Opnemen ouderschapsverlof wordt versoepeld: ‘Niet evident voor ondernemingen’

Wie ouderschapsverlof wil nemen, zal dat voortaan een halve dag per week of een volledige dag elke twee weken kunnen doen. Werkgeversfederatie VBO heeft zijn bedenkingen.

De meerderheidspartijen N-VA, CD&V, MR en Open VLD en oppositiepartij CDH hebben een akkoord bereikt over een reeks dossiers die ouders, werkgevers en handelaars meer flexibiliteit moeten bieden. Het gaat onder meer over de versoepeling van het ouderschapsverlof, de flexibilisering van de thematische verloven en het zondagswerk. Bedoeling is dat de teksten vandaag/woensdag nog worden besproken in de bevoegde commissie. Nadien moeten ze nog groen licht krijgen in de plenaire Kamer.

De onderwerpen staan al langer op de agenda, maar eindelijk kon de meerderheid, met steun van het CDH, ze deblokkeren. Dat het zoveel voeten in de aarde had, kwam vooral door de budgettaire beperkingen. De meerderheidspartijen kregen vanuit de regering een enveloppe van 10 miljoen euro voor eigen initiatieven. Dat de bevoegde minister Maggie De Block (Open VLD) en staatssecretaris Zuhal Demir (N-VA) hebben toegezegd het verschil bij te passen, hielp de deal te smeden. De betrokken parlementsleden zijn maar wat opgetogen over het akkoord. Vincent Van Quickenborne (Open VLD) had het over een “sociale deal” die “historische onrechtvaardigheden” uit de weg ruimt. Nahima Lanjri (CD&V) gewaagde zelfs van het “Zomerakkooord van de parlementairen”.

ZONDAGSWERK

Het akkoord maakt zondagswerk voor handelaars in kustgemeenten en toeristische centra aantrekkelijker. Vandaag is zondagsarbeid verboden, maar gelden daarop tal van uitzonderingen. Voortaan zullen winkels in kustgemeenten en toeristische centra 52 zondagen per jaar de deuren kunnen openen. Wel wordt werken op zondag voor elke individuele werknemer beperkt tot 39 zondagen per jaar, waardoor hij of zij gegarandeerd dertien vrije zondagen per jaar heeft, preciseert Stefaan Vercamer (CD&V). Volgens Van Quickenborne schept dat mogelijkheden om jobs bij te creëren.

OUDERSCHAPSVERLOF

Een van de maatregelen houdt in dat wie ouderschapsverlof wil nemen, dat voortaan een halve dag per week of een volledige dag elke twee weken zal kunnen doen. Het totaal van vier maanden per kind per ouder blijft behouden. Vandaag kan je ouderschapsverlof enkel voltijds, halftijds of gedurende één dag per week opnemen. 64.000 mensen maken van het stelsel gebruik, onder wie er 44.000 voor de eenvijfderegeling kiezen. Volgens Nahima Lanjri (CD&V) zijn er heel veel ouders vragende partij voor de eentienderegeling.

ADOPTIE- EN PLEEGZORGVERLOF

Het adoptieverlof dat ouders krijgen wanneer ze een kind adopteren, wordt voor iedereen vastgelegd op zes weken. Nu is dat zes weken voor een kind tot drie jaar, vier weken voor een kind tussen drie en acht jaar en niets meer indien het kind ouder is dan acht jaar. ‘Elke ouder moet de tijd krijgen om de adoptie in de beste omstandigheden te laten gebeuren’, aldus Catherine Fonck (CDH). Voor langdurige pleegzorg wordt eenzelfde regeling uitgewerkt, zegt Kristien Van Vaerenbergh (N-VA). Het is de bedoeling om elke twee jaar een extra week bij te creëren, om zo uiterlijk tegen 2027 tot 17 weken te komen, met zes weken verplicht voor de moeder en zes weken voor de vader. Die 17 weken komen overeen met de periode voor biologische ouders, legt Lanjri uit. Het jaar 2027 is een uiterlijke termijn. Een amendement laat de ruimte om de uitbreiding de volgende legislatuur nog te versnellen.

THEMATISCH VERLOF

Het opnemen van verlof voor medische bijstand en ouderschapsverlof wordt eveneens versoepeld. Vandaag zijn die regimes nogal star, weet Jan Spooren (N-VA). Voortaan zal men die per week kunnen opnemen, terwijl dat vandaag nog minstens een maand is. Wie halftijds wil blijven werken, zal die thematische verloven per maand kunnen opnemen. Nu is dat nog ten minste twee maanden. ‘Dit is een typisch voorbeeld van hoe we werk op maat kunnen organiseren op een manier waarbij zowel werknemers als werkgevers er baat bij hebben’, zegt Spooren. ‘Zo wordt de combinatie werk-gezin iets makkelijker en het sluit aan bij de bredere doelstelling om meer mensen op een werkbare manier aan het werk te houden.’

