Heeft het Vlaams Belang meegewerkt aan een systeem waarin de uiterst rechtse fractie van het Europees Parlement onrechtmatig miljoenen doorsluisde naar ‘bevriende’ bedrijven en verenigingen zoals de studentenvereniging KVHV? Het Duitse weekblad Die Zeit, de Duitse openbare omroep ARD, het Franse Le Monde en het Oostenrijkse blad Falter twijfelen er niet aan. Zij konden een intern document van het Europees halfrond inkijken waaruit blijkt dat de vorig jaar opgedoekte fractie Identiteit en Democratie (ID) liefst 4,3 miljoen euro ‘onrechtmatig’ heeft besteed. Ook Knack kreeg het document intussen onder ogen. Vlaams Belang-medewerker Philip Claeys was als fractiesecretaris voor de transacties verantwoordelijk.
4,3 miljoen euro aan uitgaven die ‘onterecht en ten nadele van de begroting van het Europees Parlement’ terechtkwamen bij politieke vrienden van de ID-fractie. Die beschuldiging staat te lezen in een zopas gelekt onderzoeksrapport van het directoraat-generaal Financiën van het Europees Parlement.
De media die het rapport in handen kregen – ook Knack kreeg het document intussen onder ogen – ontdekten dat onder meer een lokale AfD-politicus, een weekblad dat dicht bij de Oostenrijkse FPÖ staat en twee bedrijven uit de omgeving van Marine Le Pen zich op die manier onrechtmatig verrijkten. Maar ook de Vlaams-nationalistische studentenvereniging KVHV ontving met 30.140 euro een niet onaanzienlijke som. De vzw van KVHV Gent was tot vorig jaar geregistreerd op het persoonlijke adres van Tom Vandendriessche, Vlaams Belang-Europees Parlementslid én voorzitter van de beheersraad van het KVHV.
Hoe het systeem precies in elkaar zit? De politieke fracties in Brussel en Straatsburg krijgen van het Europees Parlement elk jaar tientallen miljoenen euro’s aan dotaties – belastinggeld, dus. Een deel van dat geld is bestemd voor communicatiedoeleinden in de brede zin van het woord. Zo mogen de werkingsmiddelen gebruikt worden voor onder meer gadgets, websites, evenementen en zelfs studies. Alle fracties, van uiterst links tot uiterst rechts, gaven de voorbije tien jaar steeds meer geld via die communicatieportefeuille uit – tot meerdere miljoenen euro’s per jaar.
Hoe dat geld precies wordt besteed, is onduidelijk. Op een externe audit na – die in werkelijkheid weinig voorstelt – is er nauwelijks controle. Waarom bepaalde bedrijven goedbetaalde contracten in de wacht slepen en welke prestaties ze daar tegenover plaatsen, valt niet of nauwelijks te achterhalen. Zelfs het Europees Parlement en de Europese Rekenkamer zeggen niet bevoegd te zijn of wijzen naar een personeelstekort. Dat het Europees halfrond nu toch een intern onderzoek voert, komt volgens Die Zeit omdat de ID-fractie vorig jaar is opgedoekt en onder een andere naam een doorstart heeft gemaakt – opnieuw is Claeys daar fractiesecretaris.
Dure advertenties
Het gebrek aan transparantie geeft fracties vrij spel om – mild uitgedrukt – creatief met de communicatiemiddelen om te springen. Eerder schreef Knack hoe er vanuit de ID-fractie jarenlang smakken geld vloeien naar veroordeelde jeugdvrienden van Le Pen. Ook een lid van de Alternative für Deutschland en voormalig medewerker van de ID-fractie, ontving met zijn bedrijf een stevig bedrag. Een deel werd op zijn persoonlijke rekening gezet, zodat de opgesplitste bedragen lager uitvielen en soepelere regels van kracht waren, schrijft Die Zeit – voor contracten boven de 60.000 euro gelden strengere afspraken.
Illustratief is ook de manier waarop het kleine, uiterst rechtse Oostenrijke weekblad Zur Zeit uit de Europese subsidiepot kon eten. Volgens het gelekte rapport van het directoraat-generaal Financiën kreeg het blad bijna 600.000 euro toegeschoven in ruil voor advertenties, een bedrag dat volgens dezelfde bron veel te hoog is. Om de aanbestedingsregels te overtreden werd ook geld overmaakt aan het bedrijf K3, een minderheidsaandeelhouder ‘die geen prestaties heeft geleverd’. De zakelijke leiding van K3 is in handen van Andreas Mölzer, een voormalig Europarlementariër van de FPÖ.
Knack voerde eerder al onderzoek naar de ID-middelen die in Duitsland en Oostenrijk terechtkwamen. Duitse bedrijven zoals Der Unterschied, Edelman, Gartech UG, Brandwork en Polifakt zijn stuk voor stuk in handen van AfD-leden of (voormalige) medewerkers van de AfD in het Europees Parlement. In Oostenrijk ontving de firma Lepuschitz de voorbije jaren tienduizenden euro’s – de onderneming is in handen van Timo Lepuschitz, een ex-medewerker van de uiterst rechtse FPÖ-voorzitter Herbert Kickl en diens voorganger Heinz-Christian Strache.
‘Onmiddellijk onderzoek’
Voor Niclas Herbst, de voorzitter van de Commissie begrotingscontrole van het Europees Parlement, zijn de uitgaven een helder geval van fraude. ‘We willen het geld terug’, zei de CDU-politicus in een reactie op het onderzoek. Herbst kondigt aan aangifte te doen bij het Europees Openbaar Ministerie EPPO en het antifraudebureau Olaf in te schakelen. EPPO liet aan Knack weten ‘akte te nemen’ van de klacht. Nicholas Aiossa, de directeur van Transparency International Europa, noemt de genoemde praktijken in een reactie tegenover Knack ‘volstrekt onverantwoordelijk’. ‘De beschuldigingen rechtvaardigen dat het EPPO onmiddellijk een onderzoek instelt.’
In een reactie aan Knack laat Philip Claeys weten dat alles volgens de regels zou zijn gebeurd, ook al blijkt uit het document van het Europees Parlement dat de ID-fractie giften verantwoordde op basis van onbestaande regels – dezelfde reactie die Claeys enkele jaren geleden al aan Knack gaf. Vlaams Belang zelf was niet bereikbaar voor commentaar.
Eerder al lekte uit dat ID niet de enige fractie is die het niet zo nauw neemt met de regelgeving ter zake. Knack schreef vorig jaar hoe er vanuit de liberale Renew-fractie via dezelfde communicatiepotten contracten gingen naar bedrijven in de omgeving van Open VLD-Europarlementslid Hilde Vautmans. Vlaams Belang-Europarlementariër Tom Vandendriessche, die nu niet wil reageren, was toen kritisch voor Vautmans. ‘Vautmans Vriendjespolitiek’, sneerde hij op zijn sociale media. Maar ook bij het Vlaams Belang zagen we in een verder verleden zulke geldstromen. Tot tien jaar geleden ontving ook het Antwerps Reclame Bureau van voormalig Vlaams Blokker Eric Deleu opdrachten van de Europese fractie van het Vlaams Belang.