Laat Oost-Congo los

Minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders heeft een eenvoudige oplossing voor de chaos in Oost-Congo. Jammer genoeg werkt die niet.

Wij zoeken het allemaal te ver. Wij denken dat de situatie in Congo onoplosbaar is. Wij zijn vergeten hoe toenmalig minister Mark Eyskens (CD&V) poneerde dat hij met vijf helikopters Congo kon stabiliseren.

Huidig minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders (MR) heeft een vergelijkbare oplossing: om het wespennest in Congo aan te pakken moet je het mandaat van de Monusco versterken en extra soldaten ter beschikking stellen – de Monusco zal ongetwijfeld vijf helikopters kunnen vinden om de strategie-Eyskens in de praktijk te brengen.

Wat een larie! Wat een totaal gebrek aan inzicht in de realiteit te velde! De Monusco is de vredesmacht van de Verenigde Naties die sinds 1999 in het door burgeroorlog geteisterde Congo actief is. Het is momenteel de grootste vredesoperatie van de VN, met naar schatting 19.000 buitenlandse militairen in het land. De kostprijs daarvan loopt op tot ongeveer 1,5 miljard dollar per jaar.

Wat hebben die 1,5 miljard dollar per jaar opgeleverd? Niets, toch niet in Congo. Salarissen voor arme soldaten uit Indië en Pakistan en Bangladesh, voor wie blauwhelmen belangrijke exportproducten geworden zijn, die met het verhoudingsgewijs vele geld dat ze in dienst van de VN verdienen thuis een huis kunnen bouwen. Een vorm van dure ontwikkelingssamenwerking, waar de doorsnee Congolees niets aan heeft.

Want die buitenlandse soldaten staan niet te springen om zich in de gevechten te mengen, als ze dat al zouden mogen volgens het mandaat waarmee de Monusco moet werken. De Monusco moet vooral burgers beschermen, maar laat burgers nu net de voornaamste slachtoffers zijn van het chronische geweld dat Oost-Congo al sinds 1996 teistert.

Toen rebellen van de M23, de zoveelste rebellie die terreur zaait in Oost-Congo, vorige week met steun vanuit de buurlanden Rwanda en Oeganda zonder slag of stoot de stad Goma konden innemen, lag dat voor een deel aan de passiviteit van de Monusco (en voor een deel aan de nog altijd aan bloedarmoede lijdende Congolese strijdkrachten).

In 1996 was Goma al eens, als eerste stad, in handen van rebellen gevallen, die later tot in Congo’s hoofdstad Kinshasa zouden doorstoten, waar hun leider, Joseph-Désiré Kabila, de opvolger van dictator Mobutu Sese Seko zou worden. In 1998 begon een nieuwe rebellie in Goma, die dit keer niet tot in Kinshasa geraakte, maar ze zorgde er mee voor dat Oost-Congo nooit helemaal onder controle van de regering kwam.

De M23 rukt ondertussen op richting die andere grote stad aan het Kivu-meer op de grens tussen Oost-Congo en Rwanda: Bukavu. Het ziet er naar uit dat er een nieuwe stap gezet wordt in een geopolitieke herschikking van de regio, die vandaag al meer aanleunt bij de buurlanden dan bij haar eigen regering in het verre Kinshasa.

De eerste veroordelingen die het Internationaal Strafhof in Den Haag uitsprak, betrof trouwens rebellenleiders uit Oost-Congo – één daarvan werkte nog samen met de leider van de M23, tegen wie het Hof ook al een aanhoudingsmandaat uitvaardigde, dus zo sterk zal het afschrikkingseffect van zo’n internationale veroordeling dan toch niet zijn (en ook dat strafhof kost de gemeenschap handenvol geld).

Als Didier Reynders meent dat een versterking van de Monusco het probleem in Oost-Congo kan oplossen, bewijst hij dat ons land effectief geen rol van betekenis meer speelt in onze oude kolonie – anders zou hij met een constructiever verhaal op de proppen komen. Het valt te vrezen dat we ons moeten neerleggen bij het onweerlegbare gegeven dat Congo veel te groot is om door een corrupt en weinig daadkrachtig regime als dat van Kinshasa geleid te worden. We zouden er goed aan doen ons voor te bereiden op het feit dat Rwanda en Oeganda stilaan ook officieel aan de touwtjes gaan trekken in hun buurregio.

En het is misschien nuttig om het mandaat van de Monusco in 2013 niet meer te verlengen. Het vele geld dat daaraan verspild wordt, kan ongetwijfeld beter besteed worden. Want erger dan wat de mensen in Oost-Congo het jongste anderhalve decennium hebben meegemaakt, kan niet.

Dirk Draulans