Ivo Belet (CD&V) wil Europa van verschillende snelheden: ‘Het alternatief is stilstaan’

Ivo Belet is de nieuwe nummer één van CD&V in het Europees Parlement waar hij aan zijn derde legislatuur bezig is. De 55-jarige Limburger treedt in de voetsporen van Jean-Luc Dehaene en Marianne Thyssen. Volgende week wordt de Dag van Europa gevierd, ietwat in mineur. Hoe ziet Belet de toekomst van de gecontesteerde Unie?

Tja, quo vadis, Europa. Waar gaat gijheen?

(lacht) Dat is de vraag van één miljoen. Ik hoop dat je onderliggende suggestie niet de film ‘Quo Vadis’ is over de ondergang van het Romeinse Rijk. Want ik geloof niet dat Europa, nog altijd een welvarend continent, aan het afglijden is. We staan voor een existentiële uitdaging, dat klopt. Ik ben het eens met Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker dat als Europa de komende jaren de grote problemen niet aanpakt, het euroscepticisme pas echt een hoge vlucht zal nemen. En dan wordt het problematisch.

We moeten nú bewijzen dat Europa wel degelijk de problemen kan aanpakken die het nationaal niveau overstijgen. Energie en migratie bijvoorbeeld. Maar ik ben ervan overtuigd dat Europa veerkrachtig genoeg is. Europa is altijd op zijn sterkst met het mes op de keel.

Hoe ziet u dat?

Ik heb daar uren over gediscussieerd met Jean-Luc. Het is mijn heilige overtuiging dat we op een aantal punten stappen vooruit moeten durven zetten met enkele kernlanden. Je kan bijvoorbeeld toch niet wachten tot alle 28 lidstaten het eens zijn over één Europese defensie of een energie-unie? Desnoods moet een tiental landen het voortouw nemen. De rest kan later volgen. Zoals nu met de euro.

Een Europa van verschillende snelheden, met andere woorden. Dat wordt een wel heel ingewikkelde constructie.

Dat is niet ideaal. Maar het alternatief is stilstaan. En dan val je om. Je moet er natuurlijk geen gekke mozaïek van maken. Aan de fundamentele pijlers van het vrij verkeer kan niet geraakt worden. Dat is de buitencirkel waar iedereen in zit. Maar daarbinnen kan je verschillende cirkels uitwerken.

Het zijn wel die fundamenten die vandaag in vraag gesteld worden.

Je kan niet aan de essentie raken. Ook de Britten niet. De misbruiken moeten wel beter aangepakt worden. Je hebt bijvoorbeeld de sociale dumping in transport en bouw. Als je dat niet aanpakt, lever je een ideale kweekvijver aan eurosceptische partijen. Marianne Thyssen (eurocommissaris voor Werk, red.) is daarmee bezig, maar zal dat niet holderdebolder doen. Hetzelfde voor de bootvluchtelingen. Nu duizenden mensen omkomen in de Middellandse Zee, zijn we genoodzaakt om ons migratiebeleid, dat al jaren geblokkeerd zit, te hertekenen. Deze tragedie is ook een opportuniteit.

Dat klinkt wel cynisch. Hoeven eerst duizenden mensen te sterven?

Europa komt te laat, dat klopt. Dat komt deels door de weerstand in veel lidstaten van rechtse partijen tegen een Europees asiel- en migratiebeleid. Maar nu is Europa wel wakker geschoten, hoor. We verdrievoudigen het budget voor reddingsacties. Mijn partij pleit ook voor een spreiding van de asielzoekers via quota per lidstaat. Dat gaat al vrij ver.

Dat betekent niet dat we de poorten openzetten. We moeten ook ginder de problemen aanpakken. Juncker heeft een investeringsplan van 320 miljard. Waarom niet een deel daarvan in Afrikaanse projecten investeren, zoals zonne-energieparken? Dat zou ook Europa ten goede komen.

Niet alleen de Britten stellen de fundamenten in vraag. Een Nicolas Sarkozy, straks weer presidentskandidaat in Frankrijk, heeft er ook al mee gedreigd het vrij verkeer van personen op te blazen. En er zijn nog voorbeelden.

Dat vind ik te kort door de bocht. De Britten, ja. Die halen altijd het bloed vanonder de nagels. Ik ontken niet dat er op veel plaatsen een belangrijk debat woedt over quo vadis Europa. Maar ik heb niet het gevoel dat de fundamenten in vraag gesteld worden.

