Schilder Raoul De Keyser schenkt aan Gent werk uit de periode 1964-1979, van uitgepuurde vergezichten tot backlijnen. En aan u de perfecte zomerexpo.
De beste levende schilder van ons land, Raoul De Keyser (1930), schonk het Museum voor Schone Kunsten in Gent niet minder dan 187 werken op papier uit de periode 1964-1979. Logisch dat De Keyser, die zich nu een zomer lang ietwat potsierlijk ‘artist in residence’ van het MSK mag noemen, voor deze royale geste naar het museum van conservator Robert Hoozee keek. Het huis staat bekend om zijn zorg op het vlak van conservering en display. De werken op papier zijn nu allemaal perfect ingelijst en gedijen uitstekend in dit stille museum.
Eén potloodtekening uit 1970 is cruciaal in deze reeks: een hommage aan schilder Jean Brusselmans (zie foto). Voor wie een relevante context zoekt voor het werk van Raoul De Keyser, is deze zeldzame verwijzing een sleutelmoment. Primair getekende wolken en een schraal dorpsgezicht – typische motieven van Brusselmans – worden naar de rand van het tekenblad verwezen; centraal staat een getekende (linnen) doos, verwijzend naar de blokken waarmee De Keyser in de jaren zestig bekendheid verwierf. Die linnen dozen van De Keyser zijn vrijstaande, met canvas overtrokken blokken waarop hij veeleer suggestieve dan abstracte landschappen schilderde. Vanuit zijn achtergrond in het Leieland (waar hij nog altijd woont en werkt) interpreteerde hij zo de popart, en ging zijn kunst een glokale richting uit.
De Keyser is niet het type van de twijfelende kunstenaar. Hij onderzoekt de banale werkelijkheid die ons omringt, en weet ze trefzeker te vatten in haar essentiële vormen en kleuren. Al te waarheidsgetrouwe nabootsingen zijn niet aan hem besteed. Een tekening of een schilderij behoort nu eenmaal tot een ‘andere’ werkelijkheid dan wat we al dan niet bewust waarnemen.
In de eerste werken op papier uit het midden van de jaren zestig blijft de invloed van de popart en de ‘nieuwe visie’ duidelijk aanwezig. Bekijkt u zeker de fameuze voetbalsokken aan de wasdraad. In 1967 waren die nog heel herkenbaar, al waren ze als ‘volumes’ uitgewerkt, zonder details. Tegen 1970 zijn ze getransformeerd te zien als een soort abstract en helder picturaal veld met wit, groen, geel en blauw – kleuren die landschappen oproepen.
Daarna volgen de vele werken die zijn afgeleid van zijn passie voor het voetbal. Krijtlijnen en de cornerhoek krijgen de typische De Keyserbehandeling: een banaal voetbalveld wordt gebruikt voor stevige abstracte vormexperimenten. Ze zijn uitgevoerd met een zichtbaar gevoelige toets in weergaloze kleurpartijen met groene tinten, zachtjes gepositioneerd tussen spaarzame witte lijnen.
Deze expo maakt duidelijk dat elke tekening een universum op zich is. Fijnmazige arceringen, haperende en rafelende kleuroverlappingen en prachtige dégradés in vooral groene en gele kleuren worden aangebracht op geschept lompenpapier. Hoekige potloodtekeningen op millimeterpapier (uitgevoerd bij het bekijken van een voetbalmatch op tv) illustreren De Keysers omgang met de complexe actualiteit en de radicale verschuivingen in de kunst van toen.
Deze merkwaardige tekeningen uit 1964 tot 1979 bieden een inkijk in een van de radicaalste periodes uit de recente kunstgeschiedenis. De kunst werd in die turbulente periode uitgekleed, geanalyseerd en gescand in al haar esthetische, ethische en institutionele werking. Tot op het punt waarop de inspirerende gedachte en de ideeën het kunstwerk zelf werden, en de esthetische kant als een bijzaak werd beschouwd.
Raoul De Keyser trok zich daar niet veel van aan en dobberde in die periode met zijn werk in het zog van de vele internationale (vorm)experimenten die de kunst losmaakten van overbodige verhalen en bijkomstige details. De kunst werd fundamenteel, en dat zie je in Gent ook mooi in de vele tekeningen die soms haperend, hortend en stotend de beeldenstorm van toen trotseerden. Dit werk getuigt van een uiterst persoonlijke observatie en interpretatie. De tekeningen met arceringen, de merkwaardige grijze vlakken waardoor soms heel subtiel onderliggende kleuren priemen, en de composities waarin de haarfijne potloodlijn als een mes snijdt door het zachte lompenpapier laten de toeschouwer meekijken naar de tijdgeest waarin dit moois ontstond.
Deze werken doen denken aan die van generatiegenoten – met dien verstande dat de kunst van Raoul De Keyser steevast gebaseerd en gefocust bleef op het abstracte begrip ‘landschap’. Landschappen waarin de betekenis van het kunstwerk als een andere plastische realiteit wordt verlegd, en de mentale creativiteit van de toeschouwer triggert. Dat maakt van het cadeau van Raoul De Keyser aan de gemeenschap meteen de aanleiding voor een heerlijke zomertentoonstelling.
RAOUL DE KEYSER, WERKEN OP PAPIER 1964 – 1979, NOG TOT 20 SEPTEMBER IN HET MUSEUM VOOR SCHONE KUNSTEN GENT. INFO:WWW.MSKGENT.BE
DOOR LUK LAMBRECHT
