Grote bijensterfte: ‘We zouden beter ons gras een paar maanden lang niet maaien’
Het Vlaams Bijeninstituut trekt aan de alarmbel omdat imkers een massale bijensterfte zien. Bij sommige bijenhouders verminderde de populatie zelfs met 75 procent. Maar de Vlaamse Imkersbond nuanceert de cijfers en spreekt van een ‘normale terugval’ van 20 procent. Hoe erg is het nu gesteld met de bijen in Vlaanderen?
Bijen zijn essentieel voor ons ecosysteem. Veel planten dragen pas vrucht nadat de insecten het stuifmeel van de ene naar de andere bloem hebben gebracht. Hetzelfde geldt voor fruit en groenten. 35 procent van ons totale voedselpakket is afhankelijk van bestuiving, zei Ellen Danneels, imkerconservator bij Honeybee Valley, een platform en onderzoekscentrum aan de UGent rond honingbijen, bijenziektes en bijenteelt, deze week in De wereld van Sofie op Radio 1.
Volgens Het Vlaams Bijeninstituut gaat het niet goed met onze bijenpopulaties. Imker en bijenonderzoeker Dylan Elen geeft tekst en uitleg.
Het Vlaams Bijeninstituut maakt zich zorgen over de ‘massale sterfte’ onder bijen en roept de overheid op om maatregelen te nemen. De Vlaamse Imkersbond nuanceert de cijfers. Ligt de waarheid in het midden?
Dylan Elen: De sterfte lijkt erg te variëren van streek tot streek, maar aan allerhande factoren merk ik wel dat de bijensterfte dit jaar in het algemeen veel hoger ligt. Zo is online en op bijenmarkten de vraag naar bijenvolken heel groot, terwijl het aanbod eerder klein is. Met een reguliere sterfte zou er niet zo’n onderaanbod zijn.
Is er een ‘normale’ sterfte?
De Vlaamse Imkersbond spreekt van een ‘norm’ van 20 procent sterfte van je bijenvolken sinds de varroamijt er is. Maar toen ik in 2009 bij hen mijn opleiding volgde, bedroeg die norm nog maar 10 procent en die mijt zat hier op dat moment al 25 jaar. Als je die drempel verhoogt, lijkt er natuurlijk weinig aan de hand. Maar er loopt wel degelijk iets mis.
Waarom hebben bijen het zo moeilijk?
Elen: De Aziatische hoornaar en de varroamijt maken het onze honingbijen knap lastig. De Aziatische hoornaar is een uitheemse wespensoort die sinds 2017 in Vlaanderen voorkomt en die op honingbijen jaagt. De varroamijt, ook uitheems, is een parasiet die teert op de vetlichaampjes van de bij.
De Aziatische hoornaar en de varroamijt kunnen een bijenvolk heel erg verzwakken. Als die stevig is uitgedund, dreigt ze onvoldoende kritieke massa te hebben om de winter door te komen. Bijen vormen dan een tros om elkaar warm te houden, maar als ze met te weinig zijn, lukt dat niet. Als er dan ook nog eens minder voedsel voorhanden is, kan dat funest zijn voor het bijenvolk. Op dat vlak heeft onze inlandse zwarte honingbij een voordeel: ze is erg spaarzaam.
Wat kunnen we zelf doen om meer voedsel te voorzien voor bijen?
Elen: We moeten ons de vraag durven te stellen of de densiteit aan bijenkasten op sommige plaatsen niet te groot is. Door de aanhoudende doemberichten over de terugval van bijenpopulaties zijn er steeds meer mensen die imkeren als hobby. Zo komen er ook meer bijenkasten.
Met het afnemende voedselaanbod brengt dat de bijen in een benarde positie. Eigenlijk moet het aantal bijenkasten beter afgestemd worden op de voedselvoorziening op een bepaalde plek. Daarom pleit ik al langer voor een registratie van bijenbestanden en het aantal volken op een plek, zodat heatmaps – geanonimiseerd – de densiteit kunnen weergeven.
‘Zonder acties als Maai Mei Niet was de toestand catastrofaal,’ zei de voorzitter van de Vlaamse imkersbond vorig jaar. Wat denkt u?
Elen: Maai Mei Niet is een goede actie om de voedselvoorziening van bijen in de kijker te zetten. Een maand lang je gazon niet maaien kan al voor heel wat meer plantengroei zorgen, wat goed is voor de bijen.
Maar de actie loopt eigenlijk te kort. Om echt veel effect te hebben, zouden we ons gazon beter een paar maanden lang niet maaien. Bovendien focust de actie nu op voorjaarsbloeiers, terwijl de zomer en de nazomer de moeilijkste periode zijn voor de bijen.
Een andere oplossing zou zijn dat je een deel van je tuin omspit en daar wilde inheemse zomerbloeiers zaait, zoals honingklavers en korenbloemen. Elk bloemetje is van harte welkom.
Zelf de bijen helpen? Registreer u hier voor Maai Mei Niet.
Maai een maand lang uw gazon niet of minder, tel de bloemen en krijg uw persoonlijke nectarscore. Die drukt uit hoeveel bijen (en andere bestuivers) uw gazon elke dag te eten geeft.
De honingbijen waar imkers alarm om slaan, zijn niet dezelfde bijen als de beestjes die u lokt met een insectenhotel in de tuin. Dat zijn solitaire bijen, ook wel: wilde bijen. Daarvan zijn er meer dan 400 soorten in ons land.
Lees hieronder meer over het onderscheid tussen die twee:
Maai Mei Niet
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier