De Europese staatshoofden en regeringsleiders sturen Jose Manuel Barroso als kandidaat-Commissievoorzitter naar het Europees Parlement. Straatsburg ruikt macht.
Het heeft geen haar gescheeld. Bijna was er vorige week aan Belgische zijde opnieuw een Europese traditie gesneuveld. Premier Herman Van Rompuy (CD&V) wilde de media niet briefen na het donderdagse werkdiner. De Europese chefs bespreken daar doorgaans de delicaatste agendapunten achter gesloten deuren.
De meeste staatshoofden en regeringsleiders informeren daarover discreet in hun Brusselse hotels, tijdens een informeel borrelgesprek waaruit nooit mag worden geciteerd. Toen Jean-Luc Dehaene als premier de smaak te pakken kreeg van die Europese topbijeenkomsten, maakte hij van die briefings een Belgische traditie. Guy Verhofstadt zette ze voort, maar liet ook steevast americain met frieten serveren. Want hij keerde altijd met honger terug van het diner: te veel massakeuken naar zijn smaak.
Dat Herman Van Rompuy er vorige week mee wilde stoppen, had maar deels te maken met zijn ascetisch karakter. De premier vreesde lastige vragen over het Belgische standpunt wat betreft de herbenoeming van de Portugees Jose Manuel Barroso tot Commissievoorzitter.
Binnen de federale coalitie was er geen eensgezindheid. Vicepremiers Laurette Onkelinx (PS) en Didier Reynders (MR) hadden Van Rompuy laten weten dat ze openlijke steun aan de benoeming van de Portugees niet zagen zitten. Waarop de eerste minister kort en goed zei dat hij ofwel zoals de 26 andere EU-leiders de kandidatuur zou steunen, ofwel gewoon thuis zou blijven. Hij zou passen om zich als enige te onthouden. Het compromis, dat veel steun kreeg van de mogelijke kandidaat-commissaris Karel De Gucht (Open VLD), bestond erin dat hij zich officieel zou ‘aansluiten bij de consensus’. En verder moest daarover gezwegen worden.
Uiteindelijk is de briefing toch doorgegaan, met alles erop en eraan. Hem schrappen had te veel argwaan gewekt en wellicht meer incidenten veroorzaakt dan vermeden. Van Rompuy deelde er netjes volgens de afspraak mee dat hij zich had aangesloten bij de consensus. Al getuigt een van de Europese chefs dat hij op het diner iets anders heeft gehoord van de Belg: een regelrechte loftuiting aan de Portugese Commissievoorzitter en zijn politieke handigheid. ‘Ik weet wat het is om met een coalitie van vijf partijen te regeren. Wat moet het dan met 27 zijn’, citeert hij Van Rompuy.
Het Belgische ‘incident’ illustreert goed de algemene controverse rond de voordracht van Barroso voor een tweede termijn. Veel regeringsleiders, inclusief Angela Merkel en Nicolas Sarkozy, weten bovendien dat ze hem als een bedelaar naar het halfrond sturen om zijn kandidatuur daar goedgekeurd te krijgen. Zeker omdat dit volgens de besluiten van de top ‘in juli’ moet gebeuren, op verzoek van Barroso zelf.
Net voor de verkiezingen heeft het Parlement in het rapport-Dehaene nochtans geëist dat het vooraf geraadpleegd zou worden over de kandidatuur. Er was zelfs een akkoord gesloten met het Tsjechische EU-voorzitterschap om daartoe de Europese top uit te stellen tot einde juni. Maar dat was onderhandeld met de toenmalige Tsjechische vicepremier, Alexandr Vondra. Barroso wilde er niet van weten. En met medeplichtigheid van Parlementsvoorzitter Hans-Gert Pöttering bleef het akkoord in de la na de val van premier Mirek Topolanek.
Het nieuw verkozen Parlement ruikt nu macht, omdat het weet dat Barroso een zwaktebod is. Het belangrijkste argument om hem opnieuw voor te dragen, is het ontbreken van een alternatief. En dat hij zelf eist dat er toch in juli wordt gestemd, ondanks grote tegenstand bij socialisten, liberalen en groenen, wordt in Straatsburg als een provocatie aangevoeld.
Barroso zei na de top dat hij niet alleen trots maar ook ‘ontroerd’ was door de eensgezinde steun van de staatshoofden en regeringsleiders. Even later vergeleek een Duitse topdiplomaat die dicht bij Merkel staat Barroso met een stier die aan de ring in zijn neus wordt vastgehouden. ‘In feite hebben ze een strop rond zijn hals gelegd’, zei een van zijn collega’s, ‘en het Europees Parlement uitgedaagd zijn macht te tonen.’
DOOR BERNARD BULCKE
