De uitgestelde hervorming

En Di Rupo besloot op Obama-achtige wijze: ‘Ik ben ervan overtuigd dat we dit kunnen en dat we zullen slagen.’

‘Mes premiers mots vont à nos citoyens’, zo begon een bijzonder deemoedige formateur Elio Di Rupo afgelopen zondag zijn persmededeling.

Met de tweeloop van Standard & Poor’s in de rug bereikte Di Rupo een dag eerder met de onderhandelaars van Open VLD, MR, PS, SP.A, CD&V en CDH een akkoord over de begroting. Tot ieders opluchting, want er werden de eerste dagen niet al te veel moeilijke vragen gesteld over de juiste toedracht van het bereikte akkoord.

Zelfs niet over de bewering van de formateur dat de volgende regering de besparing van 11,3 miljard euro voor 42 procent haalt uit besparingen, 34 procent uit nieuwe belastingen en dan nog eens 24 procent uit ‘diverse maatregelen’ die verdacht veel gelijkenis vertonen met belastingen. En zoals Herman De Croo onlangs in Het Laatste Nieuws voorrekende: ‘Als je in dit land de belastingen met 1 miljard verhoogt, dan komt 700 miljoen daarvan uit Vlaamse zakken.’

Elio Di Rupo richtte zich via de verzamelde camera’s en microfoons rechtstreeks tot de bevolking. Heel nederig zei hij ‘dank u’ tegen de burgers – ‘Dank voor hun geduld.’ Hij had het over het gigantische werk dat hijzelf samen met de onderhandelaars had verricht. Want na de eindeloze communautaire palavers moesten drie essentiële problemen worden opgelost: de aftakeling van onze openbare financies, het financieren van de vergrijzing, en de verslechtering van de arbeidsmarkt. Kortom: drie essentiële problemen waar de PS, de partij van de formateur die al bijna een kwarteeuw onafgebroken aan de macht is, al die jaren weinig of zelfs niets aan deed. Maar dat zou nu gaan veranderen. Want, zo klonk het, ‘samen moeten we werken voor de welvaart van ons land en de bevolking’. En Di Rupo besloot op Obama-achtige wijze: ‘Ik ben ervan overtuigd dat we dit kunnen en dat we zullen slagen.’

Maar om de wind opnieuw onder de Belgische zeilen te jagen zal wellicht veel meer nodig zijn dan het pas gesloten begrotingsakkoord. Want de kern van het akkoord – de afspraken rond het brugpensioen en vervroegd pensioen, en de inperking van de werkloosheidsuitkeringen – is zo vaag en vertoont zo veel uitzonderingen en zijsprongen dat de omvang van de beoogde besparing voorlopig nauwelijks te berekenen valt. Zo zegt Di Rupo letterlijk: ‘De pensioenen van de overheidssector zullen worden hervormd om langere loopbanen in de toekomst aan te moedigen.’ Let op die ‘aan te moedigen’.

De begroting is nog lang niet rond. Formateur Di Rupo en de onderhandelaars hadden het afgelopen zondag over ‘knopen die nog moeten worden doorgehakt’. Een van die knopen is alvast de rente die als uitgangspunt werd genomen. En dan is er het groeicijfer van 0,8 procent waar de onderhandelaars mee rekenen. Dat lijkt wel wat riant in vergelijking met de groeicijfers die elders in Europa, bijvoorbeeld in Duitsland, gehanteerd worden. De Amerikaanse zakenbank JP Morgan heeft het voor België in 2012 zelfs over een negatieve groei van 0,4 procent. Maar kennelijk houdt alleen een pietlut zich met dat soort overwegingen bezig.

In de commotie rond de ratingverlaging en het begrotingsakkoord wordt al eens vergeten dat die saneringsronde een onderdeel is van een groter geheel, een regeerakkoord, dat nog in elkaar moet worden gehamerd. Zo komt er voorlopig geen eenduidig antwoord op de vraag wat de invloed van deze begroting zal zijn op de nieuwe financieringswet.

Toen enkele maanden geleden vragen werden gesteld bij het akkoord over die financieringswet suste de formateur met de bewering dat gewacht werd op de begroting en de saneringsmaatregelen om de blanco’s in de financieringswet definitief te kunnen invullen. De begroting is er nu, maar of die nu een invloed heeft op het destijds bereikte akkoord over de financieringswet blijft uiterst vaag.

En passant wordt in het begrotingsakkoord wel vermeld dat ‘de regio’s voortaan een deel van de bevoegdheden waar de federale overheid nu nog voor betaalt zelf zullen moeten financieren’. Het gaat hier duidelijk om de kosten voor het grootstedelijk beleid. Maar wat blijkt? Brussel en Wallonië hebben dat geld niet. Het is dan maar de vraag of die maatregel, die voor een pak miljoenen in de begroting staat, ooit zal worden uitgevoerd. En dat geldt, jammer genoeg, voor wel meer van de onderdelen in dit begrotingspakket.

De begrotingsoefening van Elio Di Rupo die geen van de sociale en economische problemen ten gronde oplost, gecombineerd met een financieringswet die zelfs in haar nieuwste versie als een molensteen om de nek van de federale overheid blijft hangen, vormt een ernstige bedreiging voor ons sociaal systeem.

Formateur Di Rupo en de PS hebben intussen het noodzakelijke hervormingswerk gewoon doorgeschoven naar een volgende federale regering – als die er ooit komt.

Rik Van Cauwelaert