De eurozone heeft een budget nodig

Buiten mag het dan nog flink nazomeren, voor het eerst sinds juni brengt Herman Van Rompuy deze week de Europese regeringsleiders samen in Brussel voor de zogenaamde herfsttop. Nu er hier en daar positieve economische berichten opduiken en er niet langer openlijk wordt gesproken over het ontploffen van de eurozone, lijken de bijeenkomsten van de Europese Raad van staatshoofden en regeringsleiders terug te hervallen in hun oorspronkelijke saaiheid. Ver weg van alle media-aandacht. De agenda, en dus ook de verwachtingen, oogt zeer bescheiden.

En toch. Stel dat er tijdens het debat over de toekomst van de Europese Monetaire Unie (EMU) en economische en sociale politiek eens échte keuzes worden gemaakt.

Europa bevindt zich immers op een kantelmoment. Terwijl Angela Merkel glansrijk de verkiezingen won, beseft ze maar al te goed dat ze niet voor eeuwig en altijd kan blijven toekijken op de begrotingsdiscipline van de andere eurolanden. Meer permanente structuren dringen zich op.

Het Duitse blad Der Spiegel berichtte eerder deze week al dat Merkel zou overwegen om de eurogroep een expliciet mandaat als waakhond op de nationale begrotingen toe te kennen. De Duitse redenering is zo klaar als pompwater: landen die zich verbranden moeten op de blaren zitten en kunnen niet rekenen op steun.

In een Europa dat door de nationale hoofdsteden wordt aangedreven is een politiek van “ieder zijn miserie” misschien niet abnormaal. Maar het gebrek aan Europese visie duwt probleemlanden wel steeds verder de dieperik in. De andere eurolanden zouden zich moeten verzetten tegen het Duitse dictaat van ieder-voor-zich. Ze kunnen bijvoorbeeld een budget voor de eurozone eisen.

Een eurozone-budget zou Europa eindelijk toelaten om de sociale gevolgen van de crisis op te vangen en plannen te ontwikkelen die de groei stimuleren. De eurogroep zou dan als economische regering kunnen investeren in maatregelen die werklozen uit de zogenaamde probleemlanden helpen knelpuntberoepen (zoals verpleegkundigen) in te vullen in ander landen. Op termijn zou dit kunnen evolueren naar een Europese werkloosheidsvergoeding die de mobiliteit doorheen Europa stimuleert, Europa tastbaar maakt, dichter bij de mensen brengt en die de druk op de nationale begrotingen wegneemt. Een eigen budget zou Europa toelaten om de Europa 2020-strategie uit te werken met concrete initiatieven. Om onze welvaart te verzekeren moet Europa samen met de lidstaten keuzes durven maken en duidelijk maken op welke domeinen we ons in de toekomst willen inzetten.

De Europese interne markt met het vrij verkeer van mensen, goederen, diensten en kapitaal heeft ons de afgelopen decennia een ongekende economische welvaart bezorgd. Maar tegen welke prijs? Schaalvoordelen hebben de winst en invloed van grote bedrijven laten toenemen, terwijl de concurrentie onder de werknemers steeds groter werd. Europese burgers stellen vast dat het sociaal model steeds verder afgekalfd wordt, maar dat het oorverdovend stil blijft in Brussel. Europa moet dan ook dringend investeren in de Europeanen en niet alleen in haar bedrijven. Onderwijs, mobiliteit en talenkennis zijn prioriteiten.

Vraag is of er deze week tijd zal zijn voor dit soort voorstellen. Het Duitse voorstel is immers aanlokkelijk voor iedereen. Het brengt zoden aan de dijk, maar alleen op korte termijn. Het laat de lidstaten toe om baas te blijven in eigen land en om de ogen te sluiten voor de groeiende sociale miserie op het Europese continent.

Frederiek Vermeulen werkt bij een van de financiële toezichthouders van de EU en schrijft deze bijdrage in eigen naam.