Armoede schendt de rechten van de mens.
Art 25.1 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens luidt: “Een ieder heeft recht op een levensstandaard, die hoog genoeg is voor de gezondheid en het welzijn van zichzelf en zijn gezin, waaronder begrepen voeding, kleding, huisvesting en geneeskundige verzorging en de noodzakelijke sociale diensten, alsmede het recht op voorziening in geval van werkloosheid, ziekte, invaliditeit, overlijden van een echtgenoot, ouderdom of een ander gemis aan bestaansmiddelen, ontstaan ten gevolge van omstandigheden onafhankelijk van zijn wil.”
Ondanks alles blijven de armste mensen ervaren dat door hun leven in armoede de rechten van de mens worden geschonden. Zoals blijkt uit deze anonieme getuigenis: “Wij hebben de armoede niet gevraagd, niet gewild. Wij zijn in armoede geboren en onze ouders en voorouders hebben nooit iets anders gekend. Maar het is niet omdat we arm zijn, dat wij minderwaardig zijn. Wij zijn toch allemaal evenwaardige mensen. En we willen allemaal als mensen worden behandeld. Eigenlijk willen wij allemaal hetzelfde: het nodige om te leven, kansen om ons te ontwikkelen en een thuis waar we vriendschap en liefde leren.”
“Elke dag moet je berekeningen maken. ’s Nachts lig je er wakker van. Het is voortdurend wikken en wegen om de eindjes aan mekaar te knopen en ervoor te zorgen dat alles betaald is. En dan mag er niets tussenkomen: je mag toch niet zeggen dat de dokter niet mag komen als de kinderen ziek zijn. Voor mij zal er maar iets veranderen als ik minder moet rekenen en tellen. ’s Nachts kan ik niet slapen omdat ik altijd maar aan het berekenen ben hoe ik iets kan kopen of afbetalen. Ik heb een paar schoenen nodig; het wordt te koud voor sandaaltjes. Maar als ik schoenen koop, betekent dat een dag geen eten, dus blijf ik zo lopen.”
EEN KWESTIE VAN WAARDIGHEID
Armoede is vernietigend. Schaamte, vernedering, verwerping, wanhoop, woede en gevoelens van mislukking geven de mens nooit de kans mens te zijn. Armoede is een verwerpelijk, groot onrecht.
Met veel moed en inspanningen proberen armsten vandaag in onze nabijheid te overleven. Het is niet de ellende en de schande die hen doet spreken, maar hun nooit ophoudende inspanningen om mens te zijn.
Dagelijks worden we eraan herinnerd. Dertig procent, dat is dus 1,3 miljard mensen van de bevolking, moet in ontwikkelingslanden overleven met minder dan één dollar per dag. Ongeveer zestig procent van de wereldbevolking moet rondkomen met twee dollar per dag. Meer dan 800 miljoen mensen zijn onvoldoende gevoed.
Anderhalf miljard mensen beschikken niet over drinkbaar water. Eén miljard is analfabeet. Hoeveel kinderen worden niet tot prostitutie gedwongen?
Europa telt momenteel meer dan vijftig miljoen armen en twintig miljoen werklozen. In België leven zes procent mannen, vrouwen en kinderen in armoede. Hun inkomen ligt onder het socio-vitaal levensminimum. Onze samenleving voorziet nochtans in een uitgebreid net van sociale uitkeringen, dienstverlening of een bestaansminimum om hen op te vangen.
Elke samenleving waar armoede blijft voortbestaan, toont onweerlegbaar aan dat de rechten van de mens niet ernstig worden genomen.
Aan de basis van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens en de daarop gebaseerde verdragen ligt de menselijke waardigheid van elke persoon. De preambule van de Verklaring zegt dat “… de erkenning van de waardigheid, eigen aan alle leden van de menselijke familie, de grondslag van de vrijheid, de rechtvaardigheid en de vrede in de wereld uitmaakt”.
Erkenning van de menselijke waardigheid omvat niet alleen het recht te overleven maar ook het recht om zijn leven in waardigheid te leiden. Dit is maar mogelijk wanneer zowel de burgerlijke en politieke als de economische, sociale en culturele rechten worden erkend. Met andere woorden houdt het recht om in waardigheid te leven, zowel het recht op arbeid, huisvesting, gezondheid, onderwijs en vorming, en behoorlijke levensstandaard in als het recht op gezinsleven, vrijheid van mening en meningsuiting…
Armoedebestrijding, samen met de armsten en hun verenigingen, op alle (beleids)niveaus in onze samenleving, betekent een vooruitgang op weg naar een samenleving waarin schendingen van mensenrechten uiteindelijk ondenkbaar worden.
Jan Vanhee, Beweging van Mensen met Laag Inkomen en Kinderen, vzw.
Meer informatie: Huis van de Mensenrechten, Nieuwebosstraat 3, 9000 Gent, 09/224.12.15.
Deze reeks is een gemeenschappelijk initiatief van de Liga voor Mensenrechten, Amnesty International Vlaanderen, Artsen zonder Grenzen, Oxfam-Solidariteit en de uitgever van Knack.
