Didier Reynders weet deze week of hij topman van de Raad van Europa wordt

Deze week wordt beslist wie de volgende secretaris-generaal van de Raad van Europa wordt, de belangrijkste Europese instelling voor de verdediging van de democratie en de mensenrechten. Het is de parlementaire vergadering (PACE) van de Raad die woensdag moet beslissen welke van de twee overgebleven kandidaten het haalt: Belgisch vicepremier en minister van Buitenlandse Zaken en Defensie Didier Reynders, of de Kroatische buitenlandminister Marija Pejcinovic Buric. In het weinig waarschijnlijke geval dat geen van beide kandidaten een absolute meerderheid haalt, dan wordt er donderdag een tweede keer gestemd.

Reynders reisde maandag al af naar Straatsburg, waar de hoofdzetel van de Raad van Europa gevestigd is. Woensdag zullen daar de 324 leden van de parlementaire vergadering stemmen over de nieuwe topman of -vrouw van de mensenrechteninstelling. Wordt Reynders verkozen, dan lijkt dat het einde in te luiden van de binnenlandse politieke carrière van de Franstalige liberaal, die al sinds 1999 onafgebroken in de federale regering zetelt. Als secretaris-generaal zou hij een loon van meer dan 300.000 euro ontvangen. Het mandaat van de opvolg(st)er van de Noor Thorbjørn Jagland vangt op 1 oktober aan, duurt vijf jaar en is één keer hernieuwbaar.

In maart bracht het comité van ministers van de Raad van Europa het aantal kandidaten voor de post van secretaris-generaal al terug van vier naar twee. De ministers van Buitenlandse Zaken van de 47 aangesloten landen stemden toen overwegend voor Reynders. Het is echter de parlementaire vergadering die het laatste woord heeft. Woensdag mogen de afgevaardigden van de parlementen van de lidstaten (leden van de PACE worden niet rechtstreeks verkozen) bij geheime stemming beslissen. Als – ondanks het feit dat er maar twee kandidaten zijn – Reynders of Buric geen absolute meerderheid haalt, dan wordt er donderdag opnieuw gestemd. Dan wint de kandidaat met de meeste stemmen.

Om de parlementsleden te overtuigen, zet Reynders zijn ervaring als minister in de kijker. Hij was 12 jaar lang bevoegd voor Financiën, en reist sinds 2011 de wereld rond als minister van Buitenlandse Zaken. In die hoedanigheid pleit hij al lang voor de invoering van een systeem voor de monitoring van de mensenrechten en de principes van de rechtstaat. Hij kan ook opwerpen dat hij de jongste jaren goede banden met Rusland is blijven onderhouden, zelfs na de Russische annexatie van de Krim in 2014 en de crisis in de Russisch-Europese relaties die er het gevolg van zijn. Reynders laat zich zo kennen als een aanhanger van de harmeldoctrine, die er in dit geval op neerkomt dat een forse opstelling tegenover het Kremlin hand in hand kan gaan met het openhouden van de dialoog.

Wat mogelijk wel nog kan wegen op de kandidatuur van Reynders, is de recente kritiek van Belgische onderzoekers op de manier waarop de federale regering de terugkeer aanpakt van Belgische IS-kinderen in Koerdische kampen – kritiek die ze ook overmaakten aan de Raad van Europa. De onderzoekers vinden het onaanvaardbaar dat België enkel weeskinderen wil repatriëren.

Van belang is ook het feit dat Rusland dinsdagavond na een schorsing van vijf jaar opnieuw tot de Raad van Europa toegelaten is. Dat betekent dat de Russische parlementsleden mee zullen kunnen stemmen als de nieuwe secretaris-generaal moet worden aangeduid.

Tegelijk kan de kandidatuur van Reynders’ concurrente niet worden onderschat. Marija Pejcinovic Buric kan als minister van Buitenlandse Zaken het goed verlopen Kroatische voorzitterschap van het comité van ministers van de Raad van Europa (mei-november 2018) als een troef uitspelen. Ook het feit dat in het verleden nog maar één keer een vrouw werd verkozen als secretaris-generaal van de Raad van Europa kan in haar voordeel uitdraaien. Tussen 1989 en 1994 was die functie voor de Française Catherine Lalumière weggelegd.

In het nadeel van Buric kan dan weer spelen dat de huidige commissaris voor de Rechten van de Mens – de andere topjob bij de Raad van Europa – momenteel ook een vrouw is. Dunja Mijatovic is zelfs afkomstig uit Bosnië, een buurland van Kroatië. Bij de parlementsleden die belang hechten aan een geografisch evenwicht tussen de belangrijkste functies kan dat element meespelen.

Buric is overigens van EVP-signatuur. De Europese Volkspartij is ook in het parlement van de Raad van Europa de best vertegenwoordigde partij, maar politieke affiliaties spelen in deze assemblee weliswaar een minder belangrijke rol dan in het Europees Parlement en andere instellingen van de Europese Unie, waar de Raad van Europa niet toe behoort.