In Egypte ondertekenden de Israëlische premier Ehud Barak en de Palestijnse leider Yasser Arafat nog maar eens een akkoord.

Het geeft allemaal een sterk déjà vu-gevoel natuurlijk. Palestijnse en Israëlische leiders schudden elkaar de hand terwijl Amerikaanse politici en Arabische leiders goedkeurend toekijken. Commentaren hebben het over “historisch”, “nieuw tijdperk” en “vertrouwen”.

Dat soort rituele dans werd in het Egyptische Sharm el-Sheik nog maar eens opgevoerd bij het zoveelste akkoord tussen Israël en de Palestijnen. Maar dit keer ís er iets veranderd.

Het akkoord – meteen Wye-Plus gedoopt – is alleszins duidelijker dan het oorspronkelijke Wye-akkoord van oktober 1998.

De Palestijnen in Israëlische gevangenissen zullen in drie groepen op afgesproken data worden vrijgelaten. Het zijn er maar 350 in plaats van de voorziene vijfhonderd, maar ze zullen door een gemengde Israëlisch-Palestijnse commissie worden aangeduid. Daardoor wordt verhinderd dat gewone misdadigers vrijkomen, zoals in de tijd van ex-premier Benyamin Netanyahu.

Dat het Israëlische hooggerechtshof uitgerekend de dag na het akkoord elke mishandeling van Palestijnse gevangenen verbood, getuigt van perfecte timing.

Het Israëlische leger trekt zich in elk geval terug, zodat veertig procent van de bezette gebieden onder Palestijns bestuur komt. Alweer een verandering ten opzichte van vroeger: Netanyahu bevroor de uitvoering van het Wye-akkoord omdat er aanslagen waren.

Er komen twee verbindingswegen tussen de Gaza-strook en de Westelijke Jordaanoever, wat de Palestijnse bevolking meer bewegingsvrijheid geeft. In Gaza wordt de bouw van een diepzeehaven heropgestart, met veel Europees geld.

Op elk van de punten staat een duidelijke – en haalbare – datum. De belofte van beide partijen geen unilaterale verklaringen af te leggen of beslissingen te nemen, verhindert Arafat natuurlijk om zijn Palestijnse staat uit te roepen, maar verhindert ook Barak om bepaalde gebieden te behouden.

Is de vrede dan werkelijk in zicht?

EEN KALENDER

Dat staat nog te bezien. De twee bomauto’s die kort na de ondertekening ontploften, hebben alleszins geen invloed gehad. Af te wachten valt wat een echt harde actie van de terreurgroep Hamas als gevolg heeft.

De belangrijkste punten moeten natuurlijk nog onderhandeld worden. Vanaf 13 september – de verjaardag van de “historische” Oslo-akkoorden van 1993 – gaan beide partijen praten over de hete hangijzers: Jeruzalem, vluchtelingen, de grenzen van beide staten en de joodse nederzettingen.

Jeruzalem is voor Israël de ene en ondeelbare hoofdstad. Maar ook voor de Palestijnen is die derde heilige stad van de islam van grote symbolische waarde.

Wat betreft de 3,5 miljoen Palestijnen, die in 1948 (toen de jonge Israëlische staat zijn bevrijdingsoorlog voerde) en na de Zesdaagse oorlog van 1967 naar de Arabische buurlanden vluchtten: Barak is niet van plan hen terug te laten komen. Ze zouden de demografische en economische balans te zeer uit evenwicht brengen. Arafat heeft altijd geëist dat ze wel kunnen terugkeren.

Arafat kàn niet toegeven als het om Jeruzalem en de vluchtelingen gaat, zonder in eigen gebied en in de Arabische wereld bedolven te worden onder protest.

Barak van zijn kant staat sterk onder druk van de joodse nederzettingenlobby. Hij heeft de fanatici die nog onlangs onwettige nederzettingen bouwden op de Westelijke Jordaanoever niet verdreven. De bouw van joodse nederzettingen vlakbij Jeruzalem gaat voort. Tekenend is ook dat Yitzhak Levy, minister van Huisvesting, het akkoord afwees. Net als minister van Binnenlandse Zaken Natan Sharansky. Maar die heeft meer moeite met onderhandelingen over de grenzen van de nieuwe staat – wat meteen een erkenning van een onafhankelijke Palestijnse staat zal inhouden.

Alles bij elkaar een bijna onoverbrugbare kloof, zo lijkt het wel. Maar Barak schijnt vast van plan om tot een definitieve regeling te komen. Hij was (is?) gekant tegen het Wye-akkkoord, maar ziet wel de voordelen van een regeling. Hij bleek een hard onderhandelaar, maar wilde ook alles op papier. En dat is alvast de grootste verandering: de kalender ligt vast.

M.V.