SCHOLINGSBEDING

Er komt ook een nieuwe vorm van scholingsbeding voor werkgevers die werknemers opleiden in een knelpuntberoep. Het scholingsbeding is een soort contract waarmee de werknemer zich ertoe verbindt een deel van de opleidingskosten terug te betalen als hij elders gaat werken. Vandaag bestaat dat op maat van hogere bedienden omdat sprake is van een jaarloon van minstens 33.000 euro, legt Egbert Lachaert (Open VLD) uit. In de nieuwe vorm voor knelpuntberoepen valt de loongrens weg. Het moet wel gaan om knelpuntberoepen die voorkomen op de lijst van de arbeidsbemiddelingsdiensten.

PRIJS VAN DE LIEFDE

De partijen zetten tot slot ook verdere stappen in de afschaffing van de zogenaamde ‘prijs van de liefde’. Die houdt in dat personen met een handicap een flink deel van hun uitkering verliezen wanneer ze trouwen of samenwonen. Bedoeling is dat de grensbedragen van de integratietegemoetkoming voor personen met een handicap worden opgetrokken, zodat een groter deel van het inkomen wordt vrijgesteld. Het gaat om een stijging van het jaarbedrag van 22.450 naar 39.287 euro, legt David Clarinval (MR) uit.

SP.A: ‘Toegang tot ouderschapsverlof verhogen’

SP.A-fractieleider Meryame Kitir vindt meer flexibiliteit in het ouderschapsverlof een goede zaak. ‘Onze samenleving verandert. Ook de gezinssamenstelling verandert. We moeten het systeem voor het opnemen ouderschapsverlof aan deze nieuwe tijden aanpassen.’

Toch vindt Kitir het een gemiste kans om een en ander verder uit te werken. Zo moet voor SP.A komaf worden gemaakt met de regel dat iemand twaalf maanden onafgebroken aan de slag moet zijn bij dezelfde werkgever, om ouderschapsverlof te kunnen nemen. Ook wil ze dat tijdens schoolvakanties niet langer per maand voltijds ouderschapsverlof moet worden aangevraagd. Dat moet ook in stukken van een week of enkele weken kunnen. Ze pleit er ook voor de uitkeringen te verhogen. Dat moet de mogelijkheid om verlof op te nemen democratiseren en meer genderneutraal maken. Kitir denkt daarbij aan loonbehoud tijdens de eerste twee maanden en tot aan de armoedegrens na de eerste twee maanden.

ACV: ‘Had wat scherper mogen zijn’

De christelijke bond ACV vindt het een goeie zaak dat werknemers binnenkort een halve dag ouderschapsverlof zullen kunnen nemen per week. Dat het omschreven wordt als een gunst en geen recht, vindt nationaal ACV-secretaris Mathieu Verjans spijtig. ‘We hadden liever gehad dat het wat stringenter was.’

‘Ik blijf positief. Ik denk dat veel werkgevers er open voor staan en de vragen positief zullen beantwoorden’, zegt Verjans, die ook begrip toont voor de werkgevers. ‘Stel dat een werkgever een team heeft waar iedereen fragmentair ouderschapsverlof wil nemen op woensdagmiddag. Die kan zijn tent natuurlijk niet sluiten.’

VBO: ‘Niet evident’

Werkgeversfederatie VBO zet enkele kanttekeningen bij het akkoord. ‘Het wordt niet evident voor ondernemingen om deze maatregelen in te passen in de arbeidsorganisatie’, luidt het. ‘Een globale hervorming van ons verlofsysteem was een betere optie geweest.’

Het VBO zegt zich bewust te zijn van het feit dat de hervormingen ‘beantwoorden aan de maatschappelijke vraag om arbeid en gezin beter te combineren’. Maar tegelijk ziet de organisatie uitdagingen om het flexibel opnemen van thematisch verlof. ‘Het zal niet gemakkelijk zijn om aan alle individuele vragen tegemoet te komen en de puzzel nog bijeen te leggen. Bedrijven zullen moeten nadenken over een beleid hoe dit op een werkbare manier uitgedokterd kan worden. Dit zal zal niet gemakkelijk zijn, zeker voor bijvoorbeeld industriële bedrijven met stelsels van ploegen en volcontinu arbeid.’

VBO herhaalt de vraag om tot een globale hervorming over te gaan van het verlofsysteem. ‘België is immers al wereldkampioen op vlak van verloven en met telkens een extra laag bovenop het bestaande systeem, wordt er geen werk gemaakt van het streven naar een zekere uniformiteit in onze verlofsystemen’, zegt Monica De Jonghe, eerste adviseur van het VBO. Het VBO voegt er een eigen eis aan toe. ‘Het wordt dringend tijd dat er meer ruimte komt voor de noodzakelijke flexibiliteit op vraag van werkgevers, om de uitdagingen van de digitale omwenteling te kunnen aangaan. Dit kan vandaag enkel via collectieve regelingen, die stoten op het vetorecht van de vakbonden, wat de competitiviteit van onze ondernemingen in het gedrang brengt.’