Hoe bang is Sarkozy?

Electoraal opportunisme en angst brengen le Petit Napoleon tot een onzinnige aanval op de Europese Centrale Bank (ECB).

Nicolas Sarkozy zit nooit om een straffe uitspraak verlegen. Zeker nu de eerste ronde van de presidentiële in de ultieme rechte lijn zit, maakt hij zijn reputatie als verbale krachtpatser helemaal waar. Zelfs rekening houdend met de veelal wat verstandsbedwelmende werking van verkiezingskoorts pakte Sarko recent zeer opmerkelijk.

Nadat hij enkele weken terug met een groot sérieux het einde van de eurocrisis afkondigde, riep de Franse president (tenminste toch nog voor even) tijdens het voorbije weekend de ECB op om voor meer groei te zorgen. Sarkozy trekt met deze uitval eigenlijk ten strijde tegen de grote onafhankelijkheid die de ECB statutair geniet ten aanzien van de politiek. De flagrante contradictie tussen beide uitspraken van Sarko is maar een detail. Andere bemerkingen doen in dezen meer ter zake.

Uiteraard dringt zich allereerst de vraag op wat de ECB dan bijkomend zou kunnen doen om de groei nog meer te stimuleren dan ze nu al doet. De basisrente staat op 1% wat, rekening houdend met een gemiddelde euro-inflatie van 2,7%, betekent dat de reële (inflatiegezuiverde) rente zwaar negatief is. Volgens elke ernstige analyse staat het rentebeleid daarmede op stevig groei-stimulerend.

Bovenop die zeer lage rentestand toont de ECB zich bereid om nagenoeg ongelimiteerd verse liquiditeiten in het financieel-economisch systeem te injecteren. Via de ondertussen beruchte LTRO’s (financieringen met een looptijd van drie jaar) pompte de ECB bruto op enkele maanden tijd 1 000 miljard euro aan bijkomende liquiditeiten op. Ook deze acties zouden erg stimulerend moeten werken voor de economische groei binnen de eurozone.

Het enige wat de ECB nu nog rest om met haar monetair wapenarsenaal te trachten groei te bevorderen, is het rechtstreeks aankopen van overheidsschuld van eurolanden. Een belangrijk deel van de LTRO’s vloeit via de banken trouwens nu reeds naar staatspapier (en dit naast gelimiteerde rechtstreekse aankopen die de ECB reeds doet). Grootschaligere directe interventies vanwege de ECB kunnen de lange termijn rentevoeten drukken en zodoende positief inwerken op het groeipad van de economie.

Het uiteindelijke effect op de economische groei van dergelijke interventies is echter lang niet zeker daar verhoogde tussenkomst vanwege de centrale bank ook heel wat onzekerheden in het leven roept.

Eén van de onzekerheden die ontstaat als gevolg van verhoogde opkoop door de ECB van staatspapier is de impact die dergelijke acties zullen hebben op de inspanningen van de eurolanden in nood om te saneren en te herstructureren. Waarom zou men zich politiek blijven pijnigen in landen als Griekenland, Portugal en Spanje als de ECB toch voor de financiering van de deficits en de schuld zorgt? Die vrees leeft zeer acuut bij de Duitsers die dan ook zeer afwijzend reageerden op de oproep van Sarkozy. De Duisters zien niet enkel grote gevaren ontstaan voor de stabiliteit van de ECB maar ook voor de onafhankelijkheid van de ECB.

Het verlangen om de centrale bank onafhankelijk te houden van de politiek behoort tot het DNA van een overgrote meerderheid van de Duitsers. Sarkozy is zich uiteraard zeer goed bewust van de grote gevoeligheid van de Duisters. Waarom dan toch die aanval op het beleid én de onafhankelijkheid van de ECB?

Twee mekaar niet uitsluitende verklaringen bieden zich aan. Ten eerste, Nicolas Sarkozy wordt gewaar dat zijn nauwe en openlijke verbondenheid met de Duitse kanselier Angela Merkel hem electoraal niet veel bijbrengt, mogelijks zelf negatief aangerekend wordt door de Franse kiezer. Francois Hollande en de hele linkerzijde blijven goed scoren met een nationalistisch discours, zeker wat betreft de sociale, economische en financiële materies. Een rel rond de ECB zou de onafhankelijkheid van Sarkozy ten aanzien van wat vele Fransen als het Duitse dictaat binnen Europa beschouwen, mooi in de verf zetten.

Ten tweede, en allicht meer fundamenteel, voelt Sarkozy de hete adem van de financiële markten traag maar zeker dichterbij komen. Frankrijk blijft opgezadeld met grote begrotingstekorten en een overheidsschuld die stilaan in de richting van de 100% van het BBP kruipt. Ook de private schuld ligt in Frankrijk zeer hoog. Als % van het BBP zat de totale schuld (privaat plus publiek) medio 2011 in Frankrijk op 346%, maar net iets lager dan in Spanje (363%) en beduidend hoger dan in Duitsland (278%). Ook qua groeivermogen van de economie komt Frankrijk er, zeker in een vergelijking met Duitsland, ook maar zeer bekaaid van af.

Het heeft er alle schijn van dat Sarko vreest dat in de nabije toekomst enkel grootschaligere interventies vanwege de ECB Frankrijk kunnen behouden voor een financiële crisis. Om dit beter te kunnen sturen, wil hij meer politieke zeggenschap over het ECB-beleid. Zeker als het gaat om grotere eurolanden als Spanje, Italië en Frankrijk beschikt enkel de ECB over voldoende bluspoeder om een uitslaande financiële brand te voorkomen. Dat dergelijke interventies niks fundamenteel oplossen en op termijn zelfs de europroblematiek nog zullen verscherpen? Tja, dat is geen overweging voor iemand waar alles nu draait om zijn herverkiezing.