Het ging deze week over de verstrenging van de coronamaatregelen. Daardoor kreeg de hoge prijskaartje dat aan de regering-De Croo hangt niet de aandacht die het verdient. Knack-redacteur Ewald Pironet blikt terug.
1. Lockdown
‘Er komt een verstrengde lockdown’
‘Ons land, onze economie, onze bedrijven, zij kunnen geen nieuwe algemene lockdown aan’, zo verklaarde premier Alexander De Croo (Open VLD) nog plechtig tijdens zijn regeringsverklaring op 1 oktober. Zijn woorden staan gebeiteld op premier.be/nl/regeringsverklaring. We zijn nog geen maand verder en de premier verklaart: ‘Er komt een verstrengde lockdown.’ Zo snel worden woorden soms achterhaald.
Wat de verstrengde lockdown precies inhoudt, kan u vinden op onze website.
Een interessante vraag is: had deze nieuwe lockdown kunnen voorkomen worden? Wellicht niet, als we zien hoe ook onze buurlanden en de rest van Europa opnieuw verstrengde maatregelen moeten nemen om het coronavirus de baas te kunnen.
Maar we kunnen er ook niet om heen: in de lente, tijdens de eerste coronagolf, behoorde ons land tot de zwaarste slachtoffers en nu, in de herfst en de tweede coronagolf, zitten we opnieuw in die weinig benijdenswaardige positie. Je kan zeggen dat het coronavirus zwaar toeslaat in Europa, maar het slaat wel bijzonder zwaar toe bij ons. En dat al voor de tweede keer. Daar kan je niet zomaar overheen stappen.
Je kan zeggen dat het coronavirus zwaar toeslaat in Europa, maar het slaat wel bijzonder zwaar toe bij ons.
Je kan beweren dat de eerste coronagolf ons verraste. Dat is zo, maar dat geldt ook voor de rest van Europa. We hebben in de eerste helft van het jaar hier in de Kroniek er zo goed als elke week aandacht aan besteed. En toen al werd voorspeld dat er in het najaar een tweede golf zou volgen, die zo mogelijk nog erger zou worden. En dat is precies wat we vandaag beleven. Met voor de tweede keer catastrofale gevolgen.
Ongetwijfeld zijn daarvoor heel wat redenen te bedenken. We leven in een dichtbevolkt land, de Belg is een plantrekker en houdt zich niet zo graag aan de wet, onze bestuurlijke verantwoordelijkheden zijn veel te ingewikkeld enzoverder enzovoort. Klopt allemaal.
Feit is dat de genomen maatregelen too little, too late waren. Dat was al zo tijdens de eerste coronagolf. Eén voorbeeld: de leden van het Katholiek Vormingswerk van Landelijke Vrouwen (KVLV) waren al lang mondmaskers aan het stikken vóór de regering (en ook de virologen) er aan dachten om mondmaskers verplicht te maken. Vandaag vallen de mondmaskers op druk bezochte plaatsen maar ook in de straten zelfs niet meer op.
Ondanks die slechte ervaringen is dat met de tweede coronagolf niet anders. Opnieuw één voorbeeld: gisteren werd op het Overlegcomité beslist dat de herfstvakantie voor alle scholen met één week wordt verlengd. Dit terwijl de herfstvakantie beter met één week was vervroegd. Dat zou ons een heel veel winst hebben opgeleverd in de strijd tegen de exponentiële curve van de coronabesmettingen.
In plaats van doortastend op te treden, hebben onze regeringen getalmd. Erger zelfs, de maatregelen werden op cruciale momenten versoepeld.
Maar in plaats van doortastend op te treden, hebben onze regeringen, zowel de federale als de deelstaatregeringen, getalmd. Erger zelfs, de maatregelen werden op cruciale momenten versoepeld tegen het advies van de experten in, zoals twee weken geleden hier al stond.
Een dikke maand geleden, op 23 september, stuurde de Vlaamse minister-president Jan Jambon (N-VA) zelfs deze tweet de wereld in: ‘Stap voor stap gaan we opnieuw naar een normaal leven. Geen bubbel van vijf meer. Elke huisgenoot mag per maand met vijf mensen buiten het gezin nauw contact hebben. #veiligheidsraad’.
Vandaag ziet het er helemaal ander uit. ‘U kunt met één iemand contact hebben waarbij u de afstandsregels niet moet respecteren, het knuffelcontact. We zeggen ook dat u in uw woning niet meer dan één persoon mag uitnodigen’, zei minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (SP.A).
Zo komen we stilaan bij een eerste vaststelling: regeren is vooruitzien, heet het, maar daar is bij ons geen sprake van, men komt meestal te laat. Dat is op vele vlakken zo. Maar nu, tijdens de coronacrisis, wordt het erg duidelijk. In een analyse in Knack werd de voorbije week al uit de doeken gedaan hoe we bijvoorbeeld de voorbije decennia kortzichtig bespaarden en daarbij de weg van de minste weerstand gevolgd, ‘maar dat is ook de weg van het minste verstand’, zegt de de Leuvens econoom Wim Moesen.
We dachten – foutief! – dat wel alles onder controle hebben, maar lopen steeds achter de feiten aan.
