Ook Israël worstelt met formatie: derde keer verkiezingen

De Israëliërs begeven zich maandag voor de derde keer in minder dan een jaar tijd naar de stembus om een nieuw parlement aan te duiden.

De verkiezingen moeten een uitweg bieden uit de politieke crisis in het land. Maar of dat zal lukken is maar zeer de vraag: de kans is groot dat de uitslag maar weinig zal afwijken van de vorige verkiezingen. De peilingen voorspellen alweer een nek-aan-nekrace tussen de twee grootste partijen: het rechtse Likoed van uittredend premier Benjamin Netanyahu en de centrumpartij Blauw-Wit van gewezen generaal Benny Gantz.

Vastlopende formatiegesprekken zijn geen louter Belgisch fenomeen. Ook in Israël is een patstelling ontstaan, omdat Netanyahu noch Gantz erin geslaagd zijn een coalitie op de been te brengen. Dat leidt nu tot een situatie die nooit eerder is voorgekomen in het land: na de parlementsverkiezingen van april en september 2019, moeten de burgers nu voor de derde keer op nog geen twaalf maanden tijd hun stem uitbrengen.

Gevreesd wordt dat dit maar weinig zoden aan de dijk zal zetten. Volgens de peilingen blijven Likoed en Blauw-Wit, de twee partijen die elkaar in een wurggreep houden, ongeveer even groot. Ze halen, afhankelijk van de peiling, allebei 33 tot 35 van de 120 zetels in de Knesset binnen. Ter vergelijking: bij de parlementsverkiezingen van 17 september 2019 haalde Blauw-Wit 33 verkozenen, tegenover 32 voor Likoed.

Ook voor de andere partijen geven de peilingen maar weinig grote veranderingen aan. Voor de Gezamenlijke Lijst, een samenwerking tussen vier Arabische partijen, worden dertien tot veertien zetels voorspeld. Daarna volgt de linkse alliantie Labor-Gesher-Meretz met 9 à 10 zetels. Voorts is er nog de partij Yisrael Beitenu (Ons Huis Israël) van de rechts-nationalistische Avigdor Lieberman, die mogelijk acht verkozenen zal tellen.

Corruptie

De beperkte verschuivingen zijn vooral opvallend omdat er sinds de laatste verkiezingen toch twee grote gebeurtenissen hebben plaatsgevonden. Zo diende het parket op 28 januari bij de arrondissementsrechtbank van Jeruzalem een aanklacht in tegen premier Benjamin Netanyahu. ‘Bibi’ zal binnenkort voor de rechtbank moeten verschijnen om zich te verantwoorden voor omkoping, fraude en misbruik van vertrouwen, in drie verschillende zaken.

Toevallig of niet, op net dezelfde dag stelde de Amerikaanse president Donald Trump ook zijn langverwachte vredesplan voor het Midden-Oosten voor. Dat plan wil Israël onder meer de controle geven over de Joodse nederzettingen in de Westelijke Jordaanoever en over de strategisch belangrijke Jordaanvallei. Dat controversiële voornemen ligt volgens waarnemers in de lijn van het beleid van Netanyahu, die in volle campagne alvast beloofd heeft voor 3.500 extra woningen voor kolonisten te zorgen op de Westelijke Jordaanoever en ook nog eens 2.200 woningen te laten bouwen in kolonistenwijk in Oost-Jeruzalem.

Hoewel de voorspellingen dus niet lijken te wijzen op een snelle uitweg uit de crisis, maakt de 60-jarige Gantz zich sterk dat hij een einde kan maken aan meer dan tien jaar van onafgebroken Netanyahu-bewind. Daarvoor kijkt hij in de eerste plaats naar een samenwerking met het linkse Labor-Gesher-Meretz en eventueel zelfs met de ultranationalistische maar wel seculiere partij van Lieberman. Gantz haalt ook aan dat Netanyahu vanaf 17 maart voor een rechtbank in Jeruzalem zal moeten verschijnen, waardoor hij dus minder tijd zal overhouden om zich met het beleid bezig te houden.

Netanyahu (70), die nu al de langst regerende premier van het land is, laat dan weer geen enkele mogelijkheid onbenut om te benadrukken dat Gantz nooit een meerderheid zal kunnen vormen zonder de steun van de Gezamenlijke Lijst van Arabische partijen. Dat zou leiden tot een ‘gevaarlijke regering’, zo stelt hij.

In totaal zullen 6,4 miljoen Israëliërs een stem kunnen uitbrengen voor de verkiezingen van maandag. Bij de vorige parlementsverkiezingen lag de opkomst rond de 70 procent.