Aan de hand van fossiele vondsten bestuderen paleontologen het verleden van de mens (zie Knack van vorige week). De vraag kan worden gesteld wat ‘men’ in de toekomst van onze tijd terug zal vinden.
De gemiddelde levensduur van een diersoort als de mens ligt ergens tussen 1 en 15 miljoen jaar. Landzoogdieren ontstaan en verdwijnen naar evolutienormen vrij snel. Wetenschappers bogen zich over de vraag hoelang wij, mensen, nog voor de boeg hebben. In het vakblad New Scientist werden cijfers tussen 0,2 en 8,1 miljoen jaren geciteerd. Het absolute minimum was 5100 jaar.
Science News vertrok van de stellingen dat wij er al tussen 0,2 en 2 miljoen jaar zijn, en dat we maximaal 5 tot 10 miljoen jaar te gaan hebben. De rest kunt u zelf uitrekenen: dat geeft minstens 3 miljoen jaar, een redelijk geruststellend getal.
De kans dat wij er op het einde nog zullen uitzien zoals nu, is vrij klein. Nature poneerde dat de mens veel sneller dan verwante soorten genetische mutaties opstapelt: 4,2 per generatie (waarvan 1,6 potentieel schadelijke).
Maar deze analysen houden geen rekening met de zware invloed die de mens momenteel zelf op zijn milieu uitoefent. We zijn goed op weg om een zesde golf van uitstervende dier- en plantensoorten te creëren. Het vakblad Philosophical Transactions of the Royal Society of London toonde aan dat uitsterven een zelfversterkend proces is: door het verdwijnen van soorten kunnen ecosystemen ontwricht raken, waardoor andere soorten in de verdrukking komen.
De mens zorgt volgens Science ook voor een versnelde evolutie van bijvoorbeeld bacteriën en insecten, wat eveneens destabiliserend kan werken.
Tijdens de vijf vorige uitstervingsgolven verdween gemiddeld 50 procent van de bestaande soorten. Daarna ging de aarde door een ‘levensarme’ periode van maximaal 3 tot 9 miljoen jaar.
In afwachting van opvallende ontwikkelingen (zoals dinosauriërs of mensen) wordt onze planeet in zulke arme periodes gedomineerd door soorten die wij als onkruid of ongedierte beschouwen: grassen, insecten, knaagdieren en vleermuizen. Sommige waarnemers rekenen de mens tot het ongedierte en gaan ervan uit dat wij verhoudingsgewijs héél lang kunnen meegaan – voor een goed begrip: kakkerlakken bestaan al 250 miljoen jaar.
De vraag kan ook worden gesteld wat eventuele intelligente buitenaardse kolonisten van ons zullen terugvinden als we zouden uitsterven. De dinosauriërs domineerden de wereld meer dan honderd miljoen jaar, maar we vinden er weinig fossielen van. Wij zijn er momenteel, als we breed rekenen, slechts een paar miljoen jaren, grotendeels in relatief kleine aantallen.
Maar we begraven wel onze doden, we maken mummies (en plastinaten), we dumpen vermoorde gangsters in beton, wat de kans vergroot dat er iets substantieels van ons teruggevonden wordt.
We zullen ook een hoop plastic, beton, staal en andere rommel achterlaten. Maar daar zullen toekomstige waarnemers weinig over onze ware aard uit kunnen puren. Behalve misschien dat we een baksteen in de maag hadden.
Dirk Draulans
