‘Scheuring MR kan ook voor enkele Vlaamse partijen verstrekkende gevolgen hebben’

Professor Herman Matthijs analyseert de mogelijke gevolgen van de afscheuring van Alain Destexhe van de MR. ‘Als in de weken vóór 26 mei zijn nieuwe lijst en de MR elkaar naar het leven gaan staan, zullen de linkse Franstalige partijen hun lol niet op kunnen.’

De Franstalige liberalen hebben al slechte lokale verkiezingen achter de rug en op minder dan drie maanden voor de regionale en federale verkiezingen scheurt nu Alain Destexhe zich van de MR af. Hij was het al langer niet eens met de te linkse koers van de partij van premier Charles Michel. Dat kan verstrekkende gevolgen hebben voor de MR en voor enkele Vlaamse partijen.

De stemmen die de nieuwe Liste Destexhe haalt, zullen in belangrijke mate ten koste gaan van de MR en misschien ook van het te links gerichte CDH. Dat kan belangrijke gevolgen hebben voor de zetelverhouding op 26 mei als we naar de stembus trekken. Op basis van de laatste peiling van twee weken geleden (Ipsos voor de kranten Het Laatste Nieuws en Le Soir) bleek al dat de MR van 20 naar 14 Kamerzetels tuimelt. En toen was nog niet algemeen bekend dat Destexhe een nieuwe partij zou opstarten. De MR heeft als enige Franstalige regeringspartner in deze Zweedse coalitie nooit goed haar deelname en de verwezenlijkingen verdedigd. De partij zat en zit zo goed als permanent in een verdedigingspositie.

Destexhe zal de MR stemmen en zetels kosten. De partij zal het moeilijk hebben om in het Brussels Gewest nog eens mee te kunnen besturen. De MR zit daar sinds 2004 in de oppositie, net als in de Franse Gemeenschap. Destexhe woont te Elsene en is al lid van het Brussels Hoofdstedelijk Parlement. De MR heeft ook al een teleurstellend resultaat neergezet bij de gemeenteraadsverkiezingen van oktober jongstleden in dat gewest. De kans dat de MR er in juni aan de macht zal komen met de PS is uitgesloten, al is het maar omdat die twee partijen samen aan geen meerderheid geraken.

De scheuring binnen de MR gaat de huidige Brusselse coalitie onder leiding van de PS met CDH en Défi zeker niet breken. Dat laatste geldt ook voor de regering van de Franse Gemeenschap. Maar ook in het Waalse Gewest is er geen toekomst meer voor de huidige MR-CDH coalitie.

Rest nog de Duitstalige Gemeenschap, waar de PFF (Partei für Freiheit und Fortschritt) al jaren in de regering zit. Dat is de meest realistische kans voor de MR om nog in een deelstaatregering te zitten. Tenzij de PS de MR meeneemt in een coalitie met Ecolo. Want de scheuring kan MR ook de tweede plaats kosten in de Franstalige hitlijst van de politieke partijen.

Een terugval van de MR bij de federale verkiezingen van de huidige 20 tot onder 15 zetels in de Kamer van Volksvertegenwoordigers weegt tenslotte zwaar op een nieuwe federale regeringsdeelname en zeker op de terugkeer van Charles Michel naar de Wetstraat 16.

Voorwaarden

Alain Destexhe heeft het voordeel om in Franstalig België zo goed als alleen rechts van het centrum te gaan zitten. Bijkomend voordeel is dat er in Franstalig België geen conservatieve partij à la Les Républicaines of een FN zoals in Frankrijk bestaat. Maar Alain Destexhe zal ook zijn lijsten moeten kunnen vullen met geloofwaardige personen. Tevens stelt er zich de vraag of La Droite van Aldo Mungo en de Parti Populaire van Mischaël Modrikamen een kartel gaan vormen of samen gaan opkomen met Destexhe?

Uit de laatste peiling blijkt dat de optelsom van deze twee reeds bestaande partijen naar de 10 procent van de stemmen gaat. Maar de indeling in kiesgebieden en de kiesdrempel van 5 procent speelt een nieuwe partij ook parten in het Franstalig landsgedeelte. Deze nieuwe partij zal het moeten hebben van de grotere kiesgebieden, zoals Brussel (15 Kamerzetels en 72 gewestelijke zetels), Luik (15 Kamerzetels op provinciaal vlak en 23 gewestelijke zetels in drie kieskringen) en Henegouwen (18 Kamerzetels op provinciaal vlak en 27 gewestelijke zetels in vier kieskringen). In ieder geval moet de Liste Destexhe een scenario vermijden dat de Parti Populaire nog apart opkomt.

Vlaamse partijen

Scheuring MR kan ook voor enkele Vlaamse partijen verstrekkende gevolgen hebben.

Heeft de Liste Destexhe ook gevolgen voor de Vlaamse politieke partijen? Open VLD zal het moeten doen met een verzwakte MR en dat zal wegen op de aankomende federale regeringsonderhandelingen. Bovendien staan beide partijen dikwijls tegenover elkaar in budgettair-economische kwesties. CD&V heeft ook al gewerkt met de MR en lost dit probleem niet op door terug intenser te gaan samenwerken met een verzwakte CDH. Zowel de Vlaamse liberalen als de christendemocraten moeten dus rekening houden in hun strategie met een verzwakte MR.

De N-VA heeft al enige jaren een af-en-aanrelatie met de MR en heeft vooral een betere samenwerking met het entourage van Didier Reynders. Maar de Liste Destexhe wordt ook een probleem voor de N-VA. Alain Destexhe kan de N-VA-droom teniet doen om een Kamerzetel te behalen in het Brussels kiesgebied. Ook voor de gewestelijke verkiezingen gaat dit de N-VA mogelijk Franstalige stemmen kosten. Door deze MR-scheuring wordt een N-VA-blokkering binnen de Vlaamse Gemeenschapscommissie erg onwaarschijnlijk.

Er moet ook op gewezen worden dat het N-VA-resultaat bij de lokale Brusselse verkiezingen op 14 oktober jongstleden niet geweldig was, ondanks zware investeringen. Op basis van deze gemeentelijke uitslagen kan men concluderen dat de rechtsere Franstalige Brusselaars niet warm lopen voor de N-VA. Ook op Europees vlak wordt de Liste Destexhe een probleem voor de N-VA. Gaat Assita Kanko – Franstalig en ex-MR – die de tweede plaats heeft gekregen, haar electoraat kunnen aanspreken tegenover een Alain Destexhe?

Het is opmerkelijk dat de MR deze scheuring niet heeft kunnen verhinderen zo vlak voor 26 mei. Dan is de N-VA slimmer geweest: West-Vlaams stemmenkanon en LDD-leider Jean-Marie Dedecker staat op de N-VA-lijst als duwer – wat partijpolitiek niets kost – en ‘Vuye & Wouters’ komen waarschijnlijk niet op.

Conclusie

Alain Destexhe doet een poging om het rechtse Franstalige electoraat te bedienen met een eigen lijst. Als zijn project stemmen oplevert, zal dat ten koste gaan van de MR en in mindere mate het CDH. Ook is er de voorwaarde dat de Parti Populaire niet apart mag opkomen. Als in de weken vóór 26 mei deze nieuwe lijst en de MR elkaar naar het politiek leven gaan staan, zullen de linkse Franstalige partijen hun lol niet op kunnen.

In ieder geval heeft de MR, de regeringspartij met de meeste problemen, er met Destexhe nog één probleem bij en dat zal de positie van deze partij niet verstevigen. Maar in een parlementaire democratie beslist de kiezer. Afspraak op ‘Super Sunday’ 26 mei.