Sporting Anderlecht heeft een nieuwe grote baas. Het is Constant Vanden Stock.
De Vanden Stocks zijn niet van plan om Sporting Anderlecht aan anderen over te laten. Eerlijk gezegd: waarom zouden ze ook? Alles is van hen. Begin jaren zeventig nam Constant Vanden Stock, na een korte overstap naar Club Brugge omdat hij bij Anderlecht niet de macht kreeg die hij wenste, alsnog plaats in de paars-witte voorzitterszetel, en leidde van daaruit dankzij zware financiële injecties de club naar de Europese top. Anderlecht speelde Europees een vooraanstaande rol tot begin jaren negentig.
Maar de aankooppolitiek van de club begon te verwateren, na het wegvallen van ex-voorzitter en voetbalkenner bij uitstek Albert Roosens, en het overlijden van spelersmakelaar Jenoe Bekeffy. De eerste had een onovertroffen neus voor het jeugdig Belgisch talent dat op de nationale Heizeltrainingen opdook. De tweede kon dankzij zijn contacten in het buitenland echte Europese topspelers naar Brussel halen. Vanden Stock zelf had, wat men ook over hem beweert, die scherpe kennersblik niet, maar had wel het geld om de tips van zijn twee trouwe raadgevers op te volgen. Zijn hele carrière, zowel in de brouwerij als in het voetbal, ging hij uit van het basisprincipe: alles en iedereen is te koop met geld. Zo is Belle Vue groot geworden door elke kleine brouwer in de streek op te kopen. Zo is Anderlecht groot geworden, door elke goede speler van een andere club op te kopen.
HET BASTION BROKKELT AF
Door het wegvallen van die twee gouden tipgevers raakte Constant Vanden Stock zijn houvast kwijt. Zeker omdat hij zich in de raad van bestuur uitsluitend had omringd met familie, medewerkers uit de brouwerij, en één of twee intimi. De raad van bestuur van Anderlecht, dat was vijfentwintig jaar lang Constant Vanden Stock zelf. Voor de dagelijkse werking van de club was dat niet slecht, maar voor het sportieve beleid geraakte de voorzitter achterop. En het eigen scoutingsapparaat werd onvoldoende geraadpleegd of gevolgd.
Constant Vanden Stock is een achterdochtig man, die niet snel iemand vertrouwen schenkt. Dat komt door de aard van het product dat hij vroeger maakte. Er is er maar één die de geuze kan proeven, dat is de patron. Het was dan ook logisch dat hij niet geneigd was om in de club de bevoegdheid over een zo delicate materie als de transfers, waarmee zoveel geld gemoeid is en waarbij de kansen op bedrog liggen te lonken, uit handen te geven. Maar zijn eigen inschattingsvermogen en marktkennis gingen door de oprukkende ouderdom achteruit, en liever dan zich zoals vroeger te laten inspireren door één of twee kenners, ging hij af op links en rechts gesprokkelde adviezen, en begon hij in het wilde weg spelers te kopen. Wie toevallig een sterk seizoen had, en vooral wie op Anderlecht een goede match speelde, mocht de volgende dag een telefoontje verwachten.
Op deze manier bouwde Anderlecht aan een impressionante lijst van dure miskopen. Drie evoluties versterkten die tendens. Ten eerste de explosie in transferprijzen en spelerssalarissen in de grote voetballanden. Waardoor niet alleen grote vedetten niet meer haalbaar waren, maar bovendien ook de betere Anderlechtspelers één na één de club verlieten. Ten tweede het arrest- Bosman, dat naast het sportieve ook het financiële vermogen van de club devalueerde. En ten derde de afpersingszaak rond de omkoping van scheidsrechter Guruceta-Muro in de Uefacupmatch tegen Nottingham in 1984. Anderlecht liep een zware Europese schorsing op, die nadien door het Tribunal Arbitral du Sport wel ongedaan werd gemaakt, maar die zowel de club als haar erevoorzitter vol in de ziel raakte. Constant Vanden Stock werd getroffen in wat hem het dierbaarst is: zijn prestige.
DE PATRIARCH BLIJFT AAN DE MACHT
Het waren geen dankbare omstandigheden, waarin zoon Roger Vanden Stock de leiding van de club mocht overnemen. Anderlecht kreeg steeds meer moeite om de aansluiting met de Belgische top te behouden, en Europees verdween het van de bühne, op een knappe maar geïsoleerde kwartfinale tegen Inter Milaan na.
