Wat kan iemand met een klein balkon doen om bij te dragen aan de biodiversiteit? Heel wat, zo blijkt. Ook als u geen tuin hebt, kunt u meewerken aan de belangrijkste doelstelling van Maai Mei Niet.
Begin 2022 kende België een bevolkingsdichtheid van 377 inwoners per vierkante kilometer. Daarmee is het een van de meest verstedelijkte landen van Europa. In Antwerpen wonen zelfs 2597 inwoners per vierkante kilometer. Die verstedelijking is slecht nieuws voor de biodiversiteit. Volgens een studie zijn er in dichtbebouwde gebieden tot 85 procent minder vlinders dan in landelijke gebieden. En hoewel groene ruimte in de stad het verlies aan biodiversiteit niet volledig compenseert, kunnen alle beetjes helpen.
‘Elke plant telt’, zegt Charlotte Bauwens, die via haar webshop NANOTUIN zaden verkoopt voor stadsmussen die het, net als zij, moeten doen met een beperkte oppervlakte. ‘Als je wilt werken aan biodiversiteit, moet je ervoor zorgen dat plantengebruikers maximaal toegang hebben tot groen’, zegt Chantal Van Rie, bezielster van het vergroeningsproject Microtuinen.
Stap 1: Zaden, bloembollen en planten
Bloemen produceren nectar en stuifmeel, en die zijn onmisbaar voor bijen, hommels en vlinders. Om de insecten het hele jaar door van voedsel te voorzien, raadt Van Rie aan om een lange bloeiboog te maken. ‘Dat betekent dat je vanaf het voorjaar tot in het najaar planten in bloei brengt. Op die manier vinden zowel bijen die vroeg in het voorjaar uitvliegen als bijen die later op het jaar komen voldoende voedsel.’
Bauwens raadt aan om bloembollen tijdig te planten. ‘Die doen het ook goed in potten op een terras.’ Voorjaarsbloeiende bollen zoals alliums, narcissen, tulpen, blauwe druifjes, sneeuwklokjes en krokussen plant je het best in september en oktober, voor het begint te vriezen. Zomerbloeiende bollen zoals dahlia’s, anemonen, gladiolen en begonia’s plant je in het voorjaar, na de laatste nachtvorst.
‘Welke planten je kiest, is afhankelijk van de hoeveelheid zon of schaduw die op je terras valt’, zegt Bauwens. ‘Op warme terrassen kies je het best voor zuiderse planten zoals rozemarijn, lavendel, tijm of vijgen. Maar ook duifkruid, dat paarse, witte of roze bloemen heeft, doet het daar goed. Nicotiana is een plant waarvan de bloemen ‘s avonds een heerlijke geur afgeven. Goudsbloemen zijn niet alleen mooi, maar ook eetbaar. De bloemen van bonenkruid-lavendel hebben een kruidige geur die doet denken aan bonenkruid en oregano. Oost-Indische kers is volledig eetbaar. Je geeft er gerechten een pittige toets mee. Je kunt ook bloemen zaaien. ‘Zo boots je een bloemenweide na’, aldus Van Rie.
‘Op terrassen met schaduw kun je voor een moestuintje met bladgroenten gaan, zoals sla of spinazie’, zegt Bauwens. ‘Radijzen zaai je vroeg in het jaar, en na de oogst kun je op dezelfde plek nog iets anders zetten. Kruiden uit de supermarkt, bijvoorbeeld. Dan groeien die gewoon verder in plaats van in je keuken een stille dood te sterven.’
‘Als je een hekje hebt waar planten op kunnen klimmen, kun je bonen zaaien. Bepaalde soorten bonenplanten krijgen ook mooie bloemen. Veel boontjes houd je er niet aan over, maar beschouw ze dan maar als delicatesse. Regenboogsnijbiet heeft gekleurde stengels en kan een vrolijke toets geven aan je moestuin. Ook als bladgroente gekweekte rode biet doet het goed op een terras. Pompoenen en courgettes zijn jammer genoeg niet geschikt, omdat zij veel grond nodig hebben.’
Nog een tip van Van Rie: ‘Oogst een deel van je groenten en laat de andere staan, zodat ze tot bloei kunnen komen. Dat is interessant voor de beestjes.’
Stap 2: Plantenbakken, klimsteunen en een bijenhotel
‘Zodra je planten in gedachten hebt, moet je nagaan welke pot je nodig hebt’, gaat Bauwens verder. ‘Sommige planten hebben wortels die behoorlijk wat ruimte vragen. Een vijg doet het prima in een pot, maar als de wortels voldoende ruimte hebben om te groeien, schiet de plant de hoogte in. Kies voor smalle, hoge potten als je ruimte beperkt is. Op terrassen met een balustrade zorgen die bovendien voor meer privacy.’
Je kunt ook creatief aan de slag gaan. Met een houten krat en een plastic zeil waar je gaten in maakt voor de afwatering, kom je al een heel eind. Op dezelfde manier kun je ook van emmers of blikken plantenbakken maken. Zorg er in ieder geval voor dat je bakken goed vastzitten, zodat ze bij stormweer niet van het balkon waaien.
Van Rie wijst erop dat je op een beperkte oppervlakte ook in de hoogte kunt werken. ‘Als je klimsteunen of spandraden voorziet, kun je klimplanten zaaien of planten. Of je kunt een vals plafond aanbrengen, waarna je er met haken planten aanhangt. Hang je daar vervolgens lampjes tussen, dan krijg je een enorm feeëriek geheel.’
‘Wil je de solitaire bijen in de buurt houden, voorzie dan ergens een bijenhotel’, zegt Van Rie. ‘Het is vooral dat type bij dat we moeten beschermen.’
Stap 3: Potgrond
Voldoende potgrond in huis halen is de volgende stap. ‘Probeer uit te rekenen hoeveel liter je nodig hebt’, zegt Bauwens. ‘Meestal is potgrond te koop in zakken van 40 liter of meer – best veel voor een klein terras. In steden worden op markten en in doe-het-zelfzaken vaak ook zakken van 10 of 20 liter potgrond verkocht. Tegenwoordig kun je via allerlei webshops potgrond bestellen en laten leveren, maar dat is vaak een stuk duurder.’
Kies voor potgrond zonder turf of kunstmest. Turf wordt ontgonnen uit natuurgebieden die belangrijk zijn voor de biodiversiteit. Kunstmest laat je planten wel sneller groeien, maar de aanmaak ervan is een energieverslindend proces.
‘Het is ook belangrijk om je planten jaarlijks te verpotten of ze heel goed te voeden’, zegt Bauwens nog. ‘De aarde in een pot raakt immers snel uitgeput.’ Oude potgrond kun je hergebruiken door hem te mengen met kokosvezel en voedingsstoffen, of weggooien.
Stap 4: Water
Ten slotte hebben potplanten een goed watermanagement nodig, waarschuwt Bauwens. ‘Vergeet dat zeker niet als je met vakantie gaat. Planten in potten laten snel het hoofd hangen als ze niet worden verzorgd.’
Lees hier ons volledige dossier ‘mini tuin, maxi plezier’ voor meer tuintips.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier