We gebruiken ze al zo’n 5000 jaar, en toch zijn ze nog altijd niet populair. En dus gelooft multimiljardair en filantroop Bill Gates dat het condoom een nieuwe revolutie kan gebruiken.
‘Moment, schat.’
‘…’
‘Verdomme.’
‘Doe anders het licht aan.’
‘Nee wacht, het lukt wel.’
‘…’
‘Toeme.’
Het is een ritueel dat zich nu al duizenden jaren voltrekt, en toch went het kennelijk nooit. Nochtans is het condoom van alle bestaande voorbehoedsmiddelen zowat het meest effectieve. Het verstoort geen hormonenspiegels, is relatief gemakkelijk in gebruik, neemt in de gemiddelde portefeuille of handtas nauwelijks plaats in en kan goedkoop en massaal geproduceerd worden. Gebruikers zijn – als alles goed gaat – beschermd tegen seksueel overdraagbare aandoeningen en ongewenste zwangerschappen. Wat kun je nog meer verwachten van een voorbehoedsmiddel?
Het eerste bekende condoom werd gemaakt uit visblaas en stamt uit de Minoïsche beschaving, weet Theodoor van Boven, condomoloog en uitbater van de Amsterdamse condomerie Het Gulden Vlies. Middeleeuwers maakten ze dan weer uit schapendarmen en varkensblazen. Het rubberen condoom werd uitgevonden door de Amerikaanse ingenieur Charles Goodyear, maar het was de Duitse uitvinder Julius Fromm die van het condoom een massaproduct maakte.
Ze zijn dus zo oud als de straat, en toch zijn condooms niet echt populair. Wereldwijd worden er jaarlijks ongeveer 15 miljard geproduceerd, maar die worden slechts door ongeveer 750 miljoen koppels gebruikt. Ook in Vlaamse onderzoeken geeft slechts 53 procent van de 18-jarigen aan dat ze bij het laatste seksuele contact een condoom gebruikten. En dus is het tijd voor iets nieuws, vindt ook de Bill & Melinda Gates Foundation. De stichting van de Microsoft-topman is een van de grootste filantropische organisaties ter wereld, en kondigde aan beurzen toe te kennen aan onderzoek dat het condoom 2.0 ontwikkelt. Als de gebruikservaring van een condoom verbeterd kan worden, zullen meer mensen het gaan gebruiken, is de gedachte.
Met één hand
Het ontbreekt de wetenschappers alvast niet aan ideeën. Aan de universiteit van Manchester probeert het team van onderzoeker Aravind Vijayaraghavan condooms uit grafeen te vervaardigen, een stof die uitzonderlijk dun én stevig is. Een condoom uit grafeen zou de gebruikerservaring gevoelig verbeteren, en het risico van scheurtjes beperken. Apex, een Californisch bedrijf dat medische apparatuur produceert, denkt eraan condooms uit collageen te maken, een elastische stof die ook in de menselijke huid terug te vinden is. Apex zou zijn collageen vooral uit vishuiden en spierpezen van runderen willen halen. De Britse ingenieur Benjamin Strutt ontwikkelt dan weer een condoom dat zich bij gebruik rond de penis hecht, zodat het in het heetst van de strijd niet kan loskomen.
De recentste toevoeging aan het pantheon van de rubberen strijdmakker is de Wingman, een uitvinding van de Leidense ingenieur Paul Breur. Zijn innovatie lijkt bedrieglijk eenvoudig: hij gaf het condoom vleugels, die hij aan de onderkant van het condoom bevestigde. De plastic vleugeltjes zorgen ervoor dat je het condoom met één hand kunt aanbrengen.
Hoe het condoom van de toekomst eruit zal zien, is voorlopig nog niet bekend. Breur ziet nog volop innovatiemogelijkheden. ‘Als product heeft het condoom te lang stilgestaan. We hebben het de voorbije jaren wel eens een nieuw kleurtje of smaakje gegeven, maar aan het concept zelf hebben we nauwelijks iets veranderd. Ik ben ervan overtuigd dat er heel wat andere stoffen zijn waaruit je condooms kunt maken. Ik denk ook dat de kwaliteit van het glijmiddel nog heel wat kan verbeteren.’ Van Boven is meer sceptisch. ‘Ik vind het allemaal wel leuk, maar ik vraag me af of die nieuwe condooms ooit even goedkoop geproduceerd worden als de huidige. We moeten opletten dat een goed condoom geen luxeproduct wordt dat alleen de rijken zich kunnen veroorloven.’
DOOR JEROEN ZUALLAERT, ILLUSTRATIES BART SCHOOFS
Wetenschappers zijn op zoek naar het ultieme condoom: dun, sterk, als een tweede huid en makkelijk aan te brengen.
