Een kort overzicht van de belangrijke ruimtevaartprojecten van de afgelopen veertig jaar. Nog veel meer programma’s raakten niet verder dan de tekentafels.
ù Vostok
Zes bemande sovjetvluchten (1961-1963) met een eenpersoonsruimteschip. De ene primeur na de andere voor de Sovjets: de eerste bemande ruimtemissie door Joeri Gagarin, de eerste vlucht die een dag duurde, het eerste rendez-vous van twee ruimteschepen, de eerste vrouw in de ruimte (Valentina Teresjkova).
ù Mercury
Eenpersoonsruimteschip waarmee de Amerikanen de Russische successen tussen 1961 en 1963 trachtten bij te benen. Na twee ruimtesprongen met een Redstone-raket door Alan Shepard en Virgil Grissom volgden vier vluchten in een baan om de aarde, gelanceerd met een Atlas-raket. John Glenn werd zo in 1962 de eerste Amerikaan die rondjes om onze planeet draaide.
ù Voschod
Twee bemande missies met een aangepaste Vostok voor een meerkoppige bemanning. Toen de Sovjets hoorden dat de Amerikanen met hun Gemini’s tweekoppige bemanningen wilden lanceren, stuurden ze in 1964 prompt drie kosmonauten tegelijk de ruimte in. Bij de Voschod 2-vlucht in 1965 zorgde Aleksej Leonov met de eerste ruimtewandeling voor spektakel.
ù Gemini
Tien Amerikaanse bemande vluchten met tweekoppige bemanningen, gelanceerd in 1965 en 1966 met een Titan 2-raket. Met Gemini probeerden de Amerikanen technieken voor de latere maanlandingen uit en haalden ze hun achterstand op de Sovjets in.
ù Sojoez
Het manusje-van-alles van de Russische ruimtevaart voor het transport van maximaal drie ruimtevaarders, dat sinds 1967 al ruim tachtig keer voor een ruimtevlucht werd ingezet. Vanaf 1971 gebruikt als ferry naar de Saljoet-ruimtelabs. Verbeterde versies Sojoez-T (1980) en Sojoez-TM (1986) werden ingezet voor vluchten naar het ruimtestation Mir (vanaf 1987) en het huidige International Space Station.
ù Apollo en Skylab
Succesvol Amerikaans programma met een driepersoonsruimteschip om een mens op de maan te laten landen. Er vonden elf bemande Apollo-vluchten plaats, waarbij tussen 1969 en 1972 zes keer op de maan werd geland. Na de maanlandingen werden nog eens drie bemanningen met een Saturnus 1B in een Apollo-capsule naar het ruimtelab Skylab gelanceerd. In juli 1975 voerde een laatste Apollo een historische koppeling uit met een Sojoez van de Sovjet-Unie.
ù Zond
Sovjetprogramma. Zonds werden gelanceerd met een Proton-raket en waren afgeleid van de Sojoez. Bedoeld om rond de maan te vliegen. Door technische problemen en het Amerikaanse maansucces gingen nooit kosmonauten aan boord.
ù L3/N1
Sovjetprogramma om met een Sojoez-achtig ruimteschip naar de maan te vliegen en er te landen. Jarenlang door de Sovjet-Unie ontkend. De N1-raket was de tegenhanger van de Amerikaanse Saturnus 5. Vier onbemande testvluchten van de enorme N1 mislukten tussen 1969 en 1972. Twee jaar later werd het programma roemloos afgevoerd.
ù Spaceshuttle
Amerikaans ruimteveer voor maximaal zeven astronauten dat in 1981 zijn maidentrip maakte. Het spaceshuttle-systeem is grotendeels herbruikbaar. Er werden vijf luchtwaardige spaceshuttles gebouwd: de Columbia, de Challenger, de Discovery, de Atlantis en de Endeavour. De ruimteveren hebben al meer dan honderd vluchten gemaakt voor lanceringen van sondes en satellieten, wetenschappelijke missies en vluchten naar het Russische ruimtestation Mir en het nieuwe International Space Station.
ù Boeran
Sovjet-tegenhanger van de Amerikaanse spaceshuttle met een opvallende gelijkenis tussen de twee. Voerde één onbemande testvlucht met de superraket Energija uit. De veranderde politieke situatie in de Sovjet-Unie was een van de redenen dat noch Boeran noch Energija opnieuw de ruimte ingingen.
ù Shenzhou
Hiermee wil China na Rusland en de Verenigde Staten weldra het derde land worden dat met een eigen ruimteschip bemande vluchten uitvoert. Shenzhou maakte in 1999 en 2001 twee onbemande testvluchten. Het ruimteschip biedt plaats aan drie en misschien zelfs vier taikonauten.
Benny Audenaert