Gevolg is dat we geleidelijk aan achteruitboerden. Pas na enkele decennia ondervonden we bijvoorbeeld echt de nadelen van het feit dat er minder geld ging naar nieuwe wegen of naar onderhoud, verlichting, fietspaden enzoverder. Bij de coronacrisis is dat anders: het lakse en kortzichtige beleid wordt meteen afgestraft. Ziekenhuizen lopen snel vol, de dodentol stijgt onverbiddelijk.
Een tweede vaststelling is dat we er het voorbije half jaar niet in geslaagd zijn, ondanks de waarschuwingen voor een tweede golf, om een deugdelijke testing, tracing en bronnenonderzoek op te zetten. We dachten – foutief! – dat wel alles onder controle hebben, maar lopen steeds achter de feiten aan. Daarvoor betalen we altijd een prijs. Alleen is die tijdens deze coronacrisis heel duidelijk en erg hoog. Veel hoger dan in onze buurlanden en zelfs dan in alle andere Europese landen.
2. Duur
‘Deze regering predikt een nieuwe politieke cultuur, maar dikt haar kabinetten aan en verhoogt de eigen uitgaven met een kwart.’
Kamerlid Joy Donné (N-VA), commissie Financiën, 27 oktober
De regering-De Croo is een kwart duurder dan regering-Michel, de laatste volwaardige federale regering. Dat is de onthutsende vaststelling die verloren is gegaan in het coronageweld. De Standaard berichtte dat de werking van de federale regering jaarlijks 68 miljoen euro zal kosten, tegenover 55 miljoen in 2018.
In een eerdere Kroniek is er al eens op gewezen dat de regering-De Croo veel ministers, staatssecretarissen en kabinetten telt. En dat in tegenstelling wat de regeringspartijen vooraf luid verkondigden, ze spraken zelfs van een ‘afgeslankte regering’.
Deze coalitie heeft 15 ministers. Dat is het maximale aantal dat de grondwet toelaat; over het aantal staatssecretarissen is niets bepaald. De regering-Wilmès telde 13 ministers en geen staatssecretarissen, maar dat was geen volwaardige regering. De regering-Michel was dat wel en had 14 ministers en 4 staatssecretarissen.
Maar ook het aantal kabinetten is belangrijk, en dan spant de regering-De Croo duidelijk de kroon. Ze telt zeven vicepremiers, elke coalitiepartij heeft er één. Dat zijn er drie meer dan de regering-Michel. En naast een kabinet voor zijn vakgebied (bijvoorbeeld Justitie of Financiën), heeft een vicepremier ook een kabinet voor het algemene beleid.
De vraag is hier al eens gesteld: moet elke regeringspartij wel een vicepremier hebben, aangezien de liberalen, de socialisten en zeker de groenen zich tijdens de onderhandelingen hebben geprofileerd als ‘één familie’? Zou één vicepremier per politieke familie dan niet kunnen volstaan?
Hoe dan ook, het gevolg is dat de regering-De Croo niet alleen meer ministers én staatssecretarissen telt, maar ook meer kabinetsmedewerkers: 832, terwijl de regering-Michel er maximaal 769 had. En zo komt het dat het prijskaartje van deze regering een kwart hoger zal liggen dan dat van de vorige. De regering-De Croo mag dan wel de politieke vernieuwing hoog in het vaandel dragen, ze gaat wel de verkeerde richting uit.
3. Privéchauffeur
‘Voor de nieuwe regering is politieke vernieuwing een “prioriteit”. Toch maken negen gewezen ministers gebruik van een hardnekkige gewoonte om personeel in dienst te houden.’
Bart Brinckman, journalist De Standaard, 28 oktober
Nog over de realiteit van de ‘politieke vernieuwing’ of het verschil tussen woorden en daden. De ex-ministers die deel uitmaakten van de regering-Wilmès krijgen twee door de overheid betaalde medewerkers ter beschikking, zolang de regering-De Croo aan de macht is. Die regeling werd ooit ingevoerd om te vermijden dat ex-regeringsleden plots zonder medewerkers zouden komen te zitten. Maar zoals hier drie weken geleden al stond, worden die medewerkers ingeschakeld als privéchauffeur, campagnehulp of partijmedewerker.
De regeringspartijen beloofden daaraan een eind te maken, maar dat is tot nader orde niet zo. Tien van de dertien ministers uit de regering-Wilmès maken geen deel uit van de regering-De Croo. De Standaard achterhaalde dat de meesten personeel in dienst zullen houden. Alleen de oud-ministers Nathalie Muylle (CD&V), François Bellot (MR), Marie-Christine Marghem (MR) en Philippe De Backer (Open VLD) zagen af van de mogelijkheid om extra betaalde medewerkers te blijven gebruiken.
Het is en blijft opmerkelijk dat ex-premier Charles Michel (MR), intussen voorzitter van de Europese Raad, en ex-minister Didier Reynders (MR), intussen Europees commissaris, ook nog altijd een beroep doen op de twee medewerkers die door de Belgische staat worden betaald. Het is uitkijken wat Kris Peeters (CD&V) gaat doen, die benoemd werd tot vicevoorzitter van de Europese Investeringsbank in Luxemburg.
Personeel in dienst houden kost 112.152,30 euro per jaar, per ex-minister. Maar belangrijker dan de factuur is dat de oude politieke cultuur van excessen in stand wordt gehouden. Vlaanderen schafte deze zaken in 2016 al af, het is wachten op wat de federale regering-De Croo concreet zal doen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
