Rivierschoonmaakster Anne-Laure: ‘Niemand weet wat een puinhoop er onder het water ligt’

Ann-Laure Furnelle voert een strijd om waterwegen weer gezond te maken. Portret van een vrouw met een titanenproject. ‘Elke schoongemaakte meter is een gewonnen meter. Dat is wat me op de been houdt!’

Een ton! Zoveel afval heeft de vzw Aer Aqua Terra gevonden in de Dijle, ter hoogte van Genappe. Een enorm volume, in slechts zes dagen. ‘Zichtbaar maken wat onzichtbaar is.’ Dat is de missie die Anne-Laure Furnelle, initiatiefneemster en medeoprichtster van de vzw, zichzelf oplegt. Elke dag van de week ontmantelt het team ‘een dikke matras van afval dat zich in de loop der decennia in rivierbeddingen heeft opgehoopt.’

Plastic, de klik 

In 2012 kijkt Ann-Laure naar de documentaire La malédiction du plastique (De Vloek van Plastic). En daar is de klik. ‘De volgende dag besloot ik op pad te gaan om afval te verzamelen’, zegt ze. Op een dag ziet ze ‘een boom over een rivier vallen. Het water kon niet meer wegstromen. Er vormde zich snel een laag afval. Geschokt nam ik foto’s en stuurde ze naar de gemeente.’

Het startschot van haar engagement om de waterwegen weer gezond te maken. Wat later beslist ook Marc Verheyden, haar partner, de strijd aan te gaan. Met rubberen laarzen en gewapend met een haak wandelt het koppel elke dag van de week langs de rivieren.

Het werk is zo enorm dat hun vier armen niet genoeg zijn. Dankzij de ‘vlotte babbel’ van Ann-Laure sluiten meer en meer vrijwilligers zich aan bij hun actie. ‘Toen ik op een dag langs de Dijle jogde, zag ik twee mensen die de rivier aan het schoonmaken waren. De dame (Ann-Laure) riep me, legde uit wat ze deed en stelde voor om haar te helpen. Ik dacht meteen: waarom niet!’, zegt Benedicte Hellepute. ‘Om je bewust te worden van het belang van ons werk en van de schade die aan rivieren wordt toegebracht, moet je je borst – letterlijk – natmaken’, zegt de medebeheerster van Aer Aqua Terra.

‘Nooit gedacht dat het zo zou evolueren‘

In 2014 ontmoeten Ann-Laure en Marc Isabelle Delgoffe, de verantwoordelijke voor het riviercontract Dijle-Gete. Het idee om een vzw op te richten, is geboren. ‘Ann-Laure is geweldig gemotiveerd. Ze is in de waterwegen van ’s morgens tot ’s avonds. Ik ken niemand die doet wat zij doet. Je kan alleen maar respect hebben voor hun werk. We moesten hen wel helpen’, zegt Isabelle.

Een nieuw hoofdstuk begint. Dankzij subsidies en partnerschappen nemen ze drie mensen in dienst, onder wie Benedicte Hellepute. ‘Maar er zijn nog te weinig mensen om alle schade te herstellen’, stelt Ann-Laure vast. Om dat gat te vullen, verwelkomt de vzw bedrijven voor teambuildings van een dag. Maar ook groepen, jeugdhuizen, scouts … Ze biedt ook pedagogische en sensibiliseringsactiviteiten aan. ‘We verwelkomen klassen en scholen. Als ze groot genoeg zijn, gaan ze mee het water in. Zijn ze kleiner, dan ontvangen we ze op het dekzeil waar we het afval te drogen leggen. We leggen uit wat we doen, maar ook de historiek erachter.’

‘In het begin reden we met onze trailer naar de gemeenten om het afval te tonen en onze acties voor te stellen. Het was een ‘verleidingsoperatie’.’ En met succes. ‘Toen we zagen wat ze deden, waren we verbaasd over de hoeveelheid afval die uit onze waterwegen kwam. Ann-Laure heeft ons geleerd anders naar de rivier te kijken. Het leek niet meer dan normaal dat onze gemeente hen zou steunen’, aldus Benoît Huts, schepen van milieu van Genappe.

Titanenwerk

In het begin reageren de mensen sceptisch. Sommigen begrijpen de actie niet, anderen vinden dat het tijdverlies is. ‘We hebben erg eenzame momenten beleefd. Gelukkig is Marc heel zeker van zijn stuk. Vanaf het begin was hij overtuigd van het belang van onze actie.’ Haar entourage staat perplex. ‘Het stoorde mijn familie dat ik nergens anders nog over praatte en alleen op mijn werk gefocust was. Maar daardoor zijn Marc en ik wel gekomen waar we nu staan.’

In de loop der jaren is de mening van de mensen veranderd. ‘We zijn er trots op dat mama’s werk eindelijk erkenning krijgt. Mensen praten over haar en haar vzw. Haar geloofwaardigheid is bewezen’, zegt haar zoon, Antoine Storz. Aer Aqua Terra heeft al tal van prijzen gekregen, waaronder de Terre de Femmes Award 2022 van de Yves Rocher Foundation en de Mérite wallon 2022 van het Waals Parlement.

Ann-Laure weet dat haar vzw deze onzichtbare vervuiling onmogelijk alleen kan aanpakken. Maar ze blijft optimistisch. ‘Elke schoongemaakte meter is een gewonnen meter. Dat is wat me op de been houdt!’ Toch waarschuwt ze: ‘Niet dat de rivier in brand staat, maar toch! Niemand weet wat een puinhoop er onder het water ligt.’

Meer info: Aer Aqua Terra