Onderneemt België stappen tegen de mishandeling van Tsjetseense homo’s?

Donderdag stemt de Belgische regering over een parlementaire resolutie over de situatie in Tsjetsjenië, waar volgens mensenrechtenorganisaties een systematische campagne van geweld specifiek gericht op homoseksuele mannen aan de gang is.

‘Als ik niet schreeuwde van de pijn door elektrische schokken, sloegen ze mij met metalen staven. Ze noemden ons ongedierte, zeiden dat we geen mensen waren en dat we in de cel zouden sterven.’

Dit is een getuigenis van een Tsjetsjeense homoseksuele man. In de onafhankelijke Russische deelrepubliek is nu al enige tijd een systematische campagne van geweld specifiek gericht op homoseksuele mannen aan de gang. Dat bevestigen mensenrechtenorganisaties Amnesty International en Human Rights Watch.

Gevallen van haat en geweld tegenover holebi’s zijn aanzienlijk gestegen sinds Russisch president Poetin in 2013 een wet tegen ‘propaganda van de niet-traditionele seksuele relaties onder minderjarigen’ ondertekende. Maar wat op dit moment in Tsjetsjenië gebeurt, gaat veel verder.

Ramzan Kadyrov, waarnemend president van Tsjetsjenië, wil homo’s ‘elimineren’ tegen de start van de ramadan op eind mei. Dat meldt het online platform van de Russische holebirechtenorganisatie Gay Star. Alan Duncan, de onderminister van Buitenlandse Zaken van het Verenigd Koninkrijk, uitte hierover zijn bezorgdheid.

De situatie in Tsjetsjenië ging niet onopgemerkt voorbij aan de Belgische politiek. ‘Als de informatie bevestigd wordt, dan roept dit het beeld op van de donkerste uren van onze geschiedenis’, klinkt het in een voorstel van een parlementaire resolutie.

Het voorstel is ingediend door Philippe Blanchart (PS), Dirk Van der Maelen (sp.a), Gwenaelle Grovonius (PS), Stéphane Crusnière (PS), Daniel Senesael (PS), Wouter De Vriendt (Ecolo-Groen), Jean-Jacques Flahaux (MR), Benoit Hellings (Ecolo-Groen), Olivier Maingain (DéFI) en Marco Van Hees (PTB-GO!).

In het voorstel staat te lezen dat de Kamer van Volksvertegenwoordigers erg bezorgd is over het bestaan van ‘concentratiekampen’ voor LGBT’ers in de Tsjetsjeense regio. De indieners van het voorstel verzoeken de federale regering om een officieel standpunt in te nemen: ‘De Tsjetsjeense en Russische overheden moeten aangespoord worden om deze wreedheden een halt toe te roepen.’

Dit is een stap in de goede richting, vindt Jeroen Borghs, woordvoerder van holebi- en transrechtenorganisatie Çavaria: ‘Het is een belangrijk signaal naar Tsjetsjeense holebi’s en transgenders: wij zijn jullie niet vergeten, wij gaan niet zwijgen tot dit opgelost is. We mogen niet alleen voor onze eigen deur vegen: internationale solidariteit met de LGBT’ers is van het hoogste belang.’

Borghs meent dat Russisch president Poetin een klimaat creëert waardoor dit soort toestanden ontstaan: ‘Hij is misschien niet degene die het strafkamp in Tsjetsjenië heeft opgericht, maar het is wel door zijn beleid gezagshebbers in zijn land denken dat ze hiermee wegkomen.’ Daarmee heeft Borghs een punt: hoewel Tsjetsjenië een onafhankelijke deelrepubliek is van Rusland, volgen ze wel de lijn die Poetin tekent.

Wouter De Vriendt (Ecolo-Groen) heeft daarom ook een aantal voorstellen ingediend om de finale resolutie uit te breiden naar alle regio’s binnen de Russische federatie. ‘Rusland heeft een probleem’, stelt De Vriendt vast, ‘Het Kremlin grijpt niet in om de schendingen van de mensenrechten tegen te gaan. Erger nog: zij steunen Alvi Karimov, de woordvoerder van de Tsjetsjeense waarnemende president, in zijn stelling dat de vervolgingen niet plaatsvinden omdat er geen holebi’s zouden bestaan in het gebied.’

Dat dit uiteraard niet zal helpen om de relaties met Rusland te ontdooien, weet De Vriendt: ‘Maar als dergelijke zaken plaatsvinden, is het niet gepast om naar meer wederzijds begrip te gaan. We spreken graag over onze normen en waarden. Wel, laten we het dan ook eens waarmaken. Als het tot onze normen en waarden behoort om vrij te zijn om lief te hebben wie je wilt, moeten we opkomen voor de mensen die in andere delen van de wereld daarom moeten vluchten.’

De Vriendt zal staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken (N-VA) eveneens aan de tand voelen over het onderwerp: ‘Ik wil weten of er al duidelijkheid is over het aantal asielaanvragen uit de regio’s binnen de Russische federatie, specifiek van mensen die willen vluchten omwille van mogelijke vervolging op basis van hun seksuele oriëntatie. Ik wil dat hij daar binnen zijn diensten een bijzondere gevoeligheid voor ontwikkelt, opdat deze mensen goed opgevangen worden. Dit is een hele delicate problematiek, deze mensen hebben nood aan psychosociale begeleiding.’

Het kabinet van Francken legt aan Knack uit dat het commissariaat-generaal voor de vluchtelingen en de staatlozen (CVGS) in de asielprocedure nu al heel oplettend is bij aanvragen omwille van gendergerelateerde vervolging. Exacte cijfers over Tsjetsjenië kunnen ze ons echter niet voorleggen. ‘Wij houden geen statistieken bij van achtergrondregio’s binnen het land van herkomst. We hebben uiteraard cijfers over Rusland, maar dat zegt ons niets over Tsjetsjenië’, verklaart Katrien Jansseune, woordvoerder van Francken.

Het antwoord op de vraag van De Vriendt zullen ze dus schuldig moeten blijven. Op dit moment hebben vluchtelingen uit Tsjetsjenië geen voorrang, zegt Jansseune. Nog niet. ‘Maar dat wil niet zeggen dat wij geen grondige aandacht hebben voor de kwestie’, wil ze nog kwijt. ‘Wij volgen het nieuw federaal actieplan tegen homofoob en transfoob geweld binnen de opvangstructuren.’

Op donderdag zal de Belgische regering stemmen over de resolutie. Dit wil echter niet zeggen dat er gevolg zal gegeven worden aan de aanbevelingen. Ondanks de ernst van de situatie, houdt zo’n resolutie geen verplichtingen in.