De Europese ministers die bevoegd zijn voor asielzaken proberen dinsdag nog maar eens een doorbraak te forceren over de hervorming van de asiel- en opvangregels die in de Europese Unie gelden.
Centraal staat een aanpassing van de Dublin-verordening, die bepaalt welke lidstaat verantwoordelijk is voor de afhandeling van een asielaanvraag. ‘Maar een compromis vinden zal zeer moeilijk worden’, zei staatssecretaris Theo Francken voor aanvang van de vergadering.
De Dublin-verordening zoals die nu bestaat, bepaalt dat de EU-lidstaat waar iemand asiel aanvraagt, die asielaanvraag moet afhandelen. De asielcrisis die in 2015 losbarstte, toonde echter aan dat er aan die regel van alles schort. Zo zijn het de landen aan de Europese buitengrens (Griekenland, Italië, Malta…) die met het gros van de asielaanvragen worden opgezadeld, terwijl het systeem migranten ertoe kan aanzetten asiel aan te vragen in hun land van voorkeur of het land waar de asiel- of de opvangprocedure hen het voordeligst lijkt.
In 2016 stelde de Europese Commissie voor om ‘Dublin’ aan te passen. In het geval van een crisis, wil ze asielzoekers via een vaste verdeelsleutel over de verschillende EU-lidstaten spreiden.
Na twee jaar en verschillende aanpassingen aan de originele tekst van de Commissie, lijkt een compromis in de Raad nog veraf. De Visegrad-landen Hongarije, Polen, Slovakije en Tsjechië blijven tegen het spreidingsplan gekant, het feit dat in Italië een regering aan de macht is gekomen met uitgesproken anti-migratiestandpunten dreigt de hele zaak nog te bemoeilijken. Het doel blijft om een evenwicht te vinden tussen solidariteit en verantwoordelijkheid, maar dat lijkt makkelijker gezegd dan gedaan.
‘Het zal niet evident zijn, maar België is tot een compromis bereid’, zegt Theo Francken. ‘Maar, zoals ik altijd zeg: Europa is een huis. We discussiëren nu al drie jaar over wie in welke kamer mag slapen, maar wat we volgens mij vooral moeten te weten komen, is wie langs de voor- en de achterdeur naar binnen komt.’ Volgens Francken focust het debat ‘niet op de essentiële zaken’.
De Belgische staatssecretaris wil bij zijn Europese collega’s dan ook pleiten voor een ‘Australische aanpak’, waarbij geen enkele vorm van illegale migratie getolereerd wordt. ‘We moeten ook een akkoord sluiten met Tunesië, zoals we er al een hebben met Turkije, om op zee de migranten te redden die uit Libië vertrokken zijn en hen naar Tunesië te brengen.’ Als Europa er niet in slaagt het migratieprobleem in de kern aan te pakken, ‘zal er over enkele jaren geen Europese Unie meer zijn’, voorspelt Francken. Fundamentele oplossingen kunnen alleen maar via politieke compromissen gevonden worden, maar moeten in elk geval pushbacks van migranten in de Middellandse Zee opnieuw mogelijk maken, vindt hij. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens verbood zulke pushbacks in 2012.
Het Bulgaarse voorzitterschap van de Europese ministerraad heeft een compromistekst op tafel gelegd en wil op de vergadering in Luxemburg op zijn minst duidelijke ‘politieke richtsnoeren’ krijgen met betrekking tot de nog openstaande thema’s. De Bulgaren hopen dat de discussie de Europese leiders voldoende inspiratie biedt om op de Europese top van 28 en 29 juni knopen door te hakken.
Duits staatssecretaris Stephan Mayer wijst er evenwel op dat ‘het niet alleen de Visegrad-landen en Italië zijn die voorbehoud aantekenen bij de tekst van het Bulgaarse voorzitterschap’. Ook Duitsland is kritisch. ‘Wij willen het voorstel in zijn huidige stand niet aanvaarden.’
