Publifin: ‘Er zullen koppen moeten rollen bij de PS’

Het Waalse Publifin-schandaal doet de PS op zijn grondvesten daveren. ‘Er zullen in Luik koppen moeten rollen. De PS kan het zich niet veroorloven om dit blauwblauw te laten,’ zegt politicoloog Jean-Benoit Pilet.

Wallonië is in de ban van het schandaal rondom de Luikse publieke holding Publifin, die in handen is van plaatselijke PS-baronnen. Vandaag komt ook de machtige Stéphane Moreau, de burgemeester van Ans en de CEO van Nethys (VOO, Be TV, L’Avenir), een onderdeel van Publifin, in het vizier. PS-voorzitter Elio Di Rupo wil Stéphane Moreau een kopje kleiner maken, maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. ‘Nu moet blijken of Elio Di Rupo nog steeds de juiste man op de juiste plaats is,’ zegt politicoloog Jean-Benoit Pilet (ULB).

‘We praten nu al weken over de belachelijk hoge bedragen die lokale mandatarissen van de PS, het CDH en de MR ontvingen voor vergaderingen in nepadviesraden bij Publifin waar ze soms niet aan eens aanwezig waren. Sommigen zijn opgestapt, anderen hebben uit eerlijke schaamte beloofd het geld terug te betalen. Maar al die tijd was er nauwelijks aandacht voor de man die heel dit systeem in de steigers heeft gezet.’

De rol van Stéphane Moreau, tegelijk bedrijfsleider en politicus en daarom ook wel de Waalse Berlusconi genoemd, roept toch al veel langer vragen op?

Pilet: ‘Zeker. Er zijn al langer vragen bij de holding Publifin, die actief is in de energiesector, in de telecommunicatie en in de media, met de groep L’Avenir en participaties in buitenlandse persgroepen. Een intergemeentelijk bedrijf houdt zich in principe niet met al deze activiteiten bezig. Dat is een terugkerend debat in de Waalse politiek, maar het werd nooit diepgaan gevoerd. Door het schandaal over de vergoedingen moet de politiek zich hier nu wel over buigen en met name over de vraag wie dit systeem heeft uitgedokterd en waarom.’

Uw Luikse collega, politicoloog François Gemenne, sprak zelfs van maffiapraktijken.

Pilet: ‘In elk geval is er sprake van misbruik van belastinggeld. De constructie met de nepadviesraden is strikt genomen misschien legaal, ethisch is ze in elk geval niet. Je kunt er ook van uitgaan dat Stéphane Moreau en zijn medestanders geen geld uitdelen uit zuiver altruïsme of om vrijblijvend lokale politici te plezieren. Wie in de politiek iemand iets cadeau doet, verwacht daar iets voor terug. Moreau hoopte allicht op deze manier rustig zijn gang te kunnen gaan, zonder dat er lastige vragen werden gesteld.’

PS-voorzitter Elio Di Rupo voert de druk op. Moreau moet kiezen: bedrijfsleider of burgemeester, zegt hij. Zal dat lukken?

Pilet: ‘De PS zit vandaag in dezelfde situatie als in Charleroi ruim tien jaar geleden. De omvang van dit schandaal en de impact op de publieke opinie in Wallonië zijn zo groot, dat de PS wel moet reageren en een aantal mensen aan de kant moet schuiven, zoals destijds is gebeurd met Jean-Claude Van Cauwenbergh en zijn entourage. Van Cau had ook niet noodzakelijk onwettige dingen gedaan, maar de politiek ethiek in zijn gedrag was ver zoek.’

‘Ook in Luik zullen er koppen moeten rollen. De PS kan het zich niet veroorloven om dit blauwblauw te laten. En eigenlijk had de partij al veel vroeger moeten ingrijpen. Iedereen stelde zich vragen bij het machtsimperium dat Moreau aan het uitbouwen was. De PS-top kende misschien niet alle details, maar dat aan die constructie een geurtje zat, wist men of dat had men kunnen weten, als men de moeite had genomen het te onderzoeken. Moreau heeft in Luik echter ook veel vijanden. Naarmate het schandaal uitbreiding neemt, zullen zij misschien naar voren durven treden en Di Rupo helpen om hem aan de kant te schuiven.’

De schandalen in Charleroi gingen ook over financieel gesjoemel maar er waren niet zulke astronomische bedragen mee gemoeid. Maakt dit de affaire-Publifin voor de PS niet nóg pijnlijker?

Pilet: ‘De orde van bedragen is verschillend, maar laten we toch niet vergeten dat in Charleroi PS-verkozenen bijvoorbeeld klussen in hun woning of buitenverblijf door stadspersoneel lieten opknappen. Dat was dus ook allerminst een fraaie vertoning.’

Maar de politieke context is lastiger voor de PS, niet? De radicaal linkse PTB is in Wallonië in volle opgang, met name in Luik en omgeving.

Pilet: ‘Na schandalen krijgt de PS doorgaans harde klappen bij de daaropvolgende verkiezingen. Dat is gebeurd na de Agusta-affaire, na de Carolo-affaire en ook het Publifin-schandaal is ongetwijfeld slecht nieuws voor de PS. Maar opmerkelijk en indrukwekkend is dat de PS, tot nu toe in elk geval, die schandalen na een aantal jaren altijd prima te boven is gekomen. Wel is er nu een sterk politiek alternatief links van de PS , dat klopt. In 1995 en 1999 heeft Ecolo een deel van de teleurgestelde PS-kiezers binnengehaald. Na de Carolo-affaire zijn boze PS-kiezers weggevlucht naar ongeldig stemmen en naar het Front National. Vandaag kun je inderdaad verwachten dat teleurgestelde PS-kiezers in grote aantallen naar de PTB zullen gaan.’

Krijg we nu opnieuw een machtsstrijd tussen de nationale PS-leiding en de Luikse PS-federatie, die helemaal niet gediend lijkt van de bemoeienissen uit Brussel?

Pilet: ‘De Luikse PS-federatie is al heel lang verscheurd door interne conflicten. Sinds enige tijd is de rust teruggekeerd, door een soort pact en machtsdeling tussen de Luikse PS-tenoren. Willy Demeyer, Stéphane Moreau, André Gilles, Alain Mathot en Jean-Claude Marcourt hebben het op een akkoord gegooid en tot dusver houdt dat Luikse front stand. Hoe lang nog? Dat valt te bezien. Maar zolang de Luikse machtshebbers aan hetzelfde zeel blijven trekken, wordt het bijzonder lastig voor Elio Di Rupo en Paul Magnette om in Luik schoon schip te maken, zoals ze dat samen ook in Charleroi hebben gedaan.’

De Waalse regering heeft nieuwe maatregelen in verband met goed bestuur in het vooruitzicht gesteld. Komt er ditmaal wat van, denkt u?

Pilet: ‘De paradox is dat er al heel wat nieuwe en strenge regels voor intergemeentelijke bedrijven in Wallonië zijn ingevoerd, veel meer dan in Brussel bijvoorbeeld. Het probleem zit niet zozeer bij de regelgeving. Het probleem is dat zodra nieuwe regels worden ingevoerd, er ook meteen nieuwe constructies worden opgezet om die regels te ontwijken. Het is dus veeleer een kwestie van deontologie en van mentaliteit. Dat moet veranderen.’

Waar komt die behoefte bij de PS vandaan om in de traditie van de vermoorde André Cools politiek greep te behouden op de economische ontwikkeling van Luik?

Pilet: ‘Op zich is daar niets mis mee. Je kunt zoals linkse partij heel goed beargumenteren dat de politiek een rol te spelen heeft in de economische ontwikkeling van een regio en dat je niet alles aan de privésector hoeft over te laten. De staat kan ook een economische actor zijn. Maar die staatsinterventie moet het creëren van banen en economisch groei als doel hebben, niet de onbeschaamde zelfverrijking van politieke mandatarissen en het uitbouwen van winstgevende constructies die ontsnappen aan elke publieke controle.’

Twaalf jaar geleden zei Elio Di Rupo naar aanleiding van de corruptieschandalen in de PS: ‘j’en ai marre des parvenus.’ Vandaag maken de ‘parvenus’ nog steeds de dienst uit. Is Elio Di Rupo nog geloofwaardig als partijvoorzitter?

Pilet: ‘Dat zullen we de volgende dagen en weken vernemen. Maar vergeet niet dat de voorzitter van de PS zeker niet almachtig is. Een van de belangrijke interne hervormingen van Elio Di Rupo als partijvoorzitter was weliswaar het verzwakken van de eens zo invloedrijke federaties. Dat is overal vrij goed gelukt, behalve in Luik, dat zich met succes tegen die nationale machtsgreep heeft verzet. Vandaag moet blijken of Elio Di Rupo de juist man op de juist plaats is en erin zal slagen eindelijk ook orde op zaken te stellen in de Luikse PS. Als echter blijkt dat Di Rupo daarvoor niet meer het nodige gezag heeft, zullen er ongetwijfeld mensen opstaan die zeggen dat hij het stokje beter aan iemand anders doorgeeft.’