Terwijl hij in zijn eigen achtertuin De Morgen een drastische snoeibeurt geeft, koopt Christian Van Thillo er in Nederland een gigantische boomgaard bij. Het verhaalachter de zoveelste deal van de golden boyvan De Persgroep.
Christian Van Thillo tekende vorige week een principeovereenkomst voor de aankoop van 51 procent van de aandelen van het Nederlandse PCM (Perscombinatie Meulenhoff). De Persgroep telt voor de koepel van onder meer de kranten Trouw, Algemeen Dagblad (AD), de Volkskrant en NRC Handelsblad 100 miljoen euro neer. Geen wonder dus dat heel wat Nederlanders zich in het kruis getast voelden. ‘De kroonjuwelen van de Nederlandse dagbladpers’, want dat zijn de Volkskrant en NRC Handelsblad on-tegensprekelijk, werden zomaar eventjes overgelaten aan een Belgisch mediabedrijf.
Zij die daarover klaagden, vergaten er wel bij te vertellen dat een meerderheid van de aandelen van PCM in 2004 al eens verkocht waren aan de Britse investeringsmaatschappij Apax. Toen die durfkapitalisten in 2007 het schip alweer verlieten, bleek dat de bestaande schuld onder Apax zwaar was toegenomen. In die mate zelfs dat de banken lieten weten dat ze niet langer konden wachten op een eerste gedeeltelijke terugbetaling.
De Persgroep heeft niet de ambitie om de hele portefeuille van PCM te behouden. Onder meer om de openstaande schuld van meer dan 100 miljoen euro af te lossen, zou zeker een van de twee kwaliteitskranten – de Volkskrant of NRC – van de hand worden gedaan. NRC lijkt daarvoor de grootste kandidaat, omdat het zelf vragende partij is voor meer autonomie. De twee bladen nog langer onder hetzelfde dak houden, lijkt geen optie. ‘Enerzijds waren er vijftien jaar geleden goede redenen om samen te werken’, zegt Michaël Persson, voorzitter van de redactieraad van de Volkskrant. ‘Anderzijds heerst er toch het gevoel dat we tegen elkaar oplopen. Hoe dan ook komt er eerst een studie om na te gaan of bijvoorbeeld een zelfstandige NRC momenteel wel levensvatbaar is. Bovendien moet er ook nog een financier opdagen, die ook weer zijn eigen voorwaarden zal stellen.’
Scoren met Het Parool
De opluchting die de voorbije week in Nederland te horen was, heeft in de eerste plaats te maken met het trauma dat PCM heeft opgelopen na het avontuur met Apax. ‘Ironisch genoeg is de tevredenheid bij het AD het grootst’, zegt Persson. ‘Nochtans is het uitgerekend daar dat de grootste besparingen zullen worden doorgedrukt.’ En die zullen wellicht niet zo lang op zich laten wachten. Luc Van der Kelen, politiek commentator van Het Laatste Nieuws, verwacht een van de komende maandenal een uitgetekend bedrijfsplan. ‘Het AD heeft in vier jaar tijd een vijfde van zijn lezers verloren, en het zeult een dure kostenstructuur met zich mee. Naar alle waarschijnlijkheid zal het daar dus heel snel gaan.’
In de Vlaamse media klinkt de naam Christian Van Thillo als een klok, maar in Nederland is hij vooralsnog bekend als ‘een Belg’, en sinds de aankoop als ‘de Belg’. Bij de Volkskrant weten ze nog niet goed wat ze precies moeten verwachten. ‘Er zijn er die geloven dat Van Thillo het beste voor heeft met onze krant’, zegt Persson. ‘Anderen focussen vooral op het so-ciale bloedbad dat hij momenteel aanricht bij De Morgen.’
Van Thillo heeft één groot voordeel: met de herstructurering van Het Parool heeft hij de voorbije jaren punten gescoord boven de Moerdijk. De Persgroep kocht het Amsterdamse dagblad in 2003 weg bij PCM, en sindsdien gaat het uitstekend met de krant. Voor veel Nederlanders die enkele jaren geleden geen stuiver meer zouden hebben gegeven voor Het Parool, is dat een waar huzarenstukje.
