‘Europa kan zich geen onverschilligheid meer veroorloven’

‘De Europese lidstaten moeten niet telkens naar de EU wijzen als iets fout loopt.’ In de Brusselse congreszaal The Egg kreeg de Duitse bondskanselier Angela Merkel vanmiddag een eredoctoraat van zowel de Gentse als de Leuvense universiteit. In haar dankwoord hield ze een bij moment vurig pleidooi voor een nieuw Europees pact.

‘Er is wellicht geen enkele niet-Duitse stad waar ik al zo vaak ben geweest als in Brussel.’ Nadat ze uit handen van de rectoren Rik Torfs (KUL) en Ann De Paepe (UGent) een eredoctoraat had ontvangen, begon bondskanselier Angela Merkel haar dankrede met een kleine lofzang op de Europe hoofdstad. Merkel zei dat ze altijd graag in Brussel komt. Al noemde ze dit bezoek wel heel bijzonder. Nooit eerder had ze een eredoctoraat gekregen van twee universiteiten tegelijk. ‘En ik kijk er ook erg naar uit om straks met Charles Michel te gaan eten in een echt Brussels restaurant.’

De speech van Merkel was voorafgegaan door een lang laudatio van de rectoren Rik Torfs en Ann De Paepe. Daarin werd de bondskanselier, ‘een democratische rots in de branding’, geprezen voor haar rol tijdens de Duitse hereniging. Maar er was ook lof voor haar ‘gedurfde en humane houding op het hoogtepunt van de vluchtelingencrisis’. Haar beroemde ‘Wir schaffen das’ werd door de rectoren geroemd als ‘een reactie die de eenvoud en de evidentie zelve was: wij kijken niet weg van het leed, maar helpen onze medemens.’

In Merkels dankwoord vormden Europa en zijn vele crisissen de rode draad. De bondskanselier wees op de belangrijke rol die de Unie had gespeeld in de verzoening na de twee wereldoorlogen, en bracht in herinnering dat ze ons vrede, vrijheid, welvaart en open grenzen en een gezamenlijke munt. ‘Maar het is ook duidelijk dat de meerwaarde van de EU niet meer voor iedereen zo duidelijk is.’

Om de Europese burgers opnieuw warm te maken voor het Europese project, wil Merkel mee haar schouders zetten onder een soort nieuw Europees pact. Op 25 maart eerstkomend, oftewel precies zestig jaar na de ondertekening van het Verdrag van Rome, wil ze daarvoor samenzitten met de Europese leiders. In haar dankrede gaf Merkel aan hoe de remedie er volgens haar uit moet zien. Lidstaten moeten volgens haar ‘ophouden zichzelf te feliciteren telkens iets goed gaat, en Brussel met de vinger te wijzen telkens er iets fout loopt’. Verder pleitte Merkel voor een snellere, doortastende en – vooral – gezamenlijke aanpak van de thema’s als concurrentiekracht, migratie en veiligheid. ‘Europa staat voor de grootste uitdagingen in decennia. Alleen als we uit één mond spreken en gezamenlijk optreden kunnen we die grote uitdagingen aan.’

Aan het eind van haar toespraak wendde Merkel zich expliciet tot een nieuwe generatie studenten. ‘ ‘Europa, dat is zeker niet in de eerste plaats de Commissie, het Parlement, of de Raad’, zei Merkel. ‘Europa, dat zijn jullie. Jullie kunnen de Unie, door vlijt, dadendrang en uitwisseling, mee vormen. Ik moedig jullie aan om dat te doen. Binnen Europa is al veel bereikt, maar de geschiedenis heeft ons geleerd heeft dat niks vanzelfsprekend is. Daarom zou ik willen vragen: scherp uw kritische geest, formuleer ideeën. Want onverschilligheid kunnen we ons vandaag niet meer veroorloven.’