‘Wij vrouwen werken de twee laatste maanden van het jaar voor niets, daar bedanken we voor’

‘Vanaf 31 oktober, Unequal Pay Day, werken vrouwen door de Europese loonkloof van 16% gratis en voor niks. We gooien dan ook de handdoek én de laptop in de ring, en protesteren tegen die hardnekkige genderongelijkheid op de arbeidsmarkt.’ Aldus Inga Verhaert en Vera Claes van vrouwenbeweging zij-kant.

‘Ik zal niet op kantoor zijn vanaf 31 oktober tot het einde van het jaar. Ook al mijn andere vrouwelijke collega’s zullen er niet zijn. Als uw vraag dringend is, stuur die dan naar één van de mannen, zij worden wel nog doorbetaald.’ Wie één van de medewerksters van onze vrouwenbeweging zij-kant woensdag 31 oktober mailt, krijgt dit antwoord terug. Door de Europese loonkloof van 16% werken vrouwen de twee laatste maanden van het jaar immers gratis en voor niets. En daar bedanken we voor.

Wij vrouwen werken de twee laatste maanden van het jaar voor niets, daar bedanken we voor.

Op 24 oktober 1975 was er in IJsland geen kinderdagverblijf of school open, vlogen er geen vliegtuigen en rolden er geen kranten van de persen. Ook de visfabrieken en de theaters bleven dicht, en geen enkel huis werd gepoetst. De reden? Vrouwen staakten massaal tegen het feit dat hun lonen nog geen 60% van de mannenlonen uitmaakten, waardoor ze quasi de helft van de dag gratis arbeid verrichtten. Ze legden het werk neer én lieten het huishouden voor wat het was om te tonen dat ze onmisbaar waren voor de economie. Die lag dan ook die dag volledig plat. Alleen de kant-en-klaarmaaltijden swingden de pan uit: blijkbaar kregen alle kinderen knakworstjes voorgeschoteld door hun radeloze vaders.

Nog steeds vieren de IJslandse vrouwen de verjaardag van deze ‘Day Off’- door mannen ook ’the Long Friday’ genoemd – op 24 oktober door straatprotesten tegen de aanhoudende loonkloof. Net als in 1975 stoppen de IJslandse vrouwen met werken op het moment dat ze – in vergelijking met de mannen – niet meer betaald worden: in 1975 was dat om 14.05 uur, in 2018 om 14.55 uur.

In België organiseren we met vrouwenbeweging zij-kant al bijna vijftien jaar de Equal Pay Day. Die ‘dag voor gelijk loon’ symboliseert tot wanneer vrouwen moeten werken om hun loonachterstand van het voorbije jaar dicht te rijden. Dit jaar viel Equal Pay Day op 14 maart: vrouwen moesten 20% langer doorwerken in 2018 om te verdienen wat mannen in 2017 reeds verdiend hadden. Op 31 oktober maken we de omgekeerde beweging. Samen met de Europese vrouwen van PES-Women roept zij-kant op tot een virtuele staking. Vanaf die dag, Unequal Pay Day, werken vrouwen door de Europese loonkloof van 16% gratis en voor niks. Net als de IJslandse vrouwen gooien we die dag dan ook de handdoek én de laptop in de ring, en protesteren we tegen die hardnekkige genderongelijkheid op de arbeidsmarkt.

Want laat ons wel wezen: vrouwen verdienen niet minder dan mannen omdat ze minder werken. Integendeel, ze zijn massaal aanwezig op de arbeidsmarkt… én thuis. En daar knelt het schoentje. De zorg voor kinderen of andere familieleden, goochelen met opvangplannen en oudercontacten, het managen van het huishouden, het blijft – ondanks alle positieve evoluties – nog steeds hoofdzakelijk een vrouwenzaak. Dat bewijzen ook de cijfers van de Federale Overheidsdienst Economie: bijna de helft (45%) van de werkende vrouwen heeft een deeltijdse job, tegenover amper een op de tien mannen. De meeste vrouwen zeggen dat ze anders de combinatie werk-gezin niet kunnen bolwerken, mannen kiezen voor deeltijds omdat ze een extra opleiding volgen of om op het einde van hun loopbaan uit te bollen.

Ook: maar liefst 70% van de mensen die ouderschapsverlof opnemen zijn vrouwen, mannen hebben nochtans evengoed dat recht. En volgens de FOD Werk maken mannen boven de vijftig veel gebruik van loopbaanonderbreking of tijdskrediet in het kader van hun eindeloopbaan. Bij vrouwen wordt tijdskrediet vooral opgenomen tussen 25 en 49 jaar om voor de kinderen te kunnen zorgen. Mannen van die leeftijdscategorie maken er bijna geen gebruik van.

Vrouwen betalen dus nog steeds de prijs van het moederschap, alle overheidsmaatregelen en geëmancipeerde vaders ten spijt. De werkgevers moeten immers ook meewillen; en die durven hun neus wel eens optrekken voor schoolpoortpapa’s. Diezelfde jarenvijftigmentaliteit leidt tot het probleem van de glazen plafonds en de sticky floors. Wetenschappers van de UGent, de KU Leuven en de IÉSEG School of Management voerden in 2014 een experiment uit om de genderbias van werkgevers te testen. Ze verstuurden 1.152 fictieve sollicitatiebrieven als reactie op echte vacatures binnen de Vlaamse arbeidsmarkt, telkens in twee versies: één van een vrouwelijke en één van een mannelijke kandidaat. Beide kandidaten beschikten steeds over hetzelfde profiel en dezelfde ervaring. Wat bleek? Evenveel vrouwen als mannen kregen een positieve reactie of werden meteen uitgenodigd op een gesprek. So far, so good. Maar wanneer de banen een promotie in functieniveau inhielden, hadden de fictieve mannelijke kandidaten 23% meer kans dan de vrouwen op een positieve reactie en zelfs 50% meer kans om meteen uitgenodigd te worden op een jobgesprek. Volgens de onderzoekers leeft bij werkgevers nog steeds de vrees dat vrouwen op een bepaald moment ‘uit’ zullen vallen, met name als er kinderen komen.

Vrouwen betalen nog steeds de prijs van het moederschap, alle overheidsmaatregelen en geëmancipeerde vaders ten spijt.

En dan zijn er tot slot nog de typische vrouwen- en mannenjobs, die om onduidelijke redenen andere loonstandaarden hanteren. Ook al doen ze even lange en zware dagen, een bejaardenverzorgster krijgt minder dan een heftruckchauffeur. Een jongerenbegeleidster ziet evenveel moeilijke cases als een IT-consultant, maar kan naar een bedrijfswagen of een extra premie fluiten. Een verkoopster heeft ongetwijfeld een kleinere spaarpot dan een loodgieter en een kinderverzorgster mag dan even essentieel werk verrichten als een bankbediende, dat zal niet blijken uit haar salaris.

Door die hardnekkige loonkloof komen er vanaf 31 oktober voor de Europese vrouwen geen euro’s meer bij op hun bankrekeningen, tenminste als je vergelijkt met wat mannen op jaarbasis verdienen. Op deze symbolische dag voor ongelijk loon laten de medewerksters van zij-kant de wereld dan ook weten dat het erop zit. Om half vier trekken ze de kantoordeur achter zich dicht om de laatste 16% van de werkdag te besteden aan een welverdiend aperitief.

Inga Verhaert is voorzitter en Vera Claes is nationaal secretaris van zij-kant.