De redactie van de Volkskrant wil zich echter niet vergelijken met het zinkend schip dat Het Parool toen was. ‘Net zoals NRC zijn wij een gezonde krant’, zegt Persson. ‘Wij weten ook wel dat we gewilde titels zijn. Bij ons is er helemaal geen noodzaak om zwaar te snoeien. We maken een paar miljoen euro winst per jaar. Onze specialisaties, zoals een uitgebreide wetenschapskatern en een sterke cultuurredactie, moeten we zeker in stand houden. Die bepalen namelijk het gezicht van onze krant.’ De redacteur geeft zelf aan dat hij misschien toch een beetje te naïef is. ‘We zullen pas echt opgelucht zijn als de uiteindelijke deal rond is en we harde garanties hebben gekregen dat we onze krant zelf verder kunnen uitbouwen. Vandaar dat we die onderhandelingen zeker niet als een formaliteit beschouwen.’ De Volkskrant heeft zich altijd laten gelden als een eigenzinnige krant met een al even eigenzinnige redactie. ‘Misschien zal dat nog wel de lastigste klip zijn’, zegt Egbert Hans, directeur van het persagentschap Belga. Hij was directeur van De Morgen toen Van Thillo daar eind jaren tachtig de zaak overnam.
Op zijn strepen
Christian Van Thillo mag er dan al om bekend staan dat hij het snoeimes niet schuwt, hij heeft niet de gewoonte om overhaast te werk te gaan. ‘Maar bovenal blijft hij volharden’, zegt Egbert Hans. Die verbetenheid heeft hij altijd al gehad. ‘Toen hij als twintiger aan het hoofd kwam van de familiegroep, stond hij al op zijn strepen’, zegt Van der Kelen. ‘Zeker niet iedereen binnen de familie was het ermee eens om Het Laatste Nieuws te behouden. Het risico was enorm. Maar Van Thillo heeft geweigerd om de krant te verkopen. En kijk waar we nu staan. Wie had twintig jaar geleden durven te denken dat De Persgroep met de fine fleur van de Nederlandse krantentitels zou gaan lopen?’ Voor Van der Kelen staat het vast: ‘Van Thillo verdient een standbeeld.’
Vertel dat toch maar niet aan de werknemers van De Morgen. Terwijl er bij hen drastisch gesnoeid zal worden, heeft hun werkgever 100 miljoen euro veil om nieuwe aankopen te doen. Veel protest kwam daar vorige week niet meer tegen. De redactie legt zich erbij neer dat de verschillende uitgaven van De Persgroep geen communicerende vaten zijn.
Niettemin wachten Van Thillo nog warme weken aan de Brusselse Arduinkaai. Hem wordt vooral kwalijk genomen dat hij ‘doet alsof we met een kwart minder mensen dezelfde kwaliteitskrant kunnen maken’. Volgens Van der Kelen kan dat wel degelijk. ‘De berekening is gemaakt. Voor de rubrieken die De Morgen zelf schrijft, zullen ze exact hetzelfde aantal journalisten overhouden als bij De Standaard. In totaal zijn er uiteraard minder journalisten. Maar dat komt omdat de economie- en sportartikels al drie jaar grotendeels worden overgenomen van De Tijd en Het Laatste Nieuws.’
Volgens Van der Kelen is het een misvatting dat Van Thillo De Morgen heeft opgegeven. ‘Binnen De Persgroep blijft de ambitie bestaan om over enkele jaren met De Morgen door te groeien naar 60.000 verkochte exemplaren en meer. Alleen stagneert de verkoop nu al een tiental jaar rond de 50.000. De ervaring leert dan dat je moet saneren om te kunnen groeien.’
De strijd tussen de redactie en de bedrijfsleiding belooft bikkelhard te worden. Het tegenvoorstel dat de redactie vorige week deed, gaat uit van een prijsverhoging voor de krant en doet verder geen toegevingen: er mogen geen ontslagen vallen en er komt geen verhuizing van de Arduinkaai naar Kobbegem, waar Het Laatste Nieuws gevestigd is. Dat dit het negatief is van wat de bedrijfsleiding zelf had voorgesteld, betekent volgens de redactie niet dat ze geen hoop heeft dat er onderhandeld kan worden. Een dezer dagen zou daarover een beslissing moeten vallen. In het andere scenario, zo is te horen, lijken acties (lees: stakingen) onvermijdelijk.
DOOR HANNES CATTEBEKE
