'In het corona-epicentrum van Ecuador sterven mensen op straat'

03-04-2020, 14:01 Bijgewerkt op: 21-01-2021, 07:57

Ecuador is na Brazilië het zwaarst getroffen land door het coronavirus in Latijns-Amerika. In de havenstad Guayaquil, epicentrum van de epidemie, loopt de situatie totaal uit de hand, zegt Knack-medewerker Ernesto Rodriguez Amari, geboren in Ecuador. ‘Lijken worden op straat achtergelaten’. De Ecuadoraanse regering spreekt dat tegen.

Al enkele jaren volg ik de situatie in Latijns-Amerika op de voet. Ongelijkheid, onrechtvaardigheid en armoede loeren altijd om de hoek. Vele landen kampen met zwakke instellingen. Vertrouwen in de overheid is ver zoek bij latino’s.

Toen het coronavirus uitbrak in het gedisciplineerde China, dacht ik al: wat als dit virus uitbreekt in Ecuador, waar ik geboren en opgegroeid ben en waar mijn familie woont. Net zoals alle Belgen beleef ik de impact van ‘blijf in uw kot’ en betreur ik de slachtoffers in ons land. Vorige week kwam het begin van het bittere antwoord op mijn prangende vraag. Ecuador zit nog maar aan het begin van de crisis, maar de situatie loopt nu al totaal uit de hand.

De beelden die ik nu van journalisten en familie ter plaatse krijg, zijn ronduit hallucinant. Het epicentrum van het land ligt in de havenstad Guayaquil en omgeving. Zeventig procent van de geregistreerde besmettingen bevindt zich in de provincie Guayas. De temperaturen liggen daar gemiddeld rond de 25 graden. Warmte lijkt het virus dus niet tegen te houden.

‘Huisarrest’ is voor de naasten van een overledene een hel

Openbare ziekenhuizen in Guayaquil nemen niet langer patiënten op. Zelfs mortuaria sluiten hun deuren voor nieuwe doden. Mensen getuigen dat ze al acht dagen aan het wachten zijn op de overheid om het lijk van een geliefde op te halen. Ondertussen blijven de besmette lijken in de huizen liggen. ‘Huisarrest’ is voor de naasten van een overledene een hel.

Op sociale media zien we getuigenissen van buren die vertellen dat er al een heel gezin van vijf familieleden gestorven is. Andere mensen sterven op straat. Ze vallen plotsklaps neer. Niemand die hen durft te helpen, niemand die hen komt ophalen. De arme bewaker van het naburige gebouw is gedoemd om op drie meter afstand van het lijk de wacht te blijven houden.

Andere mensen verpakken hun naasten in plastic folie, leggen het lijk in hun auto, rijden er elders mee naartoe en laten het lijk daar achter.

Sinds het weekend zijn mensen hun geliefden op straat beginnen te verbranden. Ze slepen een zetel met het lijk op midden op straat en steken dat allemaal in brand. Lokale artsen zien al deze taferelen met lede ogen gebeuren. Veel huizen hebben rieten daken. De assen dwarrelen er zo binnen.

De Ecuadoraanse overheid lijkt lamgeslagen. Politici wijzen naar het lokale of nationale niveau om de schuldige aan te duiden. President Lenin Moreno en zijn regeringsleden wezen in het begin van de instorting van de openbare ziekenhuizen in Guayaquil nog naar de bevolking als schuldigen. Doordat zij niet voldoende de maatregelen respecteerden, zouden de besmettingen zo snel toenemen.

De regering kwam inderdaad al vrij snel met strenge maatregelen. Op zaterdag 14 maart kondigde de Ecuadoraanse president huisarrest af. Vanaf 17 uur ’s avonds moest iedereen in zijn huis blijven. Ondertussen is dit verscherpt en mogen mensen zich vanaf 14 uur tot 5 uur ’s ochtends niet meer verplaatsen. Scholen zijn gesloten, reizen naar andere steden zijn verboden en vliegtuigen mogen niet landen of opstijgen. Ook de regels van handen wassen en social distancing worden frequent via de media verspreid.

Hoe kan je afstand houden als je met zoveel mensen dicht op elkaar leeft? Hoe kan je in je kot blijven als daar geen basisvoorzieningen aanwezig zijn.

