‘Denk je dat de Syriërs in de Turkse vluchtelingenkampen reikhalzend uitkijken naar Europa? De meesten willen gewoon sterven.’ Abdulaziz Almashi richtte de beweging Syria Solidarity in het Verenigd Koninkrijk op en zette een mars op poten die zelfs premier David Cameron tot een wijziging in beleid dreef. Ook Ahmed, die zeven maanden lang van Syrië naar het VK trok, stapt mee. Knack.be sprak met hen in Londen.
Daraa: meer dan de zogenaamde wieg van de Syrische revolutie was het Ahmeds thuis. De nu 21-jarige Syriër zette anderhalf jaar geleden voor het eerst voet aan wal in het Verenigd Koninkrijk. ‘Mijn beste vriend werd doodgeschoten door het regime (van president Bashar al-Assad, nvdr.) tijdens vroege protesten. Twee jaar lang bleef ik achter in de bakermat van dit conflict. Toen werd de situatie onhoudbaar’, getuigt hij.
Het was beschamend, ik voelde me een bedelaar’
Voordat hij onder het label vluchteling gebukt ging, was Ahmed een ambitieuze rechtenstudent in Damascus. ‘Er was geen universiteit meer waar ik terechtkon. Net zoals er geen Syrië meer is.’ Om opnieuw rechten te kunnen studeren, werkt de jonge Syriër als hotelreceptionist in Londen. ‘Ik was zo gelukkig toen ik hier mijn eerste job te pakken had. Me telkens weer moeten aanmelden in het jobcentre (vergelijkbaar met de Belgische VDAB, nvdr.) was beschamend. Ik voelde me een bedelaar.’
Zeven maanden
De weg die Ahmed naar die eerste job in de Britse hoofdstad aflegde, was echter langer dan de reeks bezoeken aan het jobcentrum. ‘Van Syrië trok ik naar Libanon vanwaaruit ik naar Egypte kon vluchten. Daar kwam ik in contact met mensensmokkelaars. Om de Middellandse Zee over te steken naar Italië moest ik 7.000 euro neertellen. Maar tot tweemaal toe werd ik bij de overtocht betrapt en terug naar Egypte gevoerd. Het duurde twee maanden voordat ik uiteindelijk – na vier dagen op zee in het ruim van een schip door te brengen – de Italiaanse kust kon aanraken.’
Daar wachtte de havenpolitie Ahmed, en duizenden andere migranten die dagelijks de overtocht wagen, op. ‘Ik werd verhoord en vertelde hoe ik de overtocht vanuit Egypte had gemaakt. Maar ze geloofden me niet. ‘Je komt uit Griekenland’, zeiden ze. ‘En plots werd ik naar Griekenland gebracht.’
Zes nachten in de jungle
In Griekenland betaalde de Syriër nog eens 4.000 euro aan mensensmokkelaars. ‘Je wil niet in Griekenland belanden als je naar West-Europa trekt. Ik moest absoluut terug naar Italië.’ Dat lukte ook. Met de trein ging Ahmed vervolgens naar de Franse hoofdstad Parijs. Een andere trein bracht hem naar de jungle in Calais: de laatste stop vóór het Verenigd Koninkrijk.
‘Ik heb zes dagen in Calais geleefd. Dat terwijl anderen er jaren moeten doorbrengen. Drie pogingen had ik nodig om uiteindelijk via een trein door de tunnel aan de overkant te geraken. Maar mijn hele reis van Syrië naar Engeland duurde zeven maanden’, herinnert Ahmed zich.
Voordat alle Syriërs vluchteling waren
Ahmed was één van de slechts 4.980 Syriërs die sinds het begin van het conflict asiel kregen in het Verenigd Koninkrijk. Zijn aanvraag werd bovendien eerst geweigerd. Via het gerecht ging de jongeman in beroep. Een zaak die hij won: negen maanden na zijn aankomst in het beloofde land dat jobs in de aanbieding en Engels als voertaal heeft.
Tot voor kort gold nog de belofte dat 500 Syrische vluchtelingen een veilige overtocht en hervestiging in het VK zouden krijgen. Niet 500 per jaar, gewoon 500 punt. Deze zomer – de burgeroorlog is een tijd geleden al zijn vijfde jaar ingegaan – hadden voorlopig slechts 216 Syrische burgers die belofte kunnen ondervinden.
‘Schandalig. Het Verenigd Koninkrijk, een lid van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties, neemt op geen enkel vlak zijn verantwoordelijkheid: noch militair, noch in de opvang van vluchtelingen’, meent Abdulaziz Almashi.
