Buenos Aires weigert officiële gift van België: katholiek imperialisme

“Symbool van het katholiek imperialisme” en “Een figuur van de Inquisitie”, zo omschrijven gemeenteraadsleden van Buenos Aires, “onze” Karel V, de keizer van wie België een buste liet maken en dat cadeau deed aan Argentinië. Het geschenk werd geweigerd en het beeld staat nu te roesten in de tuin van de ambassadeur.

Argentinië vierde in 2010 zijn tweehonderd jarig bestaan of “Bicentenario”, een goed excuus voor tentoonstellingen, lange toespraken en natuurlijk ook nieuwe standbeelden. De ambassadeur Cristina Funes-Noppen wou dat ook België een mooie geste deed. Een beeld moest de banden tussen België en Argentinië aahalen.

Gemeenschappelijke geschiedenis
“Karel V is geboren in Gent en is later koning geworden van wat nu Spanje is. Het is tijdens zijn heerschappij dat Argentinië door conquistador Pedro de Mendoza “ontdekt” werd. Welk historisch figuur kan beter onze gemeenschappelijke geschiedenis vertegenwoordigen dan Keizer Karel? Bovendien stond de keizer symbool voor een eengemaakt Europa. Een betere link tussen beide continenten bestaat er niet”.

Weinig appreciatie
De buste van Keizer Karel die Funes-Noppen liet maken door de gerenommeerde Vlaams-Argentijnse beeldhouwster Margarita Gordyn, kon echter op weinig appreciatie rekenen bij het gemeentebestuur van Buenos Aires.

Het gemeentebestuur moest haar toestemming geven voor de plaatsing van de buste op de Plaza Bélgica, een minuscuul pleintje op een steenworp van de residentie van de ambassadeur. Maar de Evaluatiecommissie voor Kunstwerken en de Openbare Ruimte van de gemeenteraad oordeelde dat het beeld niet beantwoordde aan het “culturele-historische criterium”, dat geëist wordt voor monumenten.

Unaniem verworpen
“Karel V is een historisch figuur die verwijst naar de Inquisitie”, zegt Andrea Arrigada, van de kleine linkse partij Proyecto Sur. “Eerlijk gezegd waren we verbaasd dat dit beeld werd voorgesteld en het werd dan ook unaniem verworpen.”

“Karel V is een symbool voor het katholiek imperialisme,” vindt op haar beurt Pamela Gionco, van de Burger Coalitie, een centrumlinkse partij. “Het moment is ook erg slecht gekozen, aangezien de hele periode van de conquista en wat er met de indianen is gebeurd, nu in een ander daglicht geplaatst wordt.”

Toevallig of niet, op een paar meter van het gemeentehuis van Buenos Aires, staat een ander gecontesteerd standbeeld: dat van Julio Argentino Roca, een voormalig president die een groot deel van de oorspronkelijke indiaanse bevolking uitroeide om het land open te stellen voor de blanke kolonisatie. Pro-indiaanse activisten hebben tijdens het Bicentenario het standbeeld beklad en eisen dat het zou vervangen worden voor een beeld “ter ere van de Indiaanse vrouw”.

Ideologische controverse
Het lijkt dat Keizer Karel in een ideologische controverse is terechtgekomen en dat de gemeenteraadsleden vooral electoraal geen slecht figuur willen slaan, nu al wat indiaans is “in” is en al wat naar de Spaanse kolonie ruikt, “politically incorrect”.

De gemeenteraad gaf tijdens de Belgische nationale feestdag op 21 juli 2010 een uitzonderlijke toelating om het beeld voor één dag te laten zien op de Plaza Bélgica, maar de dag erna moest het weer weg. In afwachting van een definitieve bestemming – nog steeds in deliberatie – staat het beeld, dat Keizer Karel afbeeldt op latere leeftijd, nu op de residentie van de nieuwe ambassadeur, Thomas Antoine, die niet goed weet wat ermee aangevangen.

Fontein
Damian Carbone, die de buste voordroeg, zit ermee in de maag. “Een stad moet de belangen van iedereen verdedigen. Door de buste te plaatsen zouden we juist kunnen aantonen dat Buenos Aires een variëteit aan meningen vertegenwoordigt.” Toch vindt Carbone dat een ander beeld misschien geschikter was geweest. “Sommige landen doneerden een fontein aan de stad. Een beeld van een Belgisch schilder was diplomatischer geweest.”

Ex-ambassadeur Funes-Noppen betreurt de hele koehandel rond Karel V. “Gordyn heeft deze buste met heel haar Belgisch hart gemaakt. Maar erger vind ik dat de geschiedenis de bovenhand heeft gehaald op de esthetiek. Het beeld zelf vind ik enorm geslaagd. De buste lijkt immers sprekend op Keizer Karel.”

Maité Spaenjers / Prensa Nueva