Alleen is de uitvoering daarvan in de armere overbevolkte wijken van de steden haast onmogelijk. Hoe kan je afstand houden als je met zoveel mensen dicht op elkaar leeft? Hoe kan je in je kot blijven als daar geen basisvoorzieningen aanwezig zijn. Arme mensen moeten afwegen of ze aan corona of aan honger zullen sterven. In Ecuador zie je geen beelden van mensen die op 1,5 meter afstand van elkaar in de file aan het warenhuis staan.

Dat klopt, maar de overheid had sneller moeten reageren. De openbare ziekenhuizen zijn nu al volledig overbevraagd. Op sociale media zie je een filmpje, opgenomen in een openbaar ziekenhuis waarbij mensen in rolstoelen zitten, sommige in bedden liggen en in dezelfde kamer in het toilet een aantal lijken op elkaar liggen, verpakt in plastic folie. Sinds vorige week is het leger ingeschakeld. Zij worden op sommige plaatsen met stenen bekogeld. Het vertrouwen in leger en politie is compleet zoek. De frustratie en onmacht neemt de overhand bij de bevolking.

Volgens de officiële cijfers zijn er in Ecuador 3000 personen besmet en 120 doden. Deze cijfers liggen niet veel achter de cijfers van Brazilië, een land met 13 keer meer inwoners dan Ecuador. Dat deze cijfers een zware onderschatting zijn van de realiteit, is overduidelijk. Zelfs president Moreno gaf gisteren in zijn toespraak aan de bevolking toe dat wellicht niet alle besmette personen en doden in deze statistieken terug te vinden zijn.

Hij waarschuwde de bevolking dat de kans reëel is dat er in totaal meer dan 3500 Ecuadoranen zouden sterven tijdens de komende weken. Wellicht nog steeds een serieuze onderschatting. Van de 9000 testen die werden afgenomen bij mensen die binnenkwamen in ziekenhuizen, blijkt 3600 van deze mensen besmet te zijn met het coronavirus.

Alleen al de voorbije week zijn er 600 lijken van de straten in Guayaquil gehaald. De doodsoorzaak van veel van deze mensen zal corona zijn, maar dat is niet geweten. Autopsies van lijken gebeurt niet langer, de regering verbiedt dat. Ondertussen heeft de overheid een communicatieverantwoordelijke voor corona aangesteld. Jorge Wated heeft gisteren zelf gezegd: ‘We vragen als overheid onze excuses omdat we vorige week de lijken niet zijn komen ophalen. Op dit moment verdelen we in alle wijken verschillende diepvriescontainers waar de lijken veilig ingelegd kunnen worden, zodanig dat de overheid voor iedereen een menswaardige begrafenis kan voorzien’.

De tol van deze crisis zal ongemeen hard zijn in Ecuador. Hopelijk slaagt de overheid erin om te realiseren dat Guayaquil het epicentrum blijft en dat het virus niet zo ongemeen hard uitbreek in andere steden van het land.

Reactie ambassade Ecuador

Knack ontving een reactie van de ambassadeur van Ecuador in België, de heer Pablo Ortiz Garcia, en publiceert die hieronder integraal:

‘Nadat de Wereldgezondheidsorganisatie de coronaviruspandemie heeft uitgeroepen, is door de Ecuadoraanse regering een nationale noodtoestand afgekondigd. Hierdoor is in het hele land een avondklok ingesteld; allerlei grootschalige evenementen (cultureel, sport, sociaal, etc.) zijn afgelast; colleges op hogescholen en universiteiten zijn geannuleerd; ’telewerken’ is nu de norm in zowel de publieke als de private sector; de beweging van voertuigen is beperkt en alleen degenen die essentiële diensten verlenen mogen de straat betreden; internationale commerciële vluchten zijn opgeschort. Al deze maatregelen zijn nog steeds van kracht. En Ecuador liep vóór op andere Latijns-Amerikaanse landen met het treffen van maatregelen. Deze maatregelen werden in Ecuador genomen voor dat anderen Latijns-Amerikaanse landen het deden.

‘Niemand was voorbereid op een pandemie met de kenmerken van covid-19. Maar na het uitroepen van de nationale noodtoestand heeft de Ecuadoraanse regering meer dan 20 miljoen Amerikaanse dollar uitgetrokken voor de aanschaf van medische benodigdheden, zoals apparatuur en medicijnen voor de behandeling van patiënten.