‘Als je ontsnapt aan Assads moordmachine, verdrink je in de Middellandse Zee of stik je in de laadruimte van een vrachtwagen’
Almashi was een van de gelukkige Syriërs die nog ongehinderd naar Europa konden reizen zonder de stempel vluchteling of potentiële asielzoeker opgedrukt te krijgen. In 2009 kwam hij in de Britse hoofdstad zijn studies als software-ingenieur voortzetten. ‘Anderhalf jaar later was niets nog hetzelfde.’
‘Beetje bij beetje verdween het Syrië waar ik in opgroeide. Mijn Syrië bestaat niet meer’, zegt de man uit Aleppo. ‘En dat geldt ook letterlijk: werkelijk alles ligt er in puin. Ik verloor drie neven en vijf vrienden aan het conflict en dan mag ik nog van geluk spreken dat ik geen broer kwijt ben. Mijn familie is uit elkaar gerukt: mijn ouders leven in Zweden, een broer zit in Turkije en een andere broer vond het zijn taak om als dokter om in Syrië te blijven voor de slachtoffers. Je hebt er geen idee van hoeveel we zouden geven om allemaal weer samen in Aleppo aan tafel te kunnen schuiven.’
Almashi heeft tot op heden geen voet meer in zijn thuisland gezet. Wel bezocht hij vluchtelingenkampen in Turkije: ‘Denk je echt dat die mensen reikhalzend uitkijken naar Europa? Ze zijn werkelijk alles kwijt, ook alle hoop. De meesten willen gewoon sterven.’
Een lot dat volgens Almashi onvermijdelijk vroeg lijkt te komen voor Syriërs. ‘Als je erin slaagt te ontsnappen aan Assads moordmachine, verdrink je in de Middellandse Zee of stik je in de laadruimte van een vrachtwagen op weg naar Oostenrijk.’
Aylan Kurdi en Camerons koers
Meer dan met de vluchtelingen in de kampen een hart onder de riem te steken, is de man dan ook bezig met de Syrische zaak in Londen van de vergetelheid te redden. En niet zonder succes. Met de beweging Syria Solidarity in het Verenigd Koninkrijk is Almashi sinds het begin van het conflict elke zaterdag een mars in het stadscentrum blijven organiseren. ‘In het begin waren er duizenden deelnemers, de laatste maanden nog slechts een honderdtal.’
Tot de foto van Aylan Kurdi de wereld rondging. ‘Onze solidariteitsbeweging lanceerde daarop een nieuwe campagne’, zegt een geëmotioneerde Almashi. ‘Na drie dagen tekenden 85.000 mensen present op Facebook. Volgens de politie en de lokale overheid gaat het om de grootste actie voor vluchtelingen in de geschiedenis van het Verenigd Koninkrijk.’
In die enkele dagen begon ook de Britse overheid, onder leiding van premier David Cameron, van koers te veranderen: gestuurd onder druk van zowel kritiek uit Europa als het eigen volk dat 420.000 handtekeningen onder een petitie zette voor meer Britse hulp.
‘De belofte om 500 vluchtelingen hierheen te halen, werd plots 20.000 tegen 2020’, zegt Almashi. ‘Maar we zetten onze campagne voort.’ Want net als Labour, is Syria Solidarity niet tevreden met de toegevingen van de overheid. ‘4.000 vluchtelingen per jaar is niet genoeg’, klinkt het bij beiden.
‘Schuld, maar geen verantwoordelijkheid’
‘Het Verenigd Koninkrijk, Europa, de internationale gemeenschap zo men wil, hebben eigenlijk slechts twee opties’, meent Almashi. ‘Of ze helpen een einde te maken aan het conflict in Syrië, of ze vangen die mensen op die voor de oorlog op de vlucht zijn geslagen. En als de oorlog niet gauw eindigt, zal elke Syriër vluchteling zijn.’
‘Jihadisten konden zonder probleem naar Syrië trekken. Daar wordt ons volk nu niet meer enkel door het regime, maar ook door die westerse jihadisten afgeslacht. Het Westen deelt mee in de schuld van de chaos die mijn land te gronde heeft gericht, maar neemt nul verantwoordelijkheid op’, vindt Almashi. ‘Waar waren de Verenigde Naties als we ze nodig hadden? Waarom is er nog steeds geen no-flyzone om de Syrische bevolking te beschermen tegen Assads bommen? De Syriërs vragen enkel wapens, de strijd zullen ze zelf wel beslechten. En als Assad van het toneel verdwijnt, is het slechts een kwestie van weken voordat IS van het grondgebied verjaagd wordt.’
Vrienden en familie van Almashi leven in door de terreurbeweging gecontroleerde regio’s. ‘Maar de Syriërs die daar achterblijven, hebben werkelijk niets meer. Of ze nu sterven door het zwaard van een IS-beul of een bom van Assad, het maakt geen verschil. De prioriteit is echter de dictator verdrijven, dat is het altijd geweest.’
Vluchtelingencrisis
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
