5 gevolgen van een Brexit: ‘Andere afloop voor Schotse dromen?’

Wat zouden de gevolgen zijn van een ‘Brexit’? Voor Groot-Brittannië en voor de EU? Heropflakkeren van het Schotse onafhankelijkheidsstreven, het dalend gewicht van de EU in de wereld, … Steven Van Hecke, professor Europese politiek, lijst 5 mogelijke pistes op.

Als de Britse eerste minister David Cameron concrete plannen ontvouwt om quota voor migranten uit andere Europese lidstaten in te voeren, gaat de Duitse bondskanselier Angela Merkel haar inspanningen opgeven om het Verenigd Koninkrijk in de Europese Unie te houden. Ze houdt er voor het eerste rekening mee dat een ‘Brexit’ een reële mogelijkheid is, zo schreef het Duitse weekblad Der Spiegel.

Daarmee is Merkel niet aan haar proefstuk toe, weet professor Steven Van Hecke, die aan de universiteit van Leuven vergelijkende en Europese politiek doceert. ‘Begin dit jaar, toen ze in the Houses of Parliament, het hol van de leeuw van de Britse democratie, het kruim van de politici toesprak, wond ze al geen doekjes om: ‘The rest of Europe is not prepared to pay almost any price to keep Britain in the European Union’.

Van Hecke meent dat Cameron nog eens alle registers opentrekt, uit vrees voor een nakende verkiezingsoverwinning van de anti-EU-partij UKIP van Nigel Farage op 20 november: ‘Het vrij verkeer van personen in vraag stellen, is zoveel als het Europese eenmakingsproces zelf in vraag stellen. Tijd dus om zélf de voor- en nadelen van een Brexit te onderzoeken, zo moet men in Berlijn hebben gedacht.’

Dat die oefening gebeurt, is geenszins een primeur, aldus Van Hecke. ‘Maar dat de machtigste vrouw van Europa een rode lijn trekt en het Britse uitstapscenario zelf op tafel lijkt te leggen, is dat uiteraard wel.’

Gevraagd naar de mogelijke gevolgen van zo’n Brexit, lijst professor Van Hecke deze 5 pistes op.

‘Op economisch vlak heeft het Verenigd Koninkrijk wellicht het meest te verliezen bij een uitstap.

De EU is en blijft de belangrijkste handelspartner en de Britten zouden voortaan de regels van de interne markt louter ondergaan, een beetje zoals Noorwegen, IJsland, Zwitserland en Liechtenstein, in plaats van ze mee vorm en kleur te kunnen geven. Nu wordt er immers nog rekening gehouden met de Britse belangen en gevoeligheden, denk maar aan de Londense City.

Zonder het Verenigd Koninkrijk aan tafel hoeven de andere hoofdsteden minder water in de wijn te doen.’

‘Wat in Vlaanderen minder leeft, maar wel een bezorgdheid is in andere delen van Europa, met name Berlijn: de impact op het Europees buitenlands- en defensiebeleid. Hoe zwaar zal de EU in de wereld nog wegen zonder de Britse diplomatie (haar permanente zetel in de Veiligheidsraad inbegrepen) en haar snel inzetbare leger? Welke boodschap sturen we met een Brexit uit naar de Verenigde Staten, net nu Europa haar best doet om zelfstandig te kunnen optreden?’

‘Als Londen Brussel vaarwel zegt, is het niet ondenkbaar dat het Verenigd Koninkrijk opnieuw zelf op losse schroeven komt te staan. De vraag is immers of de overwegend pro-Europese Schotten zich bij een Brexit zullen neerleggen.

Het oprakelen van het Schotse onafhankelijkheidsstreven zou wel eens een ongewild maar onmiskenbaar gevolg kunnen zijn maar dit keer een mogelijks andere afloop.’

‘Velen in de EU zullen een zucht van verlichting slaken eens de Britse lastpakken zich op hun perfide Albion hebben teruggetrokken. Maar zullen daarmee de problemen binnen de EU als sneeuw voor de zon verdwijnen?

Momenteel verschuilen een aantal lidstaten (bijvoorbeeld Zweden) zich achter de Britten als het erop aankomt Brussel te bekritiseren. Het is niet onmogelijk dat met het verdwijnen van Groot-Brittannië er plots vele kleintjes opduiken.’

‘De huidige EU is het product van een vredesproject. Het Verenigd Koninkrijk speelde een cruciale rol in beide wereldoorlogen – daar worden we momenteel bijna dagelijks aan herinnerd – en speelde altijd al een cruciale rol in de Europese geschiedenis. Tegelijk is het Verenigd Koninkrijk intussen ruim 40 jaar lid van de club.

Een Brexit heeft dus ook een fundamentele prijs voor de EU: een amputatie van een deel van haar verre en minder verre verleden.’