‘De heer Rodríguez kondigt in zijn artikel aan dat de situatie ’totaal uit de hand’ loopt, maar dit is niet in overeenstemming met wat er in mijn land gebeurt. Een voorbeeld hiervan is Rodríguez’ claim dat openbare ziekenhuizen in Guayaquil niet langer patiënten opnemen. Het tegendeel is immers waar: vanwege een forse toename van geïnfecteerde patiënten zijn er in Guayaquil 1500 extra bedden ter beschikking gesteld om de pandemie aan te pakken.

‘In het hele Ecuadoraanse grondgebied is het aantal met covid-19 geïnfecteerde personen vastgesteld op 3465. De meesten bevinden zich in de provincie Guayas, waar op dit moment 2402 besmettingen zijn geteld. De ziekenhuiscapaciteit in Ecuador is hoger dan het aantal zieken dat in private en openbare medische centra wordt behandeld. Het is belangrijk dit te vermelden aangezien het wereldsterftecijfer volgens de Wereldgezondheidsorganisatie 4,9 procent is. In Ecuador daarentegen is het sterftecijfer 3,4 procent: 1,5 procent minder dan het wereldgemiddelde.

‘Ecuador heeft zijn toevlucht genomen tot internationale samenwerking om deze pandemie aan te pakken. Als eerste reactie heeft de Wereldbank 20 miljoen dollar aan mijn land verleend om te besteden aan de verbetering van ziekenhuizen waar covid-19 patiënten worden behandeld. De Pan American Health Organization heeft zojuist een eerste levering gedaan van 5000 operatiejassen, 10.000 handschoenen, 5000 mondmaskers en 200 beschermende brillen. De Chinese Overheid en Chinese bedrijven hebben ook belangrijke donaties van medische middelen gedaan voor de bestrijding van het virus. Alle Ecuadoraanse ambassades werken aan het bieden van de middelen voor het geven van technische training die nodig is bij het bestrijden van een ziekte waar voorlopig geen vaccin voor is.

‘De heer Rodríguez noemt de ‘beelden’ die in Guayaquil verschijnen ‘ronduit hallucinant’. De Ecuadoraanse overheid ontkent de ernst van de situatie in Guayaquil niet, maar heeft tegelijkertijd aandacht voor de ernstige gevolgen van het verschijnen van nepnieuws rondom de verspreiding en aanpak van covid-19 in Ecuador. De regering heeft nu informatie om te vast te stellen welke politieke beweging achter achter het nepnieuws zit. Met het oog op de huidige crisis in Guayaquil heeft de regering, met steun van de politie en de krijgsmacht, de ‘Joint Task Force’ opgericht, die de lichamen van de overledenen ophaalt om hen naar mortuaria te brengen en het organiseren van hun begrafenissen in gang te zetten. In een poging de situatie voor de familieleden van de overledene iets te verlichten in deze noodsituatie heeft de regering ervoor gezorgd dat de staat de organisatie van de begrafenis op zich neemt de begrafeniskosten worden kwijtgescholden voor mensen die beperkte middelen tot hun beschikking hebben.

‘Het is verre van de realiteit dat ‘mensen hun geliefden op straat beginnen te verbranden’ en dat veel huizen ‘rieten daken’ hebben waar de ‘assen [binnen] dwarrelen’. Het ontneemt de Ecuadorianen, die respectvol omgaan met de lichamen van hun overleden dierbaren, van hun waardigheid. In werkelijkheid zetten sommige mensen brandende banden op straat om de aandacht van gezondheidsbrigades te trekken. De afbeeldingen hiervan zijn helaas met opzet vervormd. In geen enkele stad in Ecuador worden lichamen verbrand op straat. Dat gezegd hebbende ben ik zeer verrast door de opmerkingen in dit artikel.

‘Vanwege het feit dat veel mensen niet kunnen werken omdat ze zich bezighouden met informele handel heeft de Ecuadoraanse overheid een maandelijkse bonus van 60 Amerikaanse dollar aan 400.000 gezinnen uitgekeerd. Bovendien levert zij, met steun van de privésector en de maatschappij voedselpakketten voor diezelfde gezinnen. Mensen die (als gevolg van de crisis) werkloos zijn geraakt ontvangen daarnaast 400 Amerikaanse dollar per maand om te overleven. Er worden inspanningen geleverd om arme mensen thuis te houden. Alles wordt in het werk gesteld om te zorgen dat mensen met een laag inkomen thuisblijven. ‘