Premier Guy Verhofstadt vloog met de top van de Europese Unie naar het Midden-Oosten om het vredesproces weer in gang te zetten. Maar zonder de VS gaat het niet.

In het vliegtuig een Europese ‘missie’ dus, aangevoerd door Belgisch premier en EU-voorzitter Guy Verhofstadt (VLD) en zijn minister van Buitenlandse Zaken Louis Michel (PRL). Daarnaast de voorzitter van de Europese Commissie, Romano Prodi, en Javier Solana, de superdiplomaat van de EU. Ook de speciale vertegenwoordiger van de Unie voor het vredesproces, Miguel Angel Moratinos, vloog mee. Het doel van hun uitstap, zo spraken de delegatieleden met één stem, was de strijdende partijen, Israël en Palestijnen, te helpen om hun eeuwige conflict onder controle te krijgen en te doen ophouden.

En aangezien de Europese Unie op Israël of de Palestijnen geen directe druk kan uitoefenen zonder van partijdigheid beschuldigd te worden, kan ze nog het beste Washington aanporren zich weer met de zaak te bemoeien. Veel had men verwacht van de New Yorkse VN-vergadering waar de Amerikaanse president George W. Bush een toespraak hield. Hij weigerde er evenwel de Palestijnse president Yasser Arafat te ontvangen, en zelfs maar een hand te geven. Hij riep er inderdaad op voor de ’twee-staten-oplossing’, de vreedzame coëxistentie van Israël naast een onafhankelijk Palestina. Maar meer dan deze platitude werd daar niet geproduceerd. Waarom niet, bleef een raadsel van de Amerikaanse binnenlandse politiek. Colin Powell immers, die de reputatie had veel verder te willen gaan in het opleggen van een vredesregeling, ook aan Israël, ging deze maandag zélf een toespraak houden, en de Europeanen meenden begrepen te hebben wat daar ging instaan.

Het is, zeiden Verhofstadt en Michel, zowat voor het eerst dat internationaal _ tussen de EU, de VS, de VN, Rusland en de Arabische landen _ een soort consensus heerst over het probleem en hoe het aangepakt dient te worden. Er is een plan, het Mitchell-plan (Solana: ‘Ik weet goed wat erin staat, ik heb het nog mee geschreven.’), en een aanpak, de Tenet-maatregelen zoals voorgesteld in het veiligheidsakkoord van CIA-baas George Tenet. Maar die twee ‘laatste redmiddelen’ liggen al maanden te beschimmelen, waarom er dan naar teruggegrepen? Louis Michel: ‘Waarom niet? Het is een plan en een strategie, wat we nodig hebben, is ze in gang te zetten. Een nieuw plan uitwerken, zou veel tijd vragen en bij dezelfde oplossing uitkomen.’

TWAALF OF ZEVEN DAGEN

Het plan-Mitchell voorziet in een wapenstilstand, een afkoelingsperiode, vertrouwenwekkende maatregelen (onder meer een stopzetting van de kolonisatie-activiteiten door Israël en een verzachting van de ‘closure’, de afsluiting van de Palestijnse gebieden, en vervolgens de hervatting van de politieke onderhandeling die tot het eindstatuut en de twee staten moet leiden. De maatregelen van Tenet moeten het mogelijk maken tot een redelijke wapenstilstand te komen die ook gecontroleerd kan worden. Dat zijn geen pro-Palestijnse plannen _ ze geven veel minder dan de Palestijnen vroegen _, maar beide partijen hebben zich ermee akkoord verklaard.

De Israëlische premier Ariel Sharon wil er evenwel niet van weten. Hij heeft daarom een bijkomende voorwaarde ingevoerd: alvorens te beginnen, moeten er zeven dagen gepasseerd zijn, absoluut zonder geweld, ophitsing, aanslagen of wat dan ook. Daarna zeven dagen testen of het wel menens is bij de Palestijnen, en dán een afkoelingsperiode van zes weken. Voor de Europeanen _ en meer en meer ook voor de Amerikanen _ is het duidelijk dat dit onhaalbaar is. ‘We hebben een periode van twaalf dagen relatieve kalmte gehad,’ zegt Verhofstadt, ‘laten we die als beginfase aanvaarden, in plaats van vast te houden aan zeven dagen absolute rust.’

Maar het antwoord van Sharon, zolang Powell niet gesproken had, bleef neen, neen en nog eens neen. Niemand had het ook anders verwacht _ alleen wel gehoopt.

Sus van Elzen