Frankrijk bijvoorbeeld heeft het moeilijk met misbruiken zoals sociale dumping. Maar de Frans-Duitse motor is nog altijd de belangrijkste as van de Unie.

Hoe belangrijk zijn de Britse verkiezingen van 7 mei voor de toekomst van de EU?

Heel belangrijk. Ik ga niet zeggen dat ik me geen Europa zonder Londen kan voorstellen. Maar dat zou een slechte zaak zijn. Je moet altijd rekening houden met een domino-effect. Maar goed, het discours dat partijen voeren vóór verkiezingen is niet hetzelfde als het discours na verkiezingen.

En ik maar geloven dat politici doen wat ze beloven.

(lacht) Je moet toch hard opletten in electorale tijden. Cameron belooft een referendum over de EU als hij wint. Maar hij moet ook een coalitie vormen, hè. En hoe zal de vraag in dat referendum luiden? Ik vind dat we het maximaal mogelijke moeten doen om de Britten aan boord te houden, maar aan de fundamenten van de Unie kan niet geraakt worden. Dat is de grens.

De Nederlandse historicus Thierry Baudet stelt: “De vraag is niet of de EU kan overleven, maar wanneer zij sterft”.

Baudet is een grofgebekt en provocerend figuur die weliswaar veel mensen fascineert. Ik geloof niet in zijn apocalyptische visioenen. Wat is het alternatief? Een terugkeer naar de natiestraat? Dat is achteruitgaan. Hoe zou je bijvoorbeeld als België zijnde geloofwaardig kunnen onderhandelen met de Verenigde Staten over een vrijhandelsakkoord? Je wordt weggeblazen.We evolueren naar een geglobaliseerde wereld waar enkele grote blokken het voor het zeggen hebben. Als wij nog willen meetellen, dan moet dat vanuit de EU.

Een federale Europese staat kan niet werken, meent Baudet, omdat de cultuurverschillen tussen de lidstaten onoverbrugbaar zijn.

Dat is een discussie over identiteit. Die kan je eindeloos blijven voeren. Ik denk trouwens niet dat wij evolueren naar een federale staat, hoewel dat zou mogen van mij. Maar neem nu de Verenigde Staten: dat is toch ook één smeltkroes van culturen? San Francisco en Dallas lijken totaal niet op elkaar.Waarom zou dat bij ons niet werken?

Bewijst het conflict tussen Griekenland en Duitsland zijn gelijk niet?

Mja, dat conflict wordt nu op de spits gedreven. Maar draait dat om cultuurverschillen? Je moet door de dagelijkse praktijk heen kijken. Spinning op het hoogste niveau, dat zie ik daar. Je kan het zelfs kinderachtige spelletjes noemen. De andere zo diep mogelijk in de hoek duwen om zelf je slag thuis te halen.

Griekenland eist nu 278 miljard euro van Duitsland voor geleden schade tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Dat vind ik niet hun verstandigste zet. Moet Congo dan herstelbetalingen van België eisen voor de misdaden van Leopold II? En wij van de Nederlanders voor 1830? Nee, zo ga je niet met elkaar om. Dat leidt alleen maar tot blokkering.

Je kan deze eis niet zomaar afdoen als nonsens. Dit leeft in Griekenland.

Maar waar eindig je als je dossiers van zeventig jaar geleden gaat oprakelen? Ik geloof trouwens niet dat de Grieken het echt menen. Dit is een vorm van onderhandelen om de andere partij in de hoek te duwen en het thuispubliek een genoegen te doen. Ik vind het niet proper. Sommigen menen dat Europa hard is voor de Grieken, wel, ik vind dat wij ook zeer solidair zijn. Het zijn trouwens vooral de Duitsers die grote inspanningen hebben geleverd voor Griekenland.

En zo hangt de schaduw van Adolf Hitler nog altijd boven Europa.

Tja, we moeten goed onthouden wat toen gebeurd is, zodat dat zich nooit meer herhaalt.

Is de Unie een garantie voor nooit meer oorlog in Europa?

Dat zal ik niet zeggen. Aan onze oostgrenzen komt de oorlog zelfs zeer dichtbij. Maar economische afhankelijkheid is wel een belangrijk motief voor vrede. Dat wisten ook de stichters van de Unie. (Paul Cobbaert)