Dat gebrek aan succes begon stilaan te vreten aan de inkomsten. Dankzij de bouw van het stadion in de jaren tachtig, toen Anderlecht een in heel Europa gekopieerde voorloper was, en dankzij de verhuur van de loges, leek paars-wit financieel voor jaren safe te zitten. Maar ook daaraan is een einde gekomen. Men fluistert dat dit seizoen een exploitatieverlies van tegen de 200 miljoen frank wordt verwacht. De trouwe sponsor Generale Bank, die pas onlangs met topman Etienne Davignon een vertegenwoordiger in de raad van bestuur van Sporting heeft, is bereid dat bedrag te lenen, maar Constant Vanden Stock heeft er zich wel persoonlijk borg voor moeten stellen.
Daarmee heeft hij, eens te meer dankzij zijn geld, een sterk argument om zich opnieuw van dichtbij met de leiding van de club bezig te houden. De manier waarop Roger dat deed en doet, beviel Constant van in het begin niet. Dat bleek duidelijk uit een interview in Knack, dat toevallig plaatsvond twee dagen vóór de afpersingszaak in de openbaarheid kwam. Zonder alle heisa daarrond had Constant Vanden Stock waarschijnlijk al vroeger de touwtjes terug in handen genomen. Het is trouwens opvallend dat de vader ervoor koos om zijn brouwerij te verkopen, liever dan ze in handen van zijn zoon te laten. En dat hij bijzonder lang heeft gewacht vooraleer de voorzittershamer van de club door te geven.
Of Constant Vanden Stock er op zijn 84ste nog zal in slagen om de op dit moment wat zielloze ploeg weer op de rails te krijgen, valt af te wachten. Hij grijpt terug naar het oude recept: alles blijft in de familie, en de familie blijft onder het gezag van de patriarch.
Graeme Rutjes, aangetrokken om de merchandising uit te bouwen, mocht al na zes maanden vertrekken om plaats te maken voor de echtgenote van Roger Vanden Stock. En Paul Courant, bij Mechelen weggekocht om het sportieve beleid mee uit te stippelen, kreeg vorige week in een koud onderhoud van vijf minuten te horen dat hij stante pede moest vertrekken. In zijn plaats komt volgend jaar de volgzame clubman Jean Dockx, terwijl ook Philippe Collin nauwer bij het beleid zal worden betrokken. Collin, de neef van de Vanden Stocks, is sinds vele jaren voorzitter van de Anderlechtjeugd. Hij komt uit het hockey, kijk er dus niet van op als de eerste ploeg binnenkort voorovergebogen loopt.
VERSCHUEREN IS ONAANTASTBAAR
Het ontslag van Courant illustreert de restauratie. Buitenstaanders eruit, en dure contracten worden geschrapt. Anderlecht heeft de jongste jaren te veel geld verloren bij mislukte transfers, en het heeft te veel ontslagen trainers moeten uitbetalen. Courant wordt met de vinger gewezen voor die slechte transfers, en wordt ten eeuwigen dage vastgepind op het falen van “zijn” drie jonge Brazilianen. Vraag is of hij ooit het vertrouwen heeft gekregen om te doen waarvoor hij meende te zijn aangetrokken: een sportief beleid ontwikkelen, van bij de jeugd tot in het eerste elftal. Courant vernam heel wat transfers via de krant, en dan betrof het meer dan eens spelers over wie hij een negatief advies had gegeven.
Zijn grote probleem is geweest dat de pers hem bij zijn overstap afschilderde als de opvolger van Michel Verschueren. Die zette meteen zijn stekels op, schrapte ook nog die ene vakantiedag per vijf jaar, en kwam ’s morgens nòg vier uur vroeger naar het stadion. Zodat absoluut niets aan zijn aandacht kon ontsnappen. Als kennis macht is, heeft Verschueren in het Astridpark een onbegrensde macht. Hij weet alles van iedereen.
Bovendien is hij de drijvende kracht geweest achter het stadion dat de naam van Constant Vanden Stock draagt, en – het belangrijkste van alles – hij heeft de president op de valreep uit de gevangenis weten te houden, toen onderzoeksrechter Guy Bellemans klaarstond om zijn veters en zijn broeksriem af te nemen. Antwerpvoorzitter Eddy Wauters heeft dat niet voor mekaar gekregen en ging twee weken de cel in, hoewel hij later door de Kamer van Inbeschuldigingstelling buiten vervolging werd gesteld. Dat Guy Bellemans een paar jaar later openlijk en geregeld de Anderlechtloges frequenteerde, is van een stuitende schaamteloosheid.
Zolang Constant Vanden Stock in het Astridpark iets te vertellen heeft, is Michel Verschueren onaantastbaar. Hij zal de club verlaten wanneer hij dat wil, en hoe hij dat wil. En Anderlecht is en blijft van de Vanden Stocks, tot spijt van wie het benijdt.
Koen Meulenaere
