Spanningen Oekraïne: Europeanen moeten volgens Macron zelf veiligheidsorde voorstellen

Tegenover de Russische troepenmobilisatie aan de grens met Oekraïne en de veiligheidseisen van Moskou moeten de Europeanen hun eigen voorstellen voor een nieuwe veiligheidsorde in Europa op tafel leggen. Dat heeft de Franse president Emmanuel Macron woensdag betoogd in het Europees Parlement in Straatsburg.

‘De komende weken moeten we een Europees voorstel voor een nieuwe orde voor veiligheid en stabiliteit afwerken. De Europeanen moeten die uitwerken, dan delen met onze bondgenoten in de Navo en vervolgens ter onderhandeling voorleggen aan Rusland’, verklaarde Macron tijdens de presentatie van het Franse voorzitterschap van de Europese Unie.

De Russische president Vladimir Poetin stuurde de voorbije weken vele tienduizenden soldaten naar de grens met Oekraïne, wat het westen doet vrezen voor een militaire interventie. Het Kremlin ontkent, maar het eist wel een erkenning van de Russische veiligheidsbelangen. Zo vraagt Moskou spijkerharde garanties dat Oekraïne nooit lid wordt van de Navo.

Helsinki-akkoorden

Macron herhaalde dat landen vrij moeten blijven om soeverein hun allianties te kiezen. Het Franse staatshoofd herinnerde ook aan de onschendbaarheid van de grenzen en de territoriale integriteit, zoals vastgelegd in de Helsinki-akkoorden uit 1975. ‘Het is aan ons Europeanen om deze principes te verdedigen.’

Macron hamerde er ook op dat de dialoog met Rusland over deze veiligheidskwesties van essentieel belang blijft. Zo wil Frankrijk samen met Duitsland in het kader van het zogenaamde Normandië-formaat blijven zoeken naar een oplossing voor het conflict in Oekraïne, aldus het Franse staatshoofd.

Het pleidooi kaderde in het bekende discours van Macron over een soeverein en strategisch autonoom Europa dat ‘zelf zijn bestemming kiest’ en ‘niet de keuzes van andere grootmachten ondergaat’. Een visie die bijval vindt bij de grootste fracties in het halfrond, ‘maar is Europa de voorbije vijf jaar nu echt soevereiner geworden?’, vroeg fractieleider Manfred Weber van de Europese Volkspartij zich af. ‘We hebben nood aan daden, niet aan woorden.’

Weber hekelde in één adem het onvermogen van de staatshoofden en regeringsleiders om de ondermijning van de rechtsstaat in Polen en Hongarije aan te pakken. Macron noemde beide landen niet bij naam, maar schoof de verdediging van de rechtsstaat wel als een existentiële prioriteit voor de Europese democratie naar voren. ‘Zo niet rest enkel de heerschappij van de willekeur’, aldus de president.

Uitbreiding van het Europese charter

Macron wil de rechtsstaat ook versterken via een uitbreiding van het Europese charter van de grondrechten. Het charter moet uitgebreid worden naar het recht op milieubescherming en het recht op abortus, betoogde hij een dag nadat het Europees Parlement de Maltese conservatieve Roberta Metsola tot nieuwe voorzitter kroonde. Metsola is gekant tegen abortus en Malta is de enige lidstaat waar zwangerschapsafbreking nog volledig verboden is.

Voorts brak Macron onder meer een lans voor vrouwenquota voor de raden van bestuur van ondernemingen, een Europees minimumloon, de bescherming van platformwerkers en digitale regulering. De socialistische fractieleider Iratxe Garcia Perez waarschuwde Macron echter dat ‘het voorzitterschap niet dankzij uw oratorisch talent de geschiedenis zal ingaan, maar dankzij wat we allemaal samen kunnen realiseren’.

‘De president van de klimaat-inactiviteit’

Frankrijk neemt van begin januari tot eind juni het voorzitterschap van de Europese ministerraden waar. Zijn politieke rivalen betichten Macron ervan dat hij dat voorzitterschap wil aangrijpen om zijn campagne voor de Franse presidentsverkiezingen een flinke duw in de rug te geven. Hoewel Macron zich officieel nog geen kandidaat heeft gesteld, mag aangenomen worden dat hij op 10 en 24 april een gooi naar een tweede mandaat in het Elysée doet.

Macron repte er zelf niet over, en op een knipoog van Weber naar de conservatieve kandidate Valérie Pécresse na was de Franse kiesstrijd lange tijd de olifant in de kamer tijdens het debat in Straatsburg. Dat veranderde toen presidentskandidaat Yannick Jadot namens de groene fractie het woord nam en de aanval op ‘de president van de klimaat-inactiviteit’ lanceerde.

Garcia Perez en haar collega Stéphane Séjourné van het liberale Renew, een geestesgenoot van Macron, riepen Jadot meteen tot de orde. ‘We krijgen allemaal de gelegenheid om campagne te voeren en onze politieke vrienden te steunen, maar dit is niet het moment. Er zou respect moeten zijn voor Europa’, reageerde de Spaanse sociaaldemocrate.

Ook in latere tussenkomsten van onder meer Jordan Bardella van het uiterst rechtse Rassemblement National en Manon Aubry van het uiterst linkse La France Insoumise was de Franse kiesstrijd nooit ver weg.