De Hongaarse premier Viktor Orban heeft in een brief aan Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen het ontslag van vicevoorzitter Vera Jourova gevraagd omdat ze Hongarije als “een zieke democratie” heeft bestempeld. Von der Leyen behoudt echter “het volle vertrouwen” in Jourova, zo reageerde een woordvoerster van de Commissie dinsdag.
Jourova, een Tsjechische liberale die als vicevoorzitter bevoegd is voor de bescherming van de democratische waarden en de rechtsstaat, had in een interview met het Duitse blad Der Spiegel scherp uitgehaald naar de evolutie van Hongarije onder Orban. “Orban zegt graag dat hij een illiberale democratie aan het bouwen is. Ik zou zeggen: hij bouwt een zieke democratie”, zei ze. Jourova waarschuwde ook voor de “alarmerende” staat van het Hongaarse medialandschap. Vanuit de media is er nauwelijks nog kritiek op het beleid van de regering, betreurde de vicevoorzitter. Dat kan er volgens haar toe leiden dat een groot deel van de Hongaren zich misschien geen vrije mening meer kan vormen. De verklaringen zijn bij Orban in het verkeerde keelgat geschoten.
Zijn woordvoerder publiceerde dinsdag een brief aan von der Leyen waarin Orban spreekt van “een rechtstreekse politieke aanval op een democratisch verkozen regering” en “een vernedering van Hongarije en het Hongaarse volk”. Volgens Orban is de verklaring van Jourova “in tegenspraak met de rol van de Commissie als neutrale en objectieve instelling zoals die is vastgelegd in het verdrag van Lissabon”. De Hongaarse premier vindt “een ontslag” dan ook “onontbeerlijk”.
Boedapest schort alvast alle bilaterale politieke contacten met haar op.
Bij de Commissie is een ontslag van Jourova echter niet aan de orde. De vicevoorzitter geniet “het volste vertrouwen” van von der Leyen, zo bevestigde een woordvoerster van de Commissie dinsdag. “Onze bekommernissen om de stand van de rechtsstaat in Hongarije zijn welbekend”, onderstreepte ze. Een andere zegsman voegde toe dat eurocommissarissen met regeringen “ook over moeilijke zaken” moeten kunnen praten.
De nieuwe rel tussen Boedapest en Brussel komt er in de aanloop naar het langverwachte rapport over de rechtsstaat dat Jourova en eurocommissaris voor Justitie Didier Reynders woensdag presenteren. Het is de eerste keer dat de Commissie een analyse zal maken van de stand van de rechtsstaat in alle 27 lidstaten.
Orban valt met de regelmaat van de klok uit naar de Europese Commissie. Sinds de rechtse politicus tien jaar geleden aan de macht kwam, zijn de meeste onafhankelijke media in het land verdwenen. Zijn toenemende greep op de media, ngo’s, universiteiten en rechters brachten hem het voorbije decennium regelmatig op ramkoers met de Europese instellingen en andere lidstaten.
Op initiatief van het Europees Parlement opende de Europese Unie twee jaar geleden zelfs de zogenaamde artikel 7-procedure tegen Hongarije. Die procedure kan leiden tot de opschorting van het stemrecht van een lidstaat die fundamentele Europese waarden met voeten treedt. In de praktijk zette die procedure echter weinig zoden aan de dijk.
Intussen bezwaart de discussie over de rechtsstaat ook de onderhandelingen over de nieuwe meerjarenbegroting en het Europese herstelfonds van 750 miljard euro. Het voorstel om de uitbetaling van Europese subsidies te koppelen aan het respect voor de rechtsstaat en de fundamentele Europese waarden vormt een van de belangrijkste obstakels op weg naar een finaal akkoord.
