Heeft Pfizer ons geflikt voor de winst? ‘Dit wijst op harteloosheid’

Vaccineren in Luik op 18 januari 2021.
Tex Van berlaer
Tex Van berlaer Journalist Knack

Omdat ons land niet 5, maar 6 dosissen uit één flesje kan halen, schroeft farmareus Pfizer de levering van vaccins terug. Het zorgpersoneel is het kind van de rekening. ‘De ethiek van dit bedrijf zit helemaal scheef.’

Heeft Pfizer de pr-blunder van het jaar begaan? De vraagt dringt zich op nu blijkt dat de farmareus de levering van zijn covid-19-vaccin terugschroeft, gedeeltelijk omwille van de reden dat ons land geen 5, maar 6 dosissen uit één flacon kan halen. De gevolgen zijn groot. Naast de woede van politiek en gezondheidsadministraties krijgt Pfizer zowat het voltallige zorgpersoneel tegen zich. Dat uitgerekend die afgepeigerde beroepsgroep moet wachten op het prikje doet de gemoederen verhitten.

In Italië laat de politiek er geen gras over groeien. Daar denkt de regering aan juridische stappen tegen de producent. Ons land denkt daar niet aan. Premier Alexander De Croo (Open VLD) verklaarde donderdag in de Kamer dat hij ‘niet met getrokken messen tegenover elkaar wil staan’. Volgens minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (SP.A) valt er gewoonweg niet te procederen over het aantal dosissen omdat dat zo is vastgelegd in de bijsluiter van het vaccin.

Pfizer weert zich als een duivel in een wijwatervat. Volgens de producent, die onderhandelde met de Europese Commissie en niet met de afzonderlijke lidstaten, was het van bij het begin duidelijk dat er op basis van dosissen werd gerekend, niet op basis van flacons. Met andere woorden: de landen hadden dit moeten zien aankomen.

Onzin, zeggen beleidsmakers en experten. In het federaal parlement was Pfizer kop van Jut, ook bij Kamerleden van de meerderheid. Viroloog en beleidsadviseur Marc Van Ranst (KU Leuven) trok van leer op sociale media. ‘Dus Pfizer levert minder flacons omdat onze vaccinatoren in de woonzorgcentra en ziekenhuizen als goede huisvaders/moeders minutieus en plichtsbewust 6 in plaats van 5 dosissen optrekken uit een flacon? Mag ik dit niet erg netjes vinden?’

Van Ranst krijgt bijval van Patrik Vankrunkelsven (KU Leuven). Als docent huisartsgeneeskunde en ex-politicus kent hij het farmawereldje goed. ‘Er bestaat altijd een spanning tussen de farma en de politiek, en dat is ook gezond’, zegt hij. ‘Het vaccin is een prachtig staaltje wetenschap. De farmasector doet op een voorbeeldige manier wat ze moet doen.’

Het gevoel dat we allemaal samen covid-19 tegengaan heeft Pfizer nu wel neergesabeld.

Patrik Vankrunkelsven (KU Leuven)

Dolk in de rug

Tot zover de lof. De ontwikkelingen van de laatste dagen zetten kwaad bloed. ‘Ik ben enorm kwaad’, zegt Vankrunkelsven. Dat Pfizer nu ook de spaarzaamheid van de Belgische zorgverstrekkers bestraft, kan er bij hem niet in. ‘We kunnen die zesde dosis eruit halen dankzij onze spuiten en naalden van hoge kwaliteit. En nu komt die ezelsstamp. Il faut le faire. Het gevoel dat we allemaal samen covid-19 tegengaan heeft Pfizer nu wel neergesabeld.’

Ook Maya Detiège is onthutst. Het gewezen SP.A-Kamerlid en apotheker was jarenlang expert bij de Commissie Tegemoetkoming Geneesmiddelen. Ook zij kent het reilen en zeilen van de sector. ‘We hadden moeten zwijgen dat we 6 dosissen uit het flacon kunnen halen’, zegt ze met een kwinkslag. ‘Pfizer zelf had het niet gezien, maar onze Belgische ziekenhuisapothekers wel. Dan moet je juist blij zijn. Maar wat denkt Pfizer? “Daar gaat een stuk van onze omzet.” Hoe is dat toch mogelijk?’

Volgens de SP.A’ster ziet het bedrijf zelf niet eens dat het ‘ver over de schreef gaat’. Een rechtzetting is noodzakelijk, vindt ze. ‘De ethiek van dit bedrijf zit helemaal scheef.’

Tegelijkertijd is Detiège niet helemaal verrast. ‘De tactiek die we nu zien op Europees niveau heb ik jarenlang op Belgisch niveau gezien. Dit zijn commerciële bedrijven die denken aan hun aandeelhouders. Ik ga geen namen noemen, maar in het verleden vermoedden we al dat sommige farmaceutische bedrijven België niet als prioritair behandelden voor de levering van griepvaccins omdat we een goedkope prijs hadden kunnen bedingen. Daardoor hadden we jaarlijks problemen met onze stock. Men had het dan, zoals nu, over “problemen in de productie”. Maar er waren gewoonweg te veel van zulke toevalligheden.’

Detiège en Vankrunkelsven laken ook het gebrek aan communicatie van het bedrijf. Minister Vandenbroucke sprak in de Kamer eveneens opnieuw zijn frustratie uit over die gebrekkige communicatie. Het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid had het over ‘bokkesprongen’ van de producent. ‘Dat ze nota bene het zorgpersoneel een dolk in de rug planten, wijst op harteloosheid’, zegt Vankrunkelsven.

Patrik Vankrunkelsven (KUL) in 2016.
Patrik Vankrunkelsven (KUL) in 2016.© Belga

Bijten in de hand

Vankrunkelsven zegt dat de demarche past in het patroon van winstmaximalisatie. Om te beginnen konden de vaccinproducten enorme risico’s nemen dankzij investeringen van onder meer de Europese Unie en de Verenigde Staten. Daar bleef het niet bij. Daarna volgde het lijstje dat we eigenlijk niet mochten zien: de overhaaste bekendmaking van de geheime prijzen door staatssecretaris voor Begroting Eva De Bleeker (Open VLD).

Daaruit bleek dat Pfizer bovenaan de ranglijst prijkte. Voor één dosis rekent de producent 12 euro. Ter vergelijking: het nog goed te keuren vaccin van AstraZeneca kost 1,78 euro. Nochtans ging het bedrijf er prat op dat de productie van haar vaccin, dat gebruik maakt van de vernieuwende mRNA-techniek, goedkoper is. ‘Die hoge prijs is dus volledig in tegenspraak met het productieproces’, zegt Vankrunkelsven. ‘Ofwel liegen ze over de goedkope productie, ofwel zullen ze veel winst maken dankzij de risico’s die de overheden hebben gedragen. Met dit staaltje hebzucht bijten ze in de hand die hen geholpen heeft.’

Tussen haakjes: volgens zakenbank Morgan Stanley mikt Pfizer in 2021 op zo’n 16 miljard euro aan inkomsten dankzij het covid-19-vaccin.

Volgens Detiège zijn er gelukkig verschillen tussen de ethiek van bedrijven. Het is dus uitkijken naar de nabije toekomst, wanneer we minder afhankelijk zijn van Pfizer. ‘Ondertussen is het enige wat je kan doen druk uitoefenen. Ik vermoed dat de premier en minister Vandenbroucke dat ook doen. Maar ook via de media moet je die bedrijven blijven sensibiliseren. Met een mogelijke derde golf op komst is het onverantwoord wat zij doen. Dit gaat over de gezondheid van mensen.’

Maya Detiège (SP.A) in 2016.
Maya Detiège (SP.A) in 2016.© Belga

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content