De EU gaat nu echt met Turkije over een toekomstig lidmaatschap praten.

De kaart van hoe de Europese Unie er in 2020 zal uitzien, neemt stilaan duidelijke vormen aan. In 2007 worden Roemenië en Bulgarije lid van de club. Volgend jaar al beginnen er onderhandelingen met Kroatië en Turkije over een eventueel lidmaatschap op een iets latere datum. Tegelijk werkt Brussel aan de uitbouw van een European Neighbourhood Policy (ENP), die de relatie met landen zoals Oekraïne, Wit-Rusland en Moldavië moet regelen en waarbij ook landen aan de overkant van de Middellandse Zee worden betrokken.

De uitbreiding met tien nieuwe landen op 1 mei 2004 haalde het IJzeren Gordijn helemaal neer. Als ze gesprekken met Turkije begint, slaat de Unie een brug over de Bosporus, naar een wereld die ons op dit ogenblik nog heel vreemd is. De vergadering van de Europese Raad, waarbij de deur met Turkije werd opengezet, verliep vorige week uiteindelijk nog heel moeilijk. De laatste hindernis die moest worden genomen, ging niet om democratie of mensenrechten, maar om de betrekkingen van Turkije met Cyprus. Dat is niet helemaal onverwacht. Toen de Unie Cyprus aanvaardde voor er een einde kwam aan de verdeling van het eiland in een Grieks en een Turks deel, haalde ze een probleem binnen haar grenzen waar ze nog niet mee klaar is.

Dat de top nog bijna mislukte, was ook een gevolg van de onhandige diplomatie van het Nederlandse voorzitterschap. Dat wou er de Turkse premier Recep Tayyip Erdogan toe verleiden om de douane-unie tussen Turkije en de Unie met één pennentrek uit te breiden tot de tien nieuwe lidstaten. Hij zou daarmee impliciet erkennen dat Turkije zaken wil doen met de Grieks-Cypriotische regering. De Grieks-Cyprioten stemden begin dit jaar in een referendum tegen een hereniging van het eiland. Erdogan vindt daarom dat de eerste stap nu van de Grieken moet komen.

Het gezamenlijke politieke gewicht van de Franse president Jacques Chirac, de Duitse bondskanselier Gerhard Schröder en de Britse premier Tony Blair kreeg Erdogan uiteindelijk zo ver dat hij beloofde dat Turkije de douane-unie zal ondertekenen, voor de gesprekken met de EU in oktober 2005 beginnen. Daarmee konden alle betrokken partijen zonder gezichtsverlies uit Brussel vertrekken. Ze kochten ook tijd. Bovendien zal over tien maanden iets duidelijker zijn of de Turkse toetreding een rol speelt bij de referendums, die verschillende lidstaten over de Europese grondwet willen organiseren.

De Luxemburgse minister van Buitenlandse Zaken Jean Asselborn vond na afloop dat de Turken zich als ’tapijtenverkopers’ hadden gedragen. Dat verwijt klinkt merkwaardig. Brussel zou toch aan een potje blufpoker gewend moeten zijn.

Hubert van Humbeeck

De EU en Turkije kochten vorige week in de eerste plaats tijd voor zichzelf.