Marcel Mariën & Les Lèvres Nues.

Het surrealisme van Magritte in de Koninklijke Musea geadeld, dat van Mariën (1920-1993) in de rosse buurt te vondeling gelegd. De ene de betere beeldenmaker, de andere de zuiverste van lijn. (Zo zuiver dat hij ten slotte zowel het mismeesterde woord surrealisme als zijn vriend Magritte van de hand deed.)

Na een dwaaltocht langs de etalages van levende lichamen, wenkt het uitstalraam waar een vrouwelijk kunstbeen uitdagend in de hoogte steekt. De Rossaert, Nosestraat 7 in Antwerpen, was een uitgestorven schippers pettenzaak met internationale klandizie voordat het door Jessy en Ronny Van de Velde tot boekenantiquariaat herdoopt werd. Waar literatuur met andere kunsten opvaart, daar hebben zij én hun vriend Jan Ceuleers hun boot aan vastgeklonken. Waar nostalgie en subversieve actie in elkaar stromen, daar zijn ze thuis. Een eerste tentoonstelling rond avant-Dada Alfred Jarry en diens Ubu is alweer verleden tijd. Tijd voor Les Lèvres Nues (tot 7.6). Verzameld rond de twee series van dit door Marcel Mariën uitgegeven tijdschrift (1954-1960 en 1969-1975): drie verdiepingen vol objecten, collages, foto’s, tekeningen, brieven, documenten, boeken. Zowaar ook twee verdwaalde schilderijen, van de hand van Jane Graverol, mede-uitgeefster van Les Lèvres Nues. Haar doek Le génie de l’eau ging de lokale legende in omdat uitgerekend René Magritte er alleen een sleuf tussen twee rotsen in zag, en niet het daarin verstopte beeld van een omgekeerde fles.

Veel grappigs, zoals Ma riëns eerste brief aan Magritte (1937) waarin hij zijn “Cher Camarade” aanmaant om het voorbeeld van Stalin te volgen; een uitnodiging tot een lezing rond seksuele voorlichting met Magritte; en – in zijn hoedanigheid van uitgever – een vraag van Mariën aan Paul Nougé om iets over “de neus” op te sturen.

Kostelijk zijn Mariëns vroege fotocollages van naakte vrouwen met door versregels omkranste lichaamsdelen, kostelijker dan de hier bijeengebrachte objecten. Goed dat ze voor “surrealistisch” doorgaan, want eigenlijk zijn het weinig meer dan zwak geïnspireerde humoraria. Nee, in De Rossaert komt de uitgever, scenarioschrijver-cineast ( L’Imitation du cinéma), archivaris, godslasteraar en provocateur beter tot z’n recht.

Ter documentatie van zijn pogingen om tot een levende avant-garde te behoren, liggen enkele nummers van Internationale lettriste en Internationale situationniste uitgestald. De Parijse lettristen, die onder meer de taal tot haar letters wilden deconstrueren, werkten vanaf nr. 6 mee aan Les Lèvres Nues. Van de Velde kocht al dat fraais uit de nalatenschap Gilbert Senecaut. Aan hem had Mariën zijn bibliotheek verkocht, toen hij in de jaren zestig voor een tijd naar China uitweek.

Jan Braet