Wetenschappers hebben een manier gevonden om met een eenvoudige zeepmengsel bepaalde PFAS te vernietigen. Die zogenaamde eeuwige chemicaliën zijn aanwezig in heel wat alledaagse voorwerpen en kunnen ernstige gezondheidsklachten veroorzaken.
De techniek, waarvoor gebruik wordt gemaakt van relatief lage temperaturen en courante reagentia, werd ontwikkeld door scheikundigen in de VS en China. Hun werk is gepubliceerd in het vakblad Science, en biedt een potentiële oplossing voor een hardnekkig probleem voor het milieu, de veestapel en de mens.
Poly- en perfluoralkylstoffen (PFAS) zijn chemische stoffen die door de mens zijn gemaakt en van nature niet in het milieu voorkomen. Ze werden voor het eerst ontwikkeld in de jaren veertig en breken maar uiterst langzaam af. Mettertijd zijn de chemicaliën, die onder andere in verpakkingen, shampoo, anti-aanbakpannen en make-up worden aangetroffen, zich beginnen verspreiden naar het milieu en ze komen nu veelvuldig voor in water, de bodem, de lucht, ons grondwater en in meren en rivieren.
Vorige week nog bracht een Zweedse studie aan het licht dat het regenwater overal ter wereld ongeschikt is om te drinken als gevolg van te hoge concentraties PFAS.
Volgens andere studies kan blootstelling aan PFAS gevolgen hebben voor de vruchtbaarheid van de mens en de ontwikkeling van de foetus. Ook is er sprake van een verhoogd risico op zwaarlijvigheid of bepaalde vormen van kanker (prostaat, nieren en teelballen) en een verhoogd cholesterolgehalte.
De huidige methodes om deze verontreinigende stoffen af te breken vereisen krachtige behandelingen, zoals verbranding bij zeer hoge temperaturen of bestraling met ultrasone golven. Hun quasi-onverwoestbare aard danken de stoffen aan de lange fluorkoolstofverbindingen waaruit ze bestaan.
De onderzoekers ontdekten echter een kwetsbaarheid in sommige types PFAS: aan een van de uiteinden van hun molecule is er een groep zuurstofatomen die kan worden aangepakt met een courant oplosmiddel en reagens bij temperaturen van gemiddeld 80 tot 120 graden Celsius. Wanneer dat gebeurt, ‘stort het hele molecuul in elkaar in een cascade van complexe reacties’, legt William Dichtel van de Northwestern University, een van de auteurs van de studie, uit.
De studie richtte zich op tien PFAS, waaronder de belangrijke GenX-stoffen, maar er zijn alles samen wel 12.000 verschillende ‘eeuwige chemicaliën’. ‘Er zijn andere soorten (van PFAS) die niet dezelfde achilleshiel vertonen, maar ze hebben allemaal hun eigen zwakte’, zegt Dichtel daarover. ‘Als we die zwakte kunnen identificeren, weten we hoe we die kunnen activeren om de stof te vernietigen.’
