Labour leider en dat betekent dat hij niet afgevoerd zal worden. Maar met dit resultaat blijft hij wel in de oppositie. Corbyn is dus een verliezende winnaar. Positief voor Labour is wel dat de partij terug kan winnen. Want drie weken geleden gingen de socialisten zwaar af bij de lokale verkiezingen. Ook breekt deze partij terug door in Schotland. Maar het zeer linkse imago en gedachtengoed van Corbyn zal Labour niet naar de Britse macht brengen. Het is daarvoor wellicht wachten op een meer sociaal democratische figuur à la Tony Blair: een Britse Macron.

De liberalen winnen vier zetels en gaan naar 12 zetels (7,5 procent van de stemmen). Daardoor blijft dit een kleine partij in het Lagerhuis met 650 leden. Deze partij is wel benadeeld door het districtenkiesstelsel. Maar deze partij is wel één van de twee mogelijkheden om de Conservatieven aan de macht te laten.

De linkse Schotse nationalisten (SNP) verliezen zwaar (min 21 zetels) en dat impliceert dat een nieuwe referendum over de Schotse onafhankelijkheid verder af is dan ooit. Theoretisch is dit ook een partij (35 zetels) om een coalitie te maken met de Tories, maar politiek is dit uitgesloten.

De Noord-Ierse protestanten (DUP) winnen twee zetels bij en komen op 10. Deze zien een eenmaking met Ierland en een apart statuut in het kader van de Brexit helemaal niet zitten. Deze partij komt zeker, naast de liberalen, in aanmerking om de Conservatieven aan een parlementaire meerderheid te helpen.

Coalitie

De twee toonaangevende partijen zijn intern verdeeld over de houding tegenover de Europese Unie. Het pro-EU sentiment vindt men alleen terug bij de Liberalen en de SNP. Maar een nieuwe regering zal er snel moeten komen, want het Brexit-dossier wacht. Ook de beurskoersen en de waarde het Pond gaan niet stijgen als gevolg van dit ‘hangend’ (‘Hung’) parlement. In ieder geval zal de Conservatieve partij steun moeten gaan zoeken om verder te besturen. Ofwel wordt een coalitieregering of een minderheidskabinet. In dit laatste geval is de stabiliteit ver te zoeken.

Een coalitie met de DUP levert een nipte meerderheid op van 328 zetels. Maar dan komt heel de Noord Ierse kwestie direct op de Britse regeringstafel. Dat lijkt politiek meer dan risico vol. Dan maar de liberalen, dat geeft 330 zetels. Maar deze partij heeft het niet begrepen op de Brexit. Maar de verliezende Tories kunnen, met dit resultaat, ook geen harde Brexit meer doordrukken. Tenzij Labour dat idee gaat steunen.

Gaan de liberalen een nieuw referendum vragen over de Brexit, wat ook een deel van de Conservatieven, goed zou uitkomen? Of interpreteert men de uitslag van het gehouden referendum als een open keuze tussen een harde of een zachte Brexit?

Brexit

Een compromis tussen de Tories en de liberalen zou er in kunnen bestaan om, via de EFTA en de Europese Economische Ruimte, in de interne markt te blijven. Daardoor zou ook de ‘City’ geen onoverkomelijke problemen ondervinden.

Uiteindelijk is het Verenigd Koninkrijk de tweede economie van de EU en de handel vanuit België naar het eiland situeert zich rond de 32 miljard euro aan export en 16 miljard euro aan import. Met andere woorden, we hebben een positieve handelsbalans met de Britten en het is ook het vierde exportland voor België. Deze cijfers vragen toch enige realiteitszin ten aanzien van het Brexit-dossier. Aangezien deze Britse handel vooral een Vlaamse economische bedoening is, kan een desbetreffende handelsbeperking alleen maar negatieve gevolgen hebben voor de Vlaamse welvaart.

Maar ook Nederland, de Scandinavische landen en zelfs Duitsland staan niet te springen voor een harde economische Brexit.

EDA

Gezien de actualiteit van een Europees leger komt een blijvende Britse aanwezigheid in het ‘European Defence Agency’ goed uit. Want een eigen Europese defensie is enkel mogelijk met het belangrijkste militaire apparaat: het Britse. Nogal wat Oostelijke- en Noordelijke EU staten zien ook liever dat de Britten daarin aanwezig blijven dan een groeiende Duitse militaire macht. Ongetwijfeld gaat het VK dit militair dossier uitspelen bij de Brexit onderhandelingen.

Conclusie

Theresa May s een ‘ Lame duck’ geworden als uitredend regeringsleidster. Zij zal moeten vervangen worden als leidster van de Conservatieven. Maar deze partij moet ook steun gaan zoeken in het Parlement. De stabielste keuze lijkt een coalitie met de liberalen. Daardoor bekomt het Brexit dossier een andere invalshoek. In ieder geval het is een verkiezingsresultaat geworden met onaangekondigde politieke gevolgen. De economische en politieke realiteit dwingt de Britse politiek om een compromis te zoeken, want nieuwe verkiezingen zijn geen optie voor de Tories.