Regisseur Rebekka de Wit brengt “De zaak Shell”: ‘We zetten fictie in om de waarheid te tonen’

In De zaak Shell zoeken Rebekka de Wit en Anoek Nuyens een antwoord op de vraag: ‘Wie is er verantwoordelijk voor de klimaatcrisis?’ Hun zoektocht start bij de oliemagnaat uit de titel van het stuk.

Hebt u met Ben van Beurden gesproken, de grote baas van Royal Dutch Shell?

Rebecca de Wit:We hebben het geprobeerd – Shell beweert het gesprek met de samenleving tenslotte belangrijk te vinden – maar hij is onbereikbaar. We merken dat de retoriek van bedrijven zoals Shell het klimaatdebat nogal domineert: ze doen de samenleving geloven dat de consument het probleem is. Omdat wij blijven tanken, moeten zij olie blijven oppompen, vindt ze. Wij willen aantonen waarom die redenering niet fout maar wel misleidend is.

Hoe pakken jullie dat aan?

De Wit: In ons vorige stuk, Tenzij je een ander plan hebt uit 2017, reflecteerden we over een posthumane wereld. ‘Stel dat je een oliemagnaat voor de rechtbank zou kunnen dagen?’ vroegen we ons af. Toen de Nederlandse ngo Milieudefensie ons liet weten dat zij zo’n rechtszaak aan het voorbereiden waren, zijn we met hen gaan praten. Daarna hebben we besloten een ‘vergadering van het systeem’ te ensceneren, waarop alle betrokkenen hun zeg kunnen doen. Zo’n vergadering kan in het echt nooit plaatsvinden, het theater is er dé plek voor. Alleen daar is er de nodige eerbied voor wat er gezegd wordt. En alleen zo kun je werkelijk begrijpen waarom we niet verder komen in het tegengaan van de klimaatontwrichting. Eigenlijk zetten we fictie in om de waarheid te tonen: we geven iedereen een stem.

Wie zal allemaal het woord nemen?

De Wit: Eerst is Shell aan de beurt, dan volgen de overheid, de consument, de burger en de toekomstige generatie. Ze brengen elk een monoloog waarin ze hun houding verdedigen. In 2018 schreven en brachten we al de Monoloog voor een consument. Roger Cox, de advocaat van Milieudefensie, zag die solo en vertelde ons dat het hem vijftien jaar had gekost om zijn pleidooi net zo helder te verwoorden.

Ons stuk is in zekere zin een repetitie voor de werkelijkheid. De toekomst wordt tenslotte bepaald door de mensen die de beste tekst en het mooiste kostuum hebben.

Welke van de vijf acteurs draagt het mooiste kostuum? De bekendste naam, Peter Van Den Begin, misschien?

De Wit: Hij draagt een chic pak, net als de anderen. Peter speelt de rol van de Shell-vertegenwoordiger en de burger tijdens de Vlaamse opvoeringen. In Nederland speelt Jaap Spijkers die rollen. Spijkers is in Nederland wat Van den Begin in Vlaanderen is: een van de meest gewaardeerde acteurs. Wij gebruiken alle truken van het theater – sterke acteur, sterke tekst – om te tonen hoe Shell het spel speelt. Je zult Peter geloven, maar je zult ook beseffen dat hij je manipuleert met zijn spel.

Doet u dit voor uw dochtertje, die bijna één jaar is?

De Wit: Ja en nee. Zij belichaamt de urgentie van dit thema, maar ik had haar niet nodig als alibi om me erin vast te bijten.

Voor alle duidelijkheid: het wordt géén activistisch anti-Shellstuk. Ben van Beurden aanklagen is niet de oplossing. We hopen wel dat hij komt kijken. Dan zal hij zien dat dit het meest emotionele stuk van 2020 is en inzien dat iedereen zijn gedrag nu moet veranderen. (valt even stil) Dit is tegelijk het moeilijkste en het meest bevrijdende wat ik al heb gemaakt. Ik ben er een stuk slimmer door geworden. En heb meer genade voor alle partijen gekregen. Ik hoop dat te kunnen doorgeven aan het publiek.