‘Feminisme is niet dood – de strijd is dan ook nog lang niet gestreden’

‘Waarom praten we nog steeds over gendergelijkheid?’ vraagt Liesbet Sommmen naar aanleiding van Internationale Vrouwendag.  ‘Gendergelijkheid is niet alleen een kwestie van rechtvaardigheid – het is een fundamentele pijler van onze economische, sociale en morele welvaart.’

Op 8 maart 1911 gingen meer dan een miljoen mensen in heel Europa de straat op om de eerste Internationale Vrouwendag te vieren. Ze eisten het recht om te werken, te stemmen en een openbaar ambt te bekleden. Meer dan een eeuw later vieren we hoe ver we zijn gekomen – maar we moeten ook onder ogen zien hoe ver we nog moeten gaan.

De positie van vrouwen in de samenleving van vandaag wordt gekenmerkt door opvallende tegenstellingen. Enerzijds boekten we een indrukwekkende vooruitgang. Wanneer er in de federale regering een kernkabinet zonder vrouwen wordt samengesteld, is het ongeloof bij de bevolking – terecht – groot. Men kijkt niet meer op wanneer vrouwen aan het hoofd van een regering of een grootschalig bedrijf staan.

Onlangs nog deed voor het eerst een vrouw een gooi naar het presidentschap van de Verenigde Staten, toch het hoogste ambt in de westerse wereld. Bovendien was zij ook nog eens de eerste vrouw die daar op de stoel van vicepresident mocht zitten. Je kan je dus afvragen: zijn die glazen plafonds wel echt ondoordringbaar? Is er nog nood aan feminisme?

Anderzijds blijven hardnekkige structurele ongelijkheden bestaan. Vrouwen verdienen in de EU gemiddeld nog steeds 13% minder dan mannen, en de pensioenkloof loopt op tot bijna 30%. Voor vrouwen met kinderen is de werkloosheid zelfs 26%, bijna het dubbele van het algemene gemiddelde. Daarnaast zijn vrouwen nog steeds ondervertegenwoordigd in leiderschapsposities en nemen zij een onevenredig groot deel van de onbetaalde zorgtaken op zich.

De COVID-19-pandemie heeft deze ongelijkheden pijnlijk blootgelegd en miljoenen vrouwen uit de arbeidsmarkt geduwd, wat de broosheid van de geboekte vooruitgang duidelijk maakt.

De uitdagingen gaan verder dan de werkvloer. Wereldwijde crises, van geopolitieke conflicten tot de stijgende kosten van levensonderhoud, treffen vrouwen onevenredig hard. Bovendien leidt elke crisis tot een toename van geweld tegen vrouwen. Volgens de Verenigde Naties heeft één op de drie vrouwen ooit te maken gehad met fysiek of seksueel geweld, waarbij mannen doorgaans de agressor zijn. Dit bewijst dat genderongelijkheid nog steeds diepe wortels heeft in onze samenleving – dieper dan sommigen willen toegeven.

Toch zijn er nog steeds zij die beweren dat de strijd voor vrouwenrechten overbodig is geworden. Denk aan macho-influencers die een hele generatie jonge jongens op sociale media inprent dat mannen superieur zijn aan vrouwen.

Of extreem-rechtse partijen die vrouwen nog steeds voorstellen als gemaakt voor huishoudelijke taken en zorg voor kind en gezin. Daar is uiteraard niets mis mee, maar we mogen de ambities van vrouwen niet verengen tot alleen maar dat. Vrij contradictorisch zijn het deze groepen die ervan uitgaan dat gendergelijkheid al bereikt is.

Dit negeert de harde realiteit waar miljoenen vrouwen wereldwijd nog steeds elke dag mee te maken hebben. De Europese Commissie komt nu met een Roadmap for Women’s Rights, een stap in de goede richting. Maar zoals de EU Gender Equality Index 2024 laat zien, is de vooruitgang pijnlijk traag en ongelijk. Hoewel meer vrouwen dan mannen nu afstuderen aan universiteiten, blijven velen gevangen in traditionele rollen, beperkt door vooroordelen en kwetsbaar voor geweld, zowel op het werk als thuis.

Gendergelijkheid is niet alleen een kwestie van rechtvaardigheid – het is een fundamentele pijler van onze economische, sociale en morele welvaart. Genderongelijkheid kost de EU naar schatting 370 miljard euro per jaar. En waar is de moraliteit wanneer het gaat over het fysieke en psychologische geweld tegen vrouwen? Gelijkheid in naam betekent niets zonder gelijkheid in de praktijk.

Het thema – of strijdkreet – van Internationale Vrouwendag dit jaar luidt “Accelerate Action“. Naast een strijdkreet is het ook een eis. De tijd om te vragen waarom we het nog over gendergelijkheid hebben, is voorbij. De echte vraag is: wat doen we eraan? Gelukkig beginnen we niet vanaf nul.

Ieder van ons heeft een rol te spelen. Of je nu beleidsmaker, bedrijfsleider, opvoeder of gewoon een geïnformeerde burger bent, onze stemmen en acties kunnen bijdragen aan – of afbreuk doen van– het doel van gendergelijkheid. We kunnen allemaal onze eigen vooroordelen uitdagen. We kunnen allemaal organisaties steunen die strijden voor vrouwenrechten. En we kunnen allemaal onthouden dat we, door te strijden voor gendergelijkheid, strijden voor een rechtvaardigere, welvarendere en menselijkere samenleving voor iedereen.

Tijd dus om bewustzijn om te zetten in actie, zelfgenoegzaamheid te vervangen door vastberadenheid en ervoor te zorgen dat elke vrouw de kans krijgt haar potentieel te benutten. Feminisme is niet dood – de strijd is dan ook nog lang niet gestreden.