Het leven is meer dan u inspannen voor uw job. Onderzoeker Gerhard Blasche vertelt hoe u in het dagelijks leven het best kunt ontspannen. ‘Stop uiterlijk twee uur voor het slapengaan met werken. Beantwoord dan ook geen e-mails meer.’
‘Het is niet helemaal opgehelderd waarom we tegenwoordig de natuur intrekken om ons beter te voelen’, zegt Gerhard Blasche (°1963), die werkt als klinisch psycholoog aan de Universiteit van Wenen en geldt als een van de pioniers op het gebied van herstelonderzoek.
‘Vroeger werd het bos juist eerder als bedreigend gezien. We lijken geleerd te hebben ons te laten betoveren en afleiden door de schoonheid van de natuur. Dat is een culturele verworvenheid. Je hoeft niet eens fysiek in de natuur te zijn om dat effect te bereiken. Proefpersonen kregen bijvoorbeeld al een beter humeur bij het zien van schilderachtige landschapsfoto’s. Bij kleine kinderen werkt dat natuureffect overigens nog niet.’
Zijn het alleen de visuele prikkels van bloemen en bomen die ons ontspannen?
Gerhard Blasche: Ook geluiden zoals vogelzang in het bos of het ruisen van de branding aan zee hebben een kalmerend effect. Daar komt nog de frisse lucht bij. Omgekeerd is het in de stad vaak lawaaierig en benauwd, en dat zorgt voor stress.
Wie op kantoor werkt, kan meestal niet tijdens de lunchpauze het groen in. Hoe kun je dan tussendoor herstellen?
Blasche: Tot rust komen op het werk werkt bij iedereen anders. De een kletst graag even met collega’s bij een kop koffie, de ander mediteert een paar minuten. Het belangrijkste is dat je het voor elkaar krijgt om geregeld even af te schakelen. Tien procent van de werktijd zou eigenlijk pauzetijd moeten zijn.
‘Trek na je werk andere kleren aan. In vrijetijdskleding kom je makkelijker van een hoog stressniveau af.’
Hoe komt u aan die formule?
Blasche: Experimenten laten zien dat wie één keer per uur ongeveer zes minuten pauze neemt, meer hoofdrekenopgaven correct oplost dan mensen die langere, kortere of helemaal geen pauzes nemen. Onderbrekingen verhogen aantoonbaar de productiviteit. Maar het komt wel aan op de juiste balans: liever vaker korte pauzes dan zelden lange. Duurt de werkonderbreking te lang, dan neemt de productiviteit juist weer af.
Aan het scherm gekluisterd: we nemen te weinig kwalitatieve pauzes
Hoe kun je’s avonds nieuwe energie opdoen?
Blasche: In het ideale geval door taken overdag af te ronden, zodat die niet in je hoofd blijven rondspoken. Als dat niet lukt, kun je het best een to-dolijst maken voor de volgende dag, dat helpt ook om af te schakelen. Ook simpele rituelen kunnen verrassend nuttig zijn. Trek bijvoorbeeld na je werk andere kleren aan. In vrijetijdskleding kom je makkelijker van een hoog stressniveau af.
‘Veel mensen onderschatten nog altijd hoe schadelijk het is om altijd bereikbaar te zijn.’
En dan meteen door naar de sportschool of het zwembad?
Blasche: Een halfuurtje sporten helpt bijna altijd om stress af te bouwen. Meer hoeft het niet te zijn. Je kunt ook op de bank gaan liggen en naar je favoriete muziek luisteren, dat doet ook wonderen. Belangrijk is dat je echt ontspant en niet ondertussen voortdurend op je smartphone zit te kijken. Ook een goed boek lezen kan helpen.
Maar vooral is één ding doorslaggevend: stop uiterlijk twee uur voor het slapengaan met werken, dus ook geen mails meer beantwoorden. Mijn dringende advies: ga absoluut offline na werktijd, in het weekend en op vakantie. Veel mensen onderschatten nog altijd hoe schadelijk het is om altijd bereikbaar te zijn.
Absenteïsme bij jongeren piekt: 5 tips voor mentale rust op het werk
Ontspannen we beter in het gezelschap van vrienden?
Blasche: Sociale contacten kunnen heel rustgevend werken. In een studie hebben onderzoekers mensen met elkaar vergeleken die hun avond doorbrachten met familie, met vrienden, alleen of met vreemden. Daaruit bleek dat de bloeddruk het laagst was bij degenen die de avond met hun gezin doorbrachten. Maar ook in vriendenkring was hij vrij laag. Bij mensen die alleen waren lag de waarde iets hoger. De bloeddruk was het hoogst bij mensen die zich onder vreemden bevonden. We kunnen dus beter ontspannen als er vertrouwde mensen om ons heen zijn. Maar op die regel bestaan uitzonderingen.
‘Mensen die voortdurend het gevoel hebben dat ze aan hoge eisen moeten voldoen, leven ongezond.’
Bijvoorbeeld?
Blasche: Een onderzoek heeft zich beziggehouden met stewardessen die urenlang in het vliegtuig voor de passagiers moesten zorgen. Na dat sociale spervuur kwamen ze beter tot rust als ze ’s avonds alleen op hun hotelkamer waren, in plaats van nog met de crew naar de dichtstbijzijnde kroeg te gaan.
Zijn er mensen die zich helemaal niet kunnen ontspannen?
Blasche: Ontspannen is het moeilijkst voor mensen die familieleden verzorgen of kleine kinderen opvoeden, vooral als ze dat naast hun werk moeten doen. Herstel wordt ook bemoeilijkt als je jezelf altijd aanpraat dat je niet genoeg presteert. Of als je het idee hebt dat collega’s taken van je moeten overnemen die je eigenlijk zelf zou moeten uitvoeren. Mensen die voortdurend het gevoel hebben dat ze aan hoge eisen moeten voldoen, leven